K?rt edebiyat? yata??n? buluyor

K?rt edebiyat?n?n ?nemli isimlerinden Suriyeli Yazar Hel?m Y?siv T?rkiye?deydi. 26. T?YAP Kitap Fuar??na Uluslararas? PEN T?rkiye Merkezi?nin davetlisi olarak kat?ld?. Y?siv?le yapt???m?z g?r??me konusunda, K?rt ?air-Yazar ve ?evirmen Kawa Nemir yard?mc? oldu. Sorular?m?z? yan?tlayan Y?siv, K?rt edebiyat?n?n ?n?ndeki engellere dikkat ?ekti. Y?siv, K?rt edebiyat?n?n art?k yata??n? bulan bir ?rmak oldu?unu s?yleyerek ak???n? s?rd?rece?ini kaydetti.
Kuzey Irak?a y?nelik s?n?r ?tesi operasyona ili?kin bir yorum da yapan Y?siv, ?Bu bir serap pe?inde ko?makt?r. Binlerce de?il, milyonlarca asker g?nderse de ??z?m olmayacakt?r? dedi.

Son y?llarda T?rkiye?ye gelerek ?e?itli etkinliklere, festivallere ve son olarak da 26. T?YAP Kitap Fuar??na kat?ld?n?z. Bir K?rt edebiyat??s? olarak, T?rkiye?ye ait g?zlemleriniz nelerdir?
Benim geli? gidi?imin as?l nedeni edebiyatt?r. Her geli?imde neyin de?i?ti?ini g?zlemeye ?al???yorum. En ?ok ilgimi ?eken K?rt edebiyat? ?zerinde yap?lan ?al??malar oluyor. Onlar? takip etmeye ?al???yorum. Son y?llarda ?ok s?k gelmeye ba?lad?m. Bu geli? gidi?ler aras?nda bir iki y?ll?k bir zaman oluyor. Zaman aral???n?n az olmas?ndan dolay? ya?anan de?i?imleri ?ok fazla g?zlemleyemiyorum. ?90?l? y?llardan beri T?rkiye?de K?rt edebiyat?n?n geli?imini izliyorum. ?e?itli reformlar?n uygulamaya konulaca??na dair haberler bizi ?ok umutland?rm??t?. K?rt edebiyat?n?n geli?ece?ini san?yorduk. ?yle olmad?. K?rt edebiyat?n?n elde olan imkanlar? daralt?ld?. Bunlar?n siyasi kazan?mlara angaje oldu?unu g?rd?k.

Bu reformlar? g?stermelik olarak m? de?erlendiriyorsunuz?
?yle g?rd?k. Reformlar, siyasetin yapt??? bir makyajd?. Asl?nda ?z?nde bir geli?me de?ildi. Bir taraftan K?rt dilini milyonlar kullan?yor. Bir halk i?in bunlar tabii yetersiz. K?rt edebiyat?n?n, dilinin geli?mesi i?in imkan yaratmad?. Yaratmas? da beklenemezdi. Yap?lan siyaseti ho? g?stermeye y?nelik makyajd?. ?z?nde geli?me de?il, s?zde yap?lanlard?. Bunun ??z?m?ne y?nelik Avrupa?da bir?ok ?rnek var. T?rkiye?nin bunlar? ?rnek almas? gerekir. Bu y?nde atmas? gereken ad?mlar var. Bunlar aras?nda Bel?ika modeli var. K?rt?enin resmi dil olmas? gerekir. K?rtlerin ya?ad??? yerlerde bunun e?itim dili ve resmi dil olmas? gerekiyor. ??z?m de basit. Bunun i?in birilerin birilerini ?ld?rmesine de gerek yok. Avrupa?da uygulanan modeller uygulan?rsa bu, K?rt edebiyat? i?in kazan?m olur.

Demokratik a??l?mlar ve daha ?zg?rl?k?? bir ortam K?rt edebiyat?n?n da geli?mesinin ?n?n? a?acakt?r de?il mi?
??phesiz. Dedi?imiz gibi olursa dil kendi topra?? ?zerinde ye?erir. Rahat?a geli?imini s?rd?r?r. Yasaktan da kast?m ?u; s?rekli ortada bir yasakt?r dolan?yor... Bir dilde e?itim yap?lmamas?, onun yasak olmas? demektir. Bu da ?una benzer: Bir g?l a?ac?na giden suyun kesilmesi gibi. G?l orada kuru mudur de?il midir kimsenin umurunda de?il. Bir dilin suyu, ?a??m?zda ?e?itim?dir. ?nsanlar kendi dilleriyle e?itilmiyorlarsa o dil kurur gider, insanlar? gibi. B?t?n belle?i, tarihi silinir o toplumun. Yasak budur i?te... 80 y?ldan fazla T?rkiye?de bu b?yledir. Bu yasak?? zihniyetin ?oktan kalkmas? gerekiyordu.

K?rt edebiyat?na y?nelik T?rkiye?de bir?ok geli?me ya?an?yor. K?rt?e dergiler, gazeteler ??k?yor. Ayn? zamanda yay?nevleri kuruluyor. Ya da yay?nevleri K?rt edebiyat?na y?nelik eserler yay?ml?yorlar. Bu geli?meleri nas?l de?erlendiriyorsunuz?
Y?zde y?z olmasa da ?o?una ula?maya ve takip etmeye ?al???yorum. Az ?nce anlatt???m k?t? manzaraya kar?? bunlar beni biraz da iyimser yap?yor. Yasa?? s?rd?rmeye ?al??anlara ?unu s?ylemek istiyorum: Sizin yasak?? zihniyetiniz, K?rt edebiyat?n?n ?n?nde engel olu?turamaz. K?rt edebiyat? bir yolunu bulup devam edecektir. K?rt edebiyat? yata??n? bulan ?rmak gibidir. Art?k yata??n? bulmu?tur. Hi?bir engel tan?m?yor. ?lerliyor. E?er bu alanda ya?anacak geli?me olursa herkesin faydas? olur. Hepimiz yararlanaca??z. En az?ndan daha az insan ?lecek. Bunu K?rt?e bir mesel ile kapatmak istiyorum. K?rtler der ki: ?Ot asla kaya ya da ta??n alt?nda kalmaz. Bir yolunu bulur ??kar, olmazsa ta?? delerek ??kar.? K?rt?e 80 y?ld?r bir kayan?n alt?nda tutuluyor. Ya?ananlar?n ?z? de budur. Bu otun ta?? delmesine gerek kalmadan, ?zerindeki kayan?n ya da ta??n kalkmas? ve rahat?a ye?ermesinin sa?lanmas? gerekir.

Son olarak, T?rkiye?de g?nlerdir Kuzey Irak?a y?nelik olas? bir s?n?r ?tesi operasyon tart???l?yor. Bir K?rt edebiyat??s? olarak buna yakla??m?n?z nedir?
Kan?mca ya?anan ve g?ndemde tutulan s?n?r ?tesi operasyon hayalperestliktir. Bir serap pe?inde ko?makt?r. Binlerce de?il, milyonlarca asker g?nderse de ??z?m olmayacakt?r. ??z?m? oras? de?il. Kal?c? ??z?m?n yeri de?il Kuzey Irak. Bir tek ben de?il, d?nyada akl? ba??nda olan herkes bunu diyor. T?rkiye?deki siyaset?iler ve siyasi anlay?? beni ?a??rt?yor. Hayretlere d???r?yor. Yani bu psikoloji ve anlay??lar? y?z?nden T?rkiye?deki ve s?n?r?ndaki K?rtleri kabul etmeme ad?na s?n?r ?tesi operasyonda ?srar ediyorlar. Buna ili?kin olarak sekiz askerin serbest b?rak?lmas?n? ?rnek verece?im. T?rkiye?den DTP?li ?? milletvekili ve g?neydeki K?rt y?neticileri gidip askerleri ald?lar. Bunlar? g?r?nt?lerde izledik. T?rkiye Ba?bakan?, Amerika ve Irak?a te?ekk?r ediyor. Washington ve Ba?dat?a te?ekk?r ediyor. Yan?ndaki K?rtleri g?rm?yor. Onlar?n ?abalar?na te?ekk?r etmiyor. Bu da psikolojik olarak rahats?z olan bir anlay???n ?r?n?d?r. Ba?ka bir ?ey de?ildir. (?stanbul/EVRENSEL)
?erif Karata?