?? mevsimi g?rd?k, bahar? da g?rece?iz

Yeni bir d?nyan?n kurulabilece?ine olan inanc?n en zay?f oldu?u d?nemi ya?ad???m?z s?ylenebilir. 90?l? y?llar?n ba??nda Sovyetler Birli?i ve ?Do?u Bloku? ?lkelerinin da??lma s?recinin ba?lamas?yla b?t?n d?nyada e?zamanl? olarak ortaya ??kan olumsuz sonu?lar?n bu umutsuzlu?u ko?ullad??? ortada. Bir taraftan yo?un bir ideolojik-k?lt?rel y?nlendirme, di?er taraftan ?totaliter? y?netimlerin bask?c? politikalar?, ba?ka bir d?nyan?n m?mk?n oldu?una olan inanc? zay?flatt?. ?yle ki d?nyan?n en ?cra k??elerinde bile dolayl? olarak da olsa ilerlemeler ya?anmas?n? ve topyek?n bir ?insanla?ma? s?reci ya?anmas?n? sa?layan B?y?k Ekim Devrimi bile haf?zalarda ?arp?t?lm?? olarak yer almaya ba?lad?. 21. y?zy?l?n ba?lamas?yla birlikte ?tek kutuplu d?nyan?n? insanl??? her ge?en g?n yok olu?a s?r?klemesi, yeniden ba?ka aray??lar?n g?ndeme gelmesine neden olduysa da h?l? bu konuda kitlesel bir ayd?nlanman?n ya?and???n? s?yleyebilmenin olduk?a uza??nday?z.
Evrensel K?lt?r Merkezi taraf?ndan d?zenlenen ?90. Y?l?nda Ekim Devrimi? konulu konferansta devrimin siyasal ve k?lt?rel alanda yol a?t??? de?i?iklikler bir kez daha hat?rlat?ld?. Konu?mac?lar?n ?Yeni Ekimler g?ndeme gelebilir? ve ??? mevsimi g?rd?k, bahar? da g?rece?iz? diyerek, ?zg?r bir d?nyan?n olanaklar?na i?aret etti?i oturumlarda, yeni bir ?a??n ba?lang?c? olarak nitelendirilen Ekim Devrimi?nin, bug?n haf?zalar?m?zdan silinmeye ?al???lan y?nleri ve sonu?lar? bir kez daha hat?rlat?ld?. Konferans ?nceki g?n Bilgi ?niversitesi Dolapdere Kamp?s??nde ger?ekle?tirildi. Yap?lan iki ayr? oturumda, devrim ?ncesi ve sonras? ortaya ??kan geli?meler ve bug?nden sonras?na ili?kin yeni olanaklara vurgu yap?ld?.
17 Ekim?de (7 Kas?m) 1917?de birinci d?nya sava?? s?ras?nda d?nyadaki en gerici y?netimlerden olar Rus ?arl???n?n y?k?lmas?n? sa?layan Ekim Devrimi, birinci oturumda siyasal dayanaklar? ve sonu?lar?, ikinci oturumda ise k?lt?rel dayanak ve sonu?lar? a??s?ndan ele al?nd?.
Devrimler zincirinin bir halkas?
Moderat?rl???n? gazetemizin Yaz?i?leri M?d?r? Fatih Polat??n yapt??? birinci oturumda konu?an Prof. Dr. Taner Timur, Ekim Devrimi?nin Frans?z ?htilali ile ba?layan devrimler zincirinin bir halkas? olarak ortaya ??kt???n? belirterek, Ekim Devrimi?nin d?nyaya umut sa?t???n? ifade etti. Avrupa ?lkelerinin devrim ?ncesi Rusya?ya ili?kin politikalar?n? ?zetleyen Prof. Dr. Timur, Osmanl??n?n Rusya?y? kontrol alt?nda tutacak ?ekilde tampon b?lge olarak de?erlendirilmeye ?al???ld???n? ve ?devrimi n?tralize etmek amac?yla kullan?ld???n? kaydetti.
Bu ku?atmaya ra?men devrimin gen? dinamik unsurlar?n ba??n? ?ekti?i bir kadroyla d?nyaya yeni ufuklar a??ld???n? anlatan Taner Timur, Osmanl??n?n devrim kar??t? pozisyonuna ra?men Lenin?in devrim sonras?nda yapt??? ilk i?lerden birinin Avrupa ?lkelerinin Rusya?yla yapt??? ve ?stanbul?un da Ruslara verilmesini ?ng?ren gizli anla?malar? a??klamak oldu?unu hat?rlatt?. Bu dostane ad?ma ve ?zellikle T?rk Kurtulu? Sava???na Sovyetlerin yapt??? s?n?rs?z yard?ma ra?men devrim sonras?nda T?rkiye, t?pk? devrim ?ncesi Osmanl??n?n kullan?ld??? gibi, bu kez Sovyetler Birli?i?ne kar?? bir tampon b?lge olarak konumland?. Bu d?neme ili?kin de?erlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Taner Timur, 20. y?zy?l boyunca devrimin bat? taraf?ndan bo?ulmaya ?al???ld???n? kaydederek, buna ra?men devrimin ?zg?rl?k?? bir karakter ta??maya devam etti?ini ve uluslararas? k?lt?r?n yaratt??? do?ru ve iyi ne varsa t?m?n? ?z?msedi?ini belirtti.
Taner Timur konu?mas?n?n sonunda bug?n emperyalist kapitalizmin i? ?eli?kilerinin artt???n?; bunun da yeni Ekim Devrimlerini g?ndeme getirebilece?ini vurgulad?.
Tarihsel dayanaklar? bug?n de var
Birinci oturumun ikinci konu?mac?s? olan Mustafa Yal??ner ise Ekim Devrimi?nin olmu?-bitmi? bir ?ey olmad???n? belirterek, devrimin tarihsel dayanaklar?n?n bug?n de varl???n? korudu?unu s?yledi. Son y?llarda etkisini giderek kaybetse de bir d?nem, tarihin sonunun geldi?inin propaganda edildi?ini belirten Yal??ner, konu?mas?nda Frans?z Devrimi?nin temel sloganlar? olan e?itlik ?zg?rl?k ve karde?li?in bug?n bile bir ideal olarak varl???n? s?rd?rd???n? kaydetti. Genel oy, se?im, bas?n ?zg?rl???, ifade ?zg?rl??? gibi haklar?n Ekim Devrimi ?ncesinde sadece Avustralya, Yeni Zelanda ve Norve??te var oldu?unu belirten Yal??ner, Birinci D?nya Sava?? ve Ekim Devrimi sonras?nda bu haklar?n kullan?labildi?i ?lkelerin say?s?n?n artt???n? kaydetti.
1936 Sovyet Anayasas??n?n temel insan haklar? a??s?ndan o g?ne dek g?r?lmemi? derecede ileri bir ad?m oldu?unu hat?rlatan Yal??ner, Anayasa maddelerinden baz?lar?n? okuyarak, devrimin dolayl? ve do?rudan sonu?lar?na dikkat ?ekti. Konu?mas?n?n son b?l?m?nde ulusal soruna ili?kin de?erlendirmeler yapan Mustafa Yal??ner Ekim Devrimi ?ncesinde halklar hapishanesi olarak tan?mlanan Rusya?n?n sonras?nda kurulan Sovyetler birli?inde, farkl? uluslar?n, kendi dil ve k?lt?rlerinin ya?at?lmas? ve geli?tirilmesi i?in at?lan ad?mlar at?ld???n? kaydetti. (?stanbul/EVRENSEL)

---

Edebiyat,bilim ve sanat h?zla geli?ti

?K?lt?rs?z devrim m?mk?n de?ildir? diyerek konu?mas?na ba?layan Yazar Ayd?n ?ubuk?u, Ekim Devrimi?nin ba?ta Ayd?nlanma olmak ?zere Rus k?lt?rel birikimine dayand???n? ancak devrald??? birikimi yeni unsurlar katarak yeniden bi?imlendirdi?ini belirtti. Devrim ?ncesi edebiyat ve sanatta d?nyadan ?ikayet?i olan bir bak???n egemen oldu?unu kaydeden ?ubuk?u, ?Yeni bir d?nya kuracak olan nedir?? sorusunun havada kald???n? s?yledi. Devrim sonras?nda edebiyat, bilim ve sanat?n h?zla geli?ti?ini vurgulayan ?ubuk?u, iddia edilenin aksine bilime devrimin ba?lang?c?ndan itibaren ?zel bir ?nem verildi?ini belirtti. Lenin?in ?nl? Psikolog Pavlov?un devrimden pek ho?lanmamas?na ra?men ?lkesinde ?al??mas?na devam edebilmesi i?in yapt?klar?n? ?rnek veren ?ubuk?u, diyalektik materyalizmin devlet felsefesi haline gelmesiyle bilimin ?n?nde yeni ufuklar a??ld???n? anlatt?. ?ubuk?u son olarak sadece bir teori olarak de?erlendirilen Marksizmin devrimle birlikte uygulanabilir oldu?unun da ortaya ??kt???n? s?yledi.
Ekim Devrimi?nin T?rkiye?ye yans?malar?na ili?kin bir konu?ma yapan Yazar-Yay?nc? Ayd?n Ilgaz ise Fedailer Mangas? olarak nitelendirilen 1940?l? y?llar?n edebiyat??lar?n?n ya?ad?klar?n? anlatt?. R?fat Ilgaz ve A. Kadir gibi edebiyat??lar?n o y?llarda yazd?klar? her kitap y?z?nden tutukland?klar? belirten Ilgaz, konu?mas?nda R?fat Ilgaz??n tutuklanmas?na neden olan ?iirlerden de ?rnekler sundu. Babas? R?fat Ilgaz??n yatt??? cezaevlerinin birer birer k?lt?r merkezleri haline gelmesinden mutluluk duydu?unu s?yleyen Ilgaz, o d?nemin ayd?nlar?n?n b?y?k ac?lar, hastal?klar ve tutuklamalarla y?z y?ze kald???n? belirtti. Ilgaz son olarak R?fat Ilgaz??n ya?ad??? b?t?n ac?lara ra?men kendisine s?yledi?i ??? mevsimi g?rd?k, bahar? da g?rece?iz? s?z?yle konu?mas?n? noktalad?.

---

Bir k?lt?r devrimi

Ekim Devrimi?nin sanat, edebiyat a??s?ndan de?erlendirildi?i konferans?n ikinci oturumunda yap?lan konu?malarda devrim ?ncesi ve sonras?nda k?lt?r alan?nda ortaya ??kan geli?meler ele al?nd?. Nuray Sancar??n moderat?rl???n? yapt??? oturumda konu?an Tiyatro Ele?tirmeni-Yazar ?st?n Akmen, ayaklanma ve devrim olgular?na ili?kin de?erlendirmeler yapt?. B?t?n emek?ileri aya?a kald?ran Ekim Devrimi?nin ayn? zamanda bir k?lt?r devrimi de oldu?unu belirten Akmen, proletaryan?n bir s?n?f olarak ?rg?tlenmesi durumunda kendi k?lt?r?n? yaratabilece?ini ifade etti. Tarihin insanl???n kurtulu?unu proletaryan?n s?rt?na bo?u bo?una y?klemedi?ini vurgulayan Akmen son y?llarda olup bitenlerin yeni Ekim Devrimlerinin habercisi oldu?unun alt?n? ?izdi.
Konu?mas?nda Frans?z Devrimi?nden Ekim Devrimi?ne kadar olan yakla??k 200 y?ll?k d?nemin edebiyat alan?ndaki ak?mlar?n? de?erlendiren tiyatro y?netmeni Metin Boran, d?nyadaki geli?melerden rahats?z olan romantiklerden Rus klasiklerine kadar ak?mlar?n ve yazarlar?n ??z?mlemesini anlatt?. Ger?ek?i ak?mlar?n geli?meleri tespit edebildi?ini ancak, i? ??z?mler ?nermeye gelince sessiz kald?klar?n? belirten Boran, bu ak?mlar?n toplumdaki ?oksitlenmeyi? tespit ettiklerini ancak bunun yeterli olmad???n? vurgulad?. Boran, Balzac, Stendhal, Gogol, ?ehov, Dostoyevski, Tolstoy, Pu?kin ve Gorki?nin eserleri ?zerinden d?neme ili?kin de?erlendirmeler de yapt?.