Arapgirlilerin umudu ?arap fabrikas?

Zengin tarihi ve k?lt?r?yle bir?ok medeniyete ev sahipli?i yapm?? bir il?e, Malatya?ya ba?l? Arapgir. Bu il?e bug?nlerde farkl? bir tart??ma ve yeni bir ad?mla g?ndeme geldi. ?l?eye 24 km uzakl?ktaki Yaz?l? (Saldek) k?y?nde ?arap fabrikas? a??ld?. Her y?l g?? veren, 17 bin kadar n?fusu olan Malatya?n?n uzak il?elerinden biri olan Arapgir?in k?yl?s? mutlu. ??nk? il?eye yeniden hayat verecek olan ?nemli bir ad?m olarak g?r?yor ?arap fabrikas?n?... Arapgir ?z?m ?reticisi Tekel?in i?ki b?l?m?n?n ?zelle?tirilmesinin ard?ndan bir?ok ?arapl?k ?z?m ?reticisinin ya?ad??? s?k?nt?lar? ?imdilik ?nemsemiyor. ?reticiler, tar?msal ?retimin azalt?lmas?n? ?ng?ren h?k?met program?na da ald?rm?yor.
?reticinin kendisi i?in ?nemli bir dayanak olarak g?rd??? ?arap fabrikas? Arapgir giri?indeki anayola 4 km kadar uzakl?ktaki Kepez mevkiinde. Ba?lar?n aras?ndaki ?arap fabrikas?, ba? bozumu zaman? ge?ti?i i?in daha ?ok laboratuvar g?revi g?r?yor. Ba? bozumu zaman?nda, ?z?mlerin toplanmas?ndan, fabrikaya getirilmesi ve saplar?ndan ayr?lmas?na kadar bir?ok ki?i g?rev alm??.
?lker Ate? Ziraat M?hendisi olarak ?al???yor fabrikada. T?m b?lgede ?z?mlerin yap?s?na dair ara?t?rma yap?yor Ate? ve bu konuda yapt??? ara?t?rmalar devam ediyor. ?arap ?retiminde ba?bozumu zaman?n?n ?nemli oldu?unu s?yleyen Ate? ?unlar? s?yl?yor: ?Bomenin (?z?m ??ras?n?n) verece?i alkol de?eri ?l??l?yor ve ?z?m?n ba?bozumu zaman? tespit ediliyor. Rak?m? y?ksek oldu?u i?in ?z?m?n en ge? topland??? b?lgelerden biri Arapgir. Bu y?l sadece yaz?l? k?y?nden ?z?m al?nd?. Arapgir?in ?evre illerinden kaliteli ?z?m toplamay? art?k gelecek y?lardan itibaren yapaca??z. 140 ton ?z?m al?m? yapt?k. Fabrikan?n bin, bin 500 ton kadar ?z?m i?leme kapasitesi var.?
?lk kez Karao?landan ?arap
Bu fabrikan?n amac? en iyi kalitede ?arap ?retmek... Fabrikan?n ba?lar?n aras?nda a??lmas? ?en iyi kalitede ?arap i?in? bir avantaj. Sadece Arapgir?de yeti?en en iyi kalitedeki ?arapl?k Karo?lan ?z?m? de bir di?er avantaj. Karao?lan ?z?m?ne ?zg? ?arap ?retimi de ilklerden.
G?da M?hendisi ve ?arap Uzman? Saba A??kg?z olduk?a iddial?: ?Rengi ve tad?yla yeni ve hi? olmayan bir ?arap ?retme ?abam?z var. Sempatik bir ?arap olacak. Yaz?l? ve ?evresindeki k?yler ?z?mlerine ?ok iyi bak?yor. Di?er i?kilerden ?ok farkl? ?arap? ?arap bir k?lt?r, kokusu, rengi ve tortusuyla... ?arap ya?ayan bir varl?k gibi??
Siyasal engellere ra?men...
Fabrikan?n y?zde 50 hissesine sahip olan Hac? Akp?nar??n o?lu Sinan Akp?nar, babas?n?n y?llardan beri kurdu?u, ?arap fabrikas? hayalini ger?ekle?tirdi?ini vurguluyor. Sinan Akp?nar??n dedesi de evde ?arap ?retir satarm??. Fabrikan?n b?lge i?in ?nemli bir yat?r?m oldu?unu vurgulayan Akp?nar, ?Fabrika Arapgir?de i?sizlikten dolay? ya?anan yo?un g???n ?n?ne ge?ecek. Fabrika bize 1 bu?uk milyon dolara mal oldu. ?arap fabrikas?nda, para kazanmak i?in en az 10 y?l kadar bir s?reyi g?zden ??karmak gerekiyor. Ba?c?l?k yapanlar i?in ise fidelerin dikiminden itibaren 20 y?l kadar bir s?re? diyor.
Tabii ?retilen ?arab?n ?nemli bir sorunu da pazar? Bu uzun bir s?re? Yaz?l??da kurulan ?arap Fabrikas? i?in. Yenido?u? ?irketinin ?retti?i ?araba h?l? bir isim verilmi? de?il. Sinan Akp?nar s?zlerini ??yle tamaml?yor: ?Saadet Partisi siyasi kayg?lar?na maalesef fabrikay? malzeme yapt?. Burada g?nah oldu?unu d???nd?kleri i?in fabrikay? a?mam?za kar?? ??kanlar var. Ama ben bu kayg?lar?n zamanla ge?ece?ine inan?yorum. En ?ok ?ikayet etti?imiz nokta ?arap??l?kta daha do?rusu i?ki ?retiminde AKP?nin vergileri y?ksek tutmas?. Bu nedenle bir?ok ?irket ?z?m al?m?n? azaltt?.? (Malatya/EVRENSEL)

---

?arap yap?m?

Topland?ktan sonra fabrikaya getiriliyor ve bantlarda saplar? ay?klan?yor ?z?m?n. K?yl? kad?nlar kat?l?yor bu s?rece. Daha sonra ?z?m taneleri oldu?u gibi mayalanma tank?na al?n?yor. Kuru mayan?n da kat?ld??? bu i?lemin so?uk yap?lmas? gerekiyor. B?lge serin oldu?u i?in so?uk tutmaya gerek kalm?yor. G?da M?hendisi ve ?arap Uzman? Saba A??kg?z, ?arab?n yap?l??? konusunda detayl? bilgi veriyor: ?Mayalanma 5 g?n s?r?yor. Ama? ?z?mdeki aromalar? almak. Bittikten sonra ?arap, ?arap kab?ndan s?z?l?yor. Kabuklar presleniyor ve kurutuluyor. Mayalanma s?reci i?liyor daha sonra. ?arab?n t?m yap?m a?amalar?nda g?zlem ve deneyler yap?l?yor. En iyi kalitedeki ?arap oluyor f???lara konan. Ve en az 6 ay f???da bekletilmesi gerekiyor bu ?arab?n. ?arab?n f???da ve ?i?ede uzun s?re kalmas? sa?lan?yor. Y?llanm?? ?arap, ?retimden sonra belli bir s?re bekletilmi? olan ?arap oluyor. F???da en az 6 en fazla 18 ay bekletilmesi gerekiyor. Her ?z?m y?llanm?yor. ?z?mlerin y?zde 95?inde y?llanma olmuyor.?

---

G?? duracak umudu

Yaz?l? k?y? sakinlerinden Vahap Alt?okka (61) emekli tarih ??retmeni. ?rnek bir ba? yapm??. 8 d?n?m araziye ?z?m fidelerini dikeli 3 y?l olmu?. Topra?? tahlil ettirmi?, uygun fideler ona g?re ekilmi?. Alt?okka, ?Bu memleket ekonomisi i?in ?ok ?nemli buraya fabrika yap?lmas?. Bizim buran?n ?z?mleri kopar?ld?ktan sonra 1 g?n i?inde sat?lmazsa ince kabuklu oldu?u i?in bozuluyor. Fabrikan?n a??lmas? bu a??dan ?ok iyi oldu. Pazarda satmaktan ziyade ?arap i?in iyi ?z?m. Bomesi (?eker oran?) y?ksek. D?nyada me?hur bizim ?z?mler. Bu fabrika kurulmasayd? insanlar buradan g?? edecekti. ?imdi geri d?n???n olaca??na inan?yorum. Kavakl?ba? ve Dolluca?ya veriyoruz ?z?mlerimizi. Ama bizi s?r?nd?r?yorlard? resmen. K?yl? art?k als?nlar da bedava als?nlar diyordu. ??nk? ?ok ya?ad?k ?z?mlerimizin dallarda kurumas?n?. Ama ?z?m?n kilosu ?ok d???k fiyata? Bundan ?ikayet?iyiz? diyor.
K?y?n Abdo Day?s? Abdullah K?nal? (73), ?Fabrika a??ld? ?ok iyi oldu? diyor. Arapgir Yaz?l? k?y?n?n ad? duyuldu. ?ngiltere?den torun arad? s?yledi. Duymu?lar ta oralardan. Buradan ?ok g?? oldu. Ama art?k kimse gitmez, fabrika herkesi topra??na ba?lar. Zaten k???n neredeyse kimse kalm?yor. Mal?m?z?n de?erlenmesi ?nemli? Ben de ?stanbul?day?m. Nalbur d?kkan?m?z var. Ankara?dan geliyorlar bizi k?le gibi kullan?yorlar. Mal?m?z?n de?erlenmesi ?nemli?
Derya Kara?oban