?niversiteler ve Y?K 3

Bo?azi?i ?niversitesi E?itim Fak?ltesi ??retim ?yesi Prof. Dr. R?fat Ok?abol, Y?K?le ba?layan ?niversiter sisteme ili?kin sorular?m?z? yan?tlad?. Ok?abol, ??retim ?yelerinin vak?f ?niversitelerine y?nlendirilmesinden, rekt?r atamalar?na yap?lan b?t?n i?lemlerin planl? oldu?unu belirterek, ger?ekte Y?K?le h?k?metin ?niversitelere yakla??m?nda ?zsel bir farkl?l?k olmad???n? vurgulad?.

?eyrek y?zy?ld?r Y?K?le ya??yoruz. Bunun yeti?en yeni ?ayd?n ku?a??? ?zerinde nas?l bir etkisi s?z konusu?
Bu konuda Y?K??n g?r?lebilen net bir y?nlendirmesi s?z konusu. ??nk?; d?nyada anamalc? s?m?r? d?zenin olu?turmu? oldu?u bir anlay?? var. Nedir bunlar? ??te ulus devlet kalk?yor s?ylemleri. Tabii ki ideal olarak eninde sonunda ulus devletler kalkar ama, bug?n?n d?nyas?nda adam gelip Irak?? i?gal edebiliyor, Kosova?ya sald?rabiliyor ve 11 Eyl?l olaylar? oldu?u zaman ?rk??la??yor. Bir de ulusal devlet kalk?yor diyor. Bunu yeni ku?ak ayd?nlar?m?z da s?yl?yor. Hatta devlet her ?eyden elini aya??n? ?eksin diyorlar. Devletin ideolojisi olmaz diyorlar. ?yi de ABD?nin ideolojisi yok mu, ?ngilizlerin, Frans?zlar?n yok mu? Memleketteki bu anlay??lar? g?r?nce Y?K??n ni?in kuruldu?unu anlamak daha da kolayla??yor. Evet bu mant?k Y?K?le bire bir ?rt???yor. ?unu rahatl?kla s?yleyebiliriz ki Y?K, 24 Ocak anamalc? ekonomik anlay???n s?rmesi i?in kurulmu?tur. Bu ?er?eveden bakt???m?z zaman T?rkiye?nin kapitalist d?nyaya eklenmesi i?in akl?n?n dumura u?rat?lmas? gerekiyordu. Referans? islam olan bir toplum yarat?lmaya ?al???lm??t?r. Y?K??n atad??? rekt?rlere bak?n; ya ?l?ml? fa?isttir, ya koyu fa?isttir, ya da dindar. Yani yap?lmak istenen var olan ekonomik geli?melere, s?m?r? d?nyas?yla b?t?nle?meye kar?? ??kmayacak insanlar yeti?tirmektir. Yeni gelen ayd?n ku?a?? ise bu felsefeyi savunmaktad?r. Kar?? ??kmay?, ele?tirmeyi akl?na bile getirmemektedir. Bunu b?rak?n iyi okullarda mezun olan insanlar?n y?zde 59?u yurtd???na gidiyor. Bu ?ok fiili bir durumdur. Yani T?rkiye?nin beyni yurtd???na gidiyor. Zaten Milli E?itim Bakan??n?n kendisi bile amac?m?z, ?Avrupa?da ?al??acak eleman yeti?tirmektir? diyor. ??te bu Y?K felsefesidir.

Bu noktada Y?K ile ?niversiteler aras?nda nas?l bir duvar ya da ili?ki var?
Bunu belki somut olarak s?ylemek zor ama dolayl? olarak Y?K??n y?nlendirmesi s?z konusu Y?K, maa?lar? d???k tutuyor. Bunu sadece Y?K?le a??klamak da yetersiz olur. ?ncelikle ?unu belirtmekte yarar var; Y?K ile iktidar aras?nda bir ?at??ma s?z konusu de?il. 25 y?l?n 20 y?l?n? kucak kuca?a ya?ad?lar. Zaten ?n?m?zdeki be? alt? ay i?erisinde de bu i? b?yle devam edecek. ??nk?, ikisinin de yakla??m? ayn?. Maa?lar? d???k tutarak ?Sen bilim yapma? diyor iktidar ve Y?K. ??ayet yapacaksan da git vak?f ?niversitelerinde yap ya da git sanayi sekt?r?n?n istedi?i ara?t?rmay? yap? diyor. Bunun birlikte Y?K; akademik olarak sizi y?kselmeniz i?in bat?n?n tezgah?ndan ge?irmeye zorluyor. Bat?n?n tezgah? ise, kapital d?nya. ?rne?in siz ekonomi alan?nda bir ?al??ma yapt?n?z. Bunun bat?da yay?nlanabilmesi i?in Marksist bir vurgu ya da bak?? a??s?yla sunamazs?n?z. Ya da e?itim alan?nda yapt???n?z bir ?al??may? Marksist bir bak??la sunamazs?n?z. Bu m?mk?n de?il.

?niversiteler yeni e?itim-??retim ne gibi sorunlarla kap?lar?n? a?t??
?ncelikle ?niversitelerin her konuda sorunlu oldu?unu ?ok rahatl?kla s?yleyebiliriz. En ?arp?c? olan? ise ?niversite ?al??anlar?n? da ilgilendiren kadro sorunu var. Pek ?ok birimde ara?t?rma g?revlisi yok denilecek kadar az ve ??retim g?revlisi al?nam?yor. Kadro sorunu denilince hemen ekonomik sorunlar geliyor akla. ?zel ?niversitelerin ve vak?f ?niversitelerin ??? gibi ?o?almas? da kamu ?niversitelerinden insan kayb?na neden olmakta. Vak?f ?niversitelerinde devlet ?niversitelerinde verilen maa??n birka? mislini al?yor ??retim ?yeleri. Profes?rlere Ecevit?in son iktidar? d?neminde bir takviye yapt?lar. Do?entlere de yapt?lar bu takviyeyi ama di?er ara?t?rma g?revlilerine ve e?itim g?revlilerine b?yle bir katk? sunulmad???ndan ?ok vahim bir gelir durumu ??kt? ortaya. Normalde bir akademisyenin a?a?? yukar? 10 saat civar?nda ders vermesi, bunun d???ndaki zamanlar?nda ise bilimsel yay?nlarla ilgilenmesi gerekirken, pek ?ok akademisyen 30-40 saatte kadar ek ders almak zorunda kal?yor. Devletin ?niversitelerine ayr?lan b?t?enin k?s?lmas? ?ncelikle maa?lara, sonrada do?al olarak bilimsel ?al??ma alanlar?na yans?yor. Bu durumda ?niversiteler, ba?ka mali aray??lara s?r?kleniyor. Ne yap?yor ?niversite bu durumda; ?rne?in bizim haz?rl?k okulumuz var yabanc? dil e?itimi veren. O haz?rl?k okulunu Kilyos?a veriyor. Devlet Kilyos?a ald??? ?niversite kamp?s? i?in bu sefer de ??renciden yol paras? al?yor. Yani tam bir komedi ya?an?yor.
Konuya daha derinlikli bakt???m?zda ise, y?netim, ?niversite ?al??anlar?, ??rencilerin, di?er personel ve akademisyenlerin fazla s?z hakk? yok. ?al??anlar, y?netimde etkili olamad??? gibi katk? da sunam?yor. ?o?unlukla ?niversitenin istemedi?i ki?iler i? ba??na geliyor, rekt?r oluyorlar. ?imdi Y?K bir de m?lakat s?nav? ??kard? ba??m?za. Rekt?r adaylar? gidiyor el pen?e duruyorlar Y?K kar??s?nda. B?yle bir komik durum ya?an?yor. ?stelik Y?K??n zaman? da yok. Y?K dedi?imiz 20 ki?ilik kurum, ayda bir toplan?yorlar ve 50 bin tane konu ba?l??? var. Zaten as?l sorun bu y?netimin bu anlay???n sakat olmas?d?r.
?imdi e?itim diyelim, binlerce sorunu var ama Y?K?te e?itim bilimci yok. B?yle bilim yap?lmaz. Zaten bilim dedi?in aynen demokrasi gibi. Tart??arak, ak?l y?r?terek yap?labiliyor. Bu ko?ullarda kim nas?l yaps?n akademik ?al??may?. Bo?azi?i?nde ?al???yorsunuz ald???n?z maa?la bo?az i?inde kirada oturam?yorsunuz. O zaman akademisyen hangi zaman?n? d???nsel, bilimsel ara?t?rmaya ay?racak. Daha ?nemli bir sorun ise, akademik yurtd??? yay?n; tam bir akademik saltanata d?n??t?. Yurtd??? yay?n dedi?iniz mekanizmay? kim kontrol ediyor tabi ki kapital d?nya. Dolay?s?yla, d???nmesi gereken ki?iye, akademisyene, diyorsunuz ki sen d???nsel birikimini, ara?t?rman?, kapitalist d?nyan?n hakimiyetine sun diyorsunuz. Yani olay tam bir rezalete d?n??m?? vaziyette.

---

?niversitelerin gelece?i hakk?nda farkl? d???nm?yorlar

H?k?met ile Y?K aras?nda bir iktidar sava?? oluyor. Buna ?niversitelere yans?mas? a??s?nda bakt???m?zda nas?l bir tablo var?
Asl?nda bir iktidar sava??ndan ziyade ?benim dedi?im yolla olsun? sava?? var. ??nk? ?niversiteler a??s?ndan bakacak olursak AKP H?k?meti de ?niversitenin ?zelle?mesini istiyor, Y?K de bunu istiyor. Y?K 2006?da haz?rlad??? raporda giri?imci ?niversite diyor. AKP H?k?meti?nin de s?yledi?i bu. Yani ?niversitenin gelece?i a??s?ndan ikisinin istem ve beklentilerinde bir farkl?l?k s?z konusu de?il. G?r?n?rde kimi farkl?l?klar var ama, ?z? ayn?. AKP H?k?meti medrese ?niversitesi istiyor. Y?K de bunu istiyor ama, ?a?da? g?r?n?ml? olsun diyor. Tek fark, biri t?rbanl?, sar?kl? olsun diyor; di?eri hay?r medrese olsun ama ?a?da? g?r?n?ml? olsun. Bunun ?niversitelere yans?mas?na gelince bu noktada kadro sorunu ??k?yor ortaya. Bizde bir ara?t?rma g?revlisi gitti mi yerine koyacak kadro yok. Bizim okuldan ?rnek vermek gerekirse, bizde 15 sene ?nce 15 tane ara?t?rma g?revlisi vard?. Ama ?? ayr? b?l?m yoktu. ?imdi ?? yeni b?l?m var buna kar??l?k 4 tane ara?t?rma g?revlimiz var. Bir de buna kar??l?k maa?lar? d???k tutarsan, haliyle insanlar vak?f ?niversitelerini tercih ediyor. En belirgin yans?ma b?yle.
YARIN: ??renci g?r??leri
Haz?rlayanlar: B?lent Zeytin-?ahin Do?an