13 Kasım 2007 00:00
?lerleme Raporu?nda AB riyakarl???
Avrupa Birli?i?nin T?rkiye ile ilgili 2007 ?lerleme Raporu?nun ekonomi ile ilgili b?l?mleri, her zaman oldu?u gibi ?piyasaperest? ve temel referans? IMF-D?nya Bankas? ikilisi.
Avrupa Birli?i?nin T?rkiye ile ilgili 2007 ?lerleme Raporu?nun ekonomi ile ilgili b?l?mleri, her zaman oldu?u gibi ?piyasaperest? ve temel referans? IMF-D?nya Bankas? ikilisi. Yani AB, yine her zaman oldu?u gibi, T?rkiye?deki ?ilerleme? yi teraziye koyarken g?z?n? IMF-DB ikilisinin raporlar?na ?evirip, onlar ne ?dev vermi?, T?rkiye ne yapm??, ona bak?p oradan da ?ilerleyip ilerlemedi?ine? karar veriyor. Raporun ilgili b?l?m?nde (s.29-35 aras?) ??yle deniliyor:
?Yetkililer IMF ile yap?lan ?stand-by? d?zenlemesinde ve 2006 y?l?nda g?zden ge?irilen D?nya Bankas??n?n ?lke Stratejisi?nde ?art ko?uldu?u gibi, uluslararas? finans kurumlar?yla ?zerinde uzla?maya var?lan ekonomik politikalara b?y?k ?l??de ba?l? kalm??lard?r. Ancak, siyasi meseleler ara s?ra reformlarda yava?lamaya neden olmu?tur. Kamu kurumlar? aras?nda sorumluluklar?n da??n?k olmas?, b?t?elendirme ve orta vadeli ekonomi politikas? olu?turulmas? i?in koordinasyonu zorla?t?rmaktad?r. Kararlar bazen, duruma g?re al?nabilmektedir. Etki analizleri ya hi? yoktur; ya da k?smi bilgiye dayal?d?r. T?rkiye?yi bekleyen en ?nemli zorluk kazan?lm?? ekonomik ba?ar? ve istikrar? gelecekte de kararl? ve b?t?nsel bir yakla??mla s?rd?rmektir.?
Yani AB?ye g?re T?rkiye, IMF-DB direktiflerine ba?l? kalmakta ba?ar?l?, ama ?reformlar?da baz? aksamalar var. AB, bug?ne kadar yap?lanlar? ?ba?ar?? olarak g?r?rken, endi?esi bunun s?rmemesi.
Bu ne demektir? Bu, AB?nin, b?y?k gelir e?itsizli?ine yol a?an, i?sizli?i t?rmand?ran, mali disiplin ad? alt?nda sosyal devlet kazan?mlar?n? budayan, d???k kur politikas? ile ?lkenin ?retim e?i?ini eriten, yerli ?retimi gerileten, ?zel sekt?r eliyle d?? bor? stokunu h?zla b?y?ten, ucuz i??ili?e dayal? ihracat? y?celten IMF-DB destekli politikalara onay vermesidir.
Cari i?lem: Ne gam
H?zla b?y?yen ve T?rkiye?yi ?nemli bir krize do?ru s?r?kleyen cari a??k konusunda AB?nin hi? mi hi? endi?esi yoktur: Okuyal?m;
?T?rkiye halen cari i?lemler a????n? rahatl?kla finanse edebilmektedir ve yak?n d?nemde y?ksek ?zelle?tirme gelirleri ile yabanc? yat?r?mc?lar?n artan ilgisi neticesinde d?viz rezervlerini kayda de?er ?l??de art?rm??t?r. Ayr?ca cari i?lemler a????, orta vadede ekonominin ihracat kapasitesini iyile?tirecek olan y?ksek yat?r?mlardan da kaynaklanmaktad?r. D?? a??klar y?ksek olmas?na ra?men finansman? daha s?rd?r?lebilir hale gelmi?tir.?
AB vermektedir gaz?, ?Aferin AKP, sen bu yolda devam et?...
S?cak para giri? trafi?i tersy?z olursa, ?zel sekt?r?n 200 milyar dolara ko?an d?? bor? y?k?n?n nas?l k?r?lmalar yarataca??na ve yeni bir 2001 krizini nas?l ka??n?lmaz k?laca??na dair AB?nin hi?bir endi?esi yoktur?
Elektrik zamm? nerede?
IMF?den ald??? kopya ile AB de enerjideki s?bvansiyonu sorgulamakta ve ?zam da zam? diye tutturmaktad?r. Bak?n neler deniyor ?lerleme Raporu?nda: ?Parlamento se?imleri sonras?nda h?k?met, k?resel fiyatlardaki de?i?imlerin elektrik t?ketim fiyatlar?na ve do?al gaz fiyatlar?na etki etmesine izin vermemi?tir.
Elektrik sekt?r?nde ?apraz s?bvansiyon s?rmektedir. Kamu kurumlar?n?n ve yerel y?netimlerin elektrik faturalar?na ili?kin birikmi? bor?lar? bulunmaktad?r. D?zenleyici ?er?eve y?r?rl?kte olmas?na ra?men, ba?ta enerji olmak ?zere altyap? sekt?rlerinin (backbone services) serbestle?tirilmesi durmu?tur. D?zenlenmi? ?cretler halihaz?rda t?m T?ketici Fiyat Endeksi sepetinin toplam a??rl???n?n y?zde 10.2?sine tekab?l etmektedir. ?cret reformu tamamlanmam??t?r; elektrik ?cretleri maliyetleri yans?tmaktan uzakt?r ve sekt?rler aras? s?bvansiyonlar? i?ermektedir. 2007 y?l?n?n ba??nda h?k?met, k?resel fiyatlardaki sert art??a ra?men uzun y?llard?r dondurulmu? olan enerji fiyatlar?n? y?kseltmeyi reddetmi?tir. Fiyatlar?n serbestle?tirilmesi olduk?a iyi durumdad?r, ancak bu alanda -ge?en bir y?l i?erisinde- fazla bir ilerleme kaydedilmemi?tir.?
Bu ne demektir? IMF ile birlikte, AB de ertelenmi? enerji zamlar?n? dayatacak ve bir zam bombard?man? eninde sonunda gelecektir?
AB, ?u ilerleme raporlar?nda, en az?ndan ekonomik sorunlar? ??z?mlerken kendini fena halde ele veriyor. ?? y?z? bir kez, bir kez daha ortaya ??k?yor. Bana ekonomik tahlilini s?yle, sana ne, kim oldu?unu s?yleyeyim...
Halk?n s?rt?ndaki y?ke takdir!
AB de IMF gibi, varsa yoksa enflasyon diyor ve d????teki trendi fena halde dert edinmektedir. Buradan da hareketle, t?pk? IMF gibi, AB i?in de ?lkeyi h?zla yoksulla?t?ran d???k kur politikas?, enflasyonla m?cadele i?in ila? olarak g?stermektedir.
AB?ye g?re, se?im ekonomisiyle sulanm?? olsa da kamu maliyesindeki kemer s?k?c? politikalar yerindedir. Vergiyi halk?n s?rt?na vurduk?a vuran, harcamada ise sosyal devlet yat?r?mlar?n? ask?ya alan mali disiplin, IMF gibi AB?nin de takdir etti?i bir geli?medir.
AB, yine IMF gibi ?zelle?tirmeye ve yabanc? sermaye giri?lerine g?zelleme d??enmektedir ilerleme raporunda ve ?daha daha? diye tepinmektedir: ?G?ndem hen?z tamamlanmam??t?r, GSY?H?n?n %5?i (ve imalattaki katma de?erin %15?i) halen kamu iktisadi te?ebb?sleri taraf?ndan olu?turulmaktad?r. ?zelle?tirmedeki ilerleme kayda de?er olmas?na ra?men g?ndem hen?z tamamlanmam??t?r.?
AB?nin timsah g?zya?lar?
AB raporlar?n?n genel karakteri ?eklektik? olmalar?d?r. Birileri g?nl?ne g?re ekonomiyi yazarken, birileri sosyal boyutu yazar, birileri insan haklar?n? kaleme al?r. Dolay?s?yla, madalyonun ?n y?z? ile alt y?z? kar???r gider. Hem piyasan?n erdeminden, IMF?nin ulvi re?etelerinden dem vurulur, ana referans olarak onlar al?n?r, hem de ekonominin i?sizli?e ??z?m olmad???ndan, anti-sendikal karakterinden, G?neydo?u karanl???n? yaratt???ndan s?z edilir. B?t?n bunlar?n o k?r piyasac?, neoliberal ekonomik yap?dan kaynakland??? ise hi? mi hi? g?r?lmez. Dolay?s?yla AB ilerleme raporlar? bu eklektik, samimiyetsiz, inand?r?c?l?ktan uzak, hatta ?izofrenik ?zellikleriyle uzar da uzar.
AB ilerleme raporu, piyasac?l???, onun m?thi? b?y?me performans?n? ?verken, o b?y?menin ucuz i??ilikten, i?siz ordusunun h?zla b?y?mesinden enerjisini ald???n?, anti-sendikal d?zenin bu IMF destekli program?n olmazsa olmaz ?art? oldu?unu unutarak, ?nerede sendikal ?zg?rl?kler!? diye celallenir her raporunda. Okuyal?m; ?? sendikal haklar?n tam olarak kullan?lmas?ndaki s?n?rlamalar s?rmektedir.?
Mustafa S?nmez