Bug?nk? komutanlar da yar?n ?hata yapt?k? diyecekler

T?rkiye Kuzey Irak?a s?n?r ?tesi operasyon haz?rl?klar? yaparken, en kritik d?nemlerde Genelkurmay Ba?kanl??? ve kuvvet komutanl??? g?revinde bulunan Kenan Evren, Do?an G?ne?, ?smail Hakk? Karaday?, Hilmi ?zk?k ve Ayta? Yalman, K?rt sorunu konusunda ?zele?tiri verdiler. ?K?rt?eyi yasaklamakla hata ettik?, ?Sadece s?n?r ?tesi operasyon ??z?m getirmez?, ?Sosyal nedenleri g?rmezden geldik? gibi ifadelerle adeta g?nah ??kard?lar.
Emekli Askeri Yarg?? Dr. ?mit Karda?, eski komutanlar?n a??klamas?n?, ?Siz sistemin i?indeyken buna diren? g?stermiyorsunuz, y?llar sonra da ?biz yan?lm???z? diyorsunuz. Bu da iyi bir ?ey olabilir insani olarak, ama bence pek bir ?ey ifade etmiyor? s?zleriyle de?erlendirdi. Karda?, K?rt sorununun ??z?m? konusunda sivil siyasetin inisiyatifi ele almad??? s?rece, bug?nk? generallerin de yar?n ayn? ?zele?tirileri verebilece?ini kaydetti.
Dr. ?mit Karda? sorular?m?z? yan?tlad?.

Son y?llarda emekli askerlerin ?zele?tirileri pop?lerle?ti. ?lkenin en tart??mal? d?nemlerinde Genelkurmay Ba?kanl??? yapm?? isimlerin K?rt sorununda s?n?rl? da olsa ?yanl?? yapt?k? demelerinin g?n?m?z a??s?ndan anlam? nedir?
Asl?nda sorumluluklar?n? kabul etmi? falan de?iller. Hepsi bu s?re?leri ya?ad?lar; insanl?k d???, vicdan d??? uygulamalara i?tirak ettiler. Onlar?n emirlerinde, denetimlerinde yap?ld? bunlar. ?imdi ??k?p da ?biz hata yapt?k? demelerini anlam?yorum. Siz sistemin i?indeyken buna diren? g?stermiyorsunuz, y?llar sonra da ?biz yan?lm???z? diyorsunuz. Bu da iyi bir ?ey olabilir insani olarak ama bence pek bir ?ey ifade etmiyor.

Emekli generallerin ?yanl?? yap?k? demelerinin bug?nk? generaller i?in bir anlam?, bir ders niteli?i var m??
Bug?nk? generaller de g?rev yaparlarken gayet militarist anlay??larla g?rev yap?yorlar. Bug?n b?lgede neler oluyor neler bitiyor? Baz?lar? yans?yor, baz?lar? yans?m?yor. Belki on sene sonra bug?n?n generalleri de ?biz de ?yle yapmamal?yd?k? diyecekler. Bir paradoks ya?an?yor asl?nda. Sivil siyaset sorunlara ??z?m ?retmedi?i, ??z?mleri ortaya koymad??? s?rece; muhatab?yla g?r??medi?i s?rece, ??nk? bu meselenin bir muhatab? var, K?rtlerin temsilcileri var; bunlarla diyaloga girmedi?i s?rece ne bar?? temin edilebilir, ne sorun ??z?lebilir. Burada sivil siyaset ??z?me y?nelik bir ?ey ?retmeyince militarizm kendini ?retiyor. K?s?rd?ng? de bundan kaynaklan?yor. E?er sivil siyaset ??z?m ?retemiyorsa ve bunun nedeni askeri vesayetse o zaman ??k?p bunu s?ylemesi laz?m. Askeri bask? nedeniyle ??zemiyoruz diye. Bunun m?cadelesini vermesi laz?m. ??nk? o halktan bunun i?in oy ald?lar.

Asl?nda hep b?yle yans?t?ld?, AKP H?k?meti ??z?m i?in ad?m atmak istiyor ancak asker izin vermiyor gibi... Sizce de b?yle mi ger?ekten?
Asker ?d??man?a kar?? haz?rl?k yapar. O d??man? nas?l imha edecek, psikolojik harekat nas?l yapacak... Bunlar? planlar. Siz askere g?rev verdi?inizde ?ter?r sorunu? diye, asker buna uygun davranacakt?r. ?iddet kullanacakt?r. Zaten ?iddet tekeli devletin elindedir ve bunu ordu, polis gibi kurumlar vas?tas?yla kullan?r. Hatta bizde devlet kutsald?r, dokunulmazd?r, devletin milleti vard?r, milletin devleti yoktur. Bu durum sivil siyaset?inin elini kolunu ba?l?yor tabii. Ama T?rkiye?nin geldi?i noktada art?k bunun a??lmas? laz?m. Hem de y?zde 47 oy ile bu siyaseti de?i?tiremiyorsan?z, o zaman uzla??yorsunuz demektir. Militarizmle uzla??yorsunuz. Siz bu sorunu s?r?ncemede b?rakt?k?a insanlar ?lmeye devam ediyor. 13 asker orada ?l?yor, 30 tane PKK?l? ba?ka yerde ?l?yor. Sava??n dili s?rekli egemen oluyor. Bak?n neyi konu?uyoruz s?rekli operasyonlar?; ?onu mu vuraca??z, bunu mu vuraca??z?? konu?uyoruz. A??r bir militarizm s?z konusu. Siz sorununuzu bloke edip ??zm?yorsunuz. Sorun giderek b?y?yor, en sonunda adeta bir Ortado?u ve hatta d?nya sorunu haline gelmeye ba?l?yor ve siz sadece askeri boyuttan da bakt???n?z i?in ancak ABD?ye ?bana yard?m et, sorunu ??z? diyorsunuz. Bu hem onur k?r?c?, hem ??z?m? daha zorla?t?ran bir durum. Barzani diyor ki ?3 bin pe?merge feda etmi?tim, ?imdi yine mi edeyim? Sen sorunu ??zm?yorsun ki. Sen bir sorununu ??zmeye ?al??? hakl? olarak bunu s?yl?yorlar bize...

Tezkere ??kt?, s?n?r ?tesi i?in t?m haz?rl?klar tamam. 24 operasyon yapan generaller ?zele?tiri veriyor. 25?incisinin bir yarar? olmas? m?mk?n m?? Bir de T?rkiye uluslararas? bir hak olarak g?r?yor bu operasyonu. Ancak konu PKK?yi a??p K?rt b?lgesinin liderlerine kadar dayand?...
Tabii hi?bir faydas? yok. Sadece kamuoyunu yat??t?rmaya y?nelik bir karard?r. H?k?met geldi?i noktada ??z?m? ka??rd??? i?in ?iddete do?ru s?r?kleniyor. Gidecekler birka? yeri bombalayacaklar, kamuoyu da yat??m?? olacak.
Me?ru m?dafaa hakk?n?z var tabii. E?er ba?ka bir ?lkeden birileri gelip sizi vuruyorsa me?ru m?dafaa hakk?n?z olabilir. Ama Barzani burada devlet kuruyor, bu devlet de benim i?in tehlike olu?turuyor demeniz hukuken de kabul edilebilir bir ?ey de?il. D?nya kamuoyu da bunu kabul etmez. ABD de buna izin vermez zaten. T?rkiye?nin muhakkak yapmas? gereken kendi sorununu projeler ?reterek ??zmeye ?al??makt?r. Ayr?ca tam aksine Barzani ve Talabani ile iyi ili?kiler kurmas? gerekir. Kendi sorununuzun ??z?m? i?in onlarla diyalog kuracaks?n?z. Zaten T?rkiye orada yat?r?m yap?yor. Orada olu?um geli?iyor ve siz ona engel olamazs?n?z, o olu?umun i?inde T?rkiye kendi ??karlar?n?, i? bar???n? korumal? ve oradaki K?rtlerle de g?zel ili?kiler geli?tirmelidir. Zaten ?K?rdistan? da kurulsa netice itibariyle onlar da T?rkiye ile ili?kileri geli?tirmek zorunda. Barzani?den sizin i?in sava?mas?n? istiyorsunuz ama onu muhatap bile alm?yorsunuz. B?yle bir ?ey olur mu? B?t?n bunlar T?rkiye?nin nas?l yalpalad???n? g?steriyor. (?stanbul/EVRENSEL)

---

DTP?nin 8 asker i?in yapt?klar? takdir edilmeli

Askeri hukuku ilgilendiren bir g?ndem maddesi de PKK?nin al?koydu?u 8 askerin teslim al?nmas?. 8 askeri nas?l bir s?re? bekliyor. Su?lanmalar? m?mk?n m??
Sonu?ta bu askerler kendi iradeleri d???nda zorla g?t?r?lm??lerdir. Herhangi bir yarg? s?recine tabii tutulmalar?n? gerektiren bir durum yok. Ancak bas?na yans?yanlara bak?nca bir ?eyler oldu?u g?r?n?yor. Ama iradeleriyle gitmedikleri ?ok a??k, bask?nda gidiyorlar bunlar. Burada asl?nda bir zaaf var ve o zaaf?n adeta ?rt?lmesi veya ba?kalar?n?n ?zerine y?k?lmas? ?abas? var gibi g?r?n?yor bana.
Adalet Bakan? Mehmet Ali ?ahin?in a??klamas? da korkun?tu tabii. Militarizm sadece askeri vesayetle s?n?rl? bir ?ey de?il. Daha ziyade ?retim ili?kileri ile alakal? bir ?ey. S?m?r?ye dayal? ?retim ili?kilerinin bask? ve ?iddetle devam? gerekiyor, bunun yeniden ?retilmesi gerekiyor. Gerisinde yatan bu. Bunun i?in militarizm b?t?n a??rl???yla mevcut. Sizin sivil siyaset?i g?rd???n?z insanlar da hep militarist s?ylemlerde bulunuyorlar. Tabii bu ?ok ac? bir s?ylem.

2003 y?l?nda ABD askerleri T?rk subaylar?n?n ba?lar?na ?uval ge?irerek g?zalt?na ald?. Burada T?rk askerlerinin tepki vermemesi ?sa?duyulu? davranmas? olarak yorumland?. Ancak bask?nda PKK?ye teslim olmak zorunda kalan askerler neredeyse ?hain? olmakla su?lanacak...
?b?r olay ?ok daha vahimdi tabii. Ancak orada bir ma?dur g?sterme durumu vard?. Burada ise askerler kendi istekleriyle gitmi? gibi g?steriliyor. Tabii sorununuzu ??zmezseniz ileride bu da olabilir. A?r? isyan?nda iki tabur asker kar?? tarafa ge?iyor subaylar?yla.

DTP milletvekillerinin askerleri teslim almalar? da h?k?met s?zc?s?nden ba?layarak ?su?? gibi yans?t?ld?. Bu su? mudur? Daha ?nce de teslim al?nan askerler oldu...
Hay?r bu su? de?il. Milletvekillerinin orada ??calan posterini kald?r?n? diyecek halleri yok. Sonu?ta gidip PKK?n?n elinden al?yorsunuz askerleri. O zaman yapacak bir ?ey yok. B?yle s?ylenmesi ?ok sa?ma. O insanlar bir ?ekilde ?ocuklar?n hayatlar?n?n kurtar?lmas? i?in gayret g?stermi?ler. Bu te?vik edilecek ve takdir edilecek bir ?eyken tersi yap?l?yor. ??te bu tav?rlar T?rkiye?yi s?rekli geriyor. Bunlar anlams?z, yarars?z, sorunu daha da zora sokan tav?rlar.
Burada bir politika olmamas? k?t?. Asl?nda buradan bir diyalog ba?lat?labilir. DTP?nin parlamentoda olmas? bir ?anst?r. Belki handikaplar? olabilir ama ne olursa olsun ?anst?r. PKK?n?n DTP?den beklentileri de olabilir ama bu da bir ger?ektir sonu?ta. Siz bu ger?e?i de?i?tiremiyorsan?z bu ger?ekle nas?l uzla?aca??n?z ?nemli. ??nk? insanlar ?l?yor. Gen?ler ?l?yor. Bunu durdurman?z laz?m. Durduram?yorsan?z ve bu giderek b?y?yorsa bu ger?ekle y?zle?mek zorundas?n?z. O zaman daha geni? d???neceksiniz, daha farkl? d???neceksiniz. Belki bir genel af d???neceksiniz. B?t?n bunlar? kapsaml? bir ?ekilde ele alacaks?n?z ve bunu yaparken de kom?ular?n?zla kar??l?kl? uzla?acaks?n?z.
Bir de bug?n neyse ki toplumsal olarak halk aras?nda bir b?l?nme olmuyor. Yani baz? olaylar oluyor ama hen?z ciddi de?il. Ama bu ??z?lmezse olur, b?yle bir tehlike var. Bu sorunun siyasi boyutu var, ekonomik boyutu var, vicdani, insani, psikolojik ve tarihi boyutlar? da var. Bu kadar ?ok boyutlu olan bir meselede, her ?eyi bir tarafa at?p sadece askeri ??z?m dayat?rsan?z, i?, i?inden ??k?lmaz hale gelir ve i?te o zaman siyasi birli?iniz par?alan?r.

---

Kenan Evren?in i?kenceden haberi olmamas? m?mk?n de?il

Kenan Evren, ?Diyarbak?r Cezaevi?ni sorduklar?nda ben ?ok sinirleniyorum bu soruya, bana ne, ben oradakini kontrol edemem? diyor. Ben 80-81?de Diyarbak?r?da s?k?y?netim savc?l??? yapt?m. Benim g?rd???m manzara ?uydu: ??kence sistematik olarak, kurumsalla?m?? olarak yap?l?yordu. Alt kademede olan m?nferit bir olay de?ildi. Her ilde sorgulanma merkezleri var. 1980?de g?zalt? s?resi 90 g?nd?, d???nebiliyor musunuz. Orada i?kence yap?ld???n? da s?k?y?netimde g?revli herkes biliyordu ve savunuyordu zaten. Ordu komutan?n?n da haberi vard? tabii. Bug?n ??k?p da Kenan Evren?in, Genelkurmay ba?kan?n?n, darbenin ba??n?n ben bunu nereden bileyim demesi ay?b?n ?tesinde bir ?ey. Bunu nas?l s?yleyebiliyor?
Elif G?rg?