G?ZLEMEV

M?mtaz Zeytino?lu?nu (1933-1979), gerek kendi i? alan?nda, gerekse sanayinin di?er dallar?nda yerli kaynaklar?n de?erlendirilmesini, d??a ba??ml?l?ktan kurtulmay?, ?ulusal sanayi?nin olu?turulmas?n? savunan, sanat??ya de?er veren, sanata ilgi g?steren bir i? adam? olarak an?ms?yorum. 1970?li y?llarda Eski?ehir sanayisinin geli?mesinde ve Eski?ehir Sanayi Odas??n?n etkinliklerinde ba?ar?l? bir sorumluluk ta??yan M?mtaz Zeytino?lu, T?rkiye?nin sanayile?me sorunlar?nda genel e?ilimden ayr?lan g?r??leriyle dikkatleri ?zerinde toplam??t?. Ayd?n sanayici tipinin ?nde gelen temsilcisiydi. Zeytino?lu?nun g?r??lerinin belkemi?ini, T?rkiye?nin kalk?nabilmesi i?in d?? ekonomik g??lere olan ba??ml?l???n?n k?r?lmas? gere?i olu?turdu. Zeytino?lu?na g?re ba??ms?z bir ekonominin yolu, makine ?reten makinelerin yerli sermaye ile ?lke i?inde ?retilmesinden ge?iyordu.
Zeytino?lu?nun talihsiz bir trafik kazas?yla aram?zdan ayr?l???ndan sonra, ailesi 1987 y?l?nda Zeytino?lu E?itim, Bilim ve K?lt?r Vakf??n? kurdu. Vakf?n amac?, ?toplumsal ayd?nlanma bilincine katk?da bulunacak her t?rl? sanat, k?lt?r ve bilim etkinli?ini desteklemek? olarak ?zetlenebilecek temele dayand?r?lm??t?. Bu ama? ?er?evesindeki e?itsel ?al??malar, dar gelirli ??rencilere burs vermek ve k?t?phaneler a?maktan, Eski?ehir?de uluslararas? standartlarda bir orta??retim kurumunun olu?turulmas?na kadar uzand? ve de uzanmakta.

Zeytino?lu?larla tan??mam
Vak?f, ilk kez 1995 y?l?nda d?zenledi?i ve g?n?m?zde gelenekselle?erek uluslararas? platformun ?nemli festivalleri aras?nda yer almakta olan Uluslararas? Eski?ehir Festivali?nin on ???nc?s?n?, i?inde bulundu?umuz hafta i?inde s?rd?rd?. Festivalin a??rl?kl? finans?r? olan Zeytino?lu ?irketler Grubu?nun s?k?nt?ya girmesi ?zerine, Anadolu ?niversitesi?nin eski Rekt?r?, ?imdiki Eski?ehir B?y?k?ehir Belediyesi Ba?kan? Y?lmaz B?y?ker?en?in ?abas?yla Eski?ehir Kentsel Geli?im Vakf? kuruldu?unu ve festivalin, bu iki vakf?n i?birli?iyle ger?ekle?tirildi?ini biliyordum. Eski?ehir?i yeni bir bedene kavu?turan, can ?f?ren Y?lmaz B?y?ker?en?in varl??? elbette ?nemliydi, ama ben b?ylesine zor bir i?in ?a??r i??iliklerini? ?stlenen Festival Komitesi Ba?kan? Zeynep Zeytino?lu ve festivalin ili?kiler yan?n? b?y?k bir ?zveriyle g?t?ren Banu Zeytino?lu ile festival ?vesilesiyle? ilk kez tan??t?m, g?nendim.

Festival daha s?r?yor
13. Uluslararas? Eski?ehir Festivali, ge?ti?imiz cumartesi ak?am? Plovdiv Filarmoni Orkestras? ve Plovdiv Devlet Operas? Korosu?nun konseriyle a??ld?. Bu y?l?n konuk ?lkesi Portekiz?di ve Portekiz festivale Fado konserleri, foto?raf sanat??s? Ant?nio S??n?n foto?raf sergisi ve ?workshop?larla kat?l?yordu. Festival m?zikten foto?rafa, tiyatrodan dansa, sergilerden ?ocuk etkinliklerine renkli ve geni? bir yelpazede cumartesi ak?am?ndan bug?ne s?rmekte, pazar ak?am?na kadar da s?recek.

Egmont Uvert?r?
Plovdiv Filarmoni Orkestras?, cumartesi ak?am? Beethoven??n (1770-1827) Egmont Uvert?r? ile konserine ba?lad?. ?ef Georgi Dimitrov, Beethoven?da hep ?yeni? olan temay?, duygusal ifadenin doru?a ??k???n?, yan? s?ra ?ok daha ?e?itli duygular?n ifadesini pek g?zel verdi. Sostenuto ma non troppo giri?le, ezilen Flaman halk?n? (ya da g?n?m?z ezilen halklar?n?) and?k. Allegro tempodaki h?zl? ve tutkulu temaysa ba??ms?zl?k iste?ini yans?tt?. Bu iki tema aras?ndaki ?eki?me t?m uvert?r boyunca s?rd?. Tahta ?fleme ?alg?lardan hafif?e y?kselen ba?kald?r? ???l?klar?na, yeri geldi?inde yayl? ?alg?lar da kat?ld?. Eser, Allegro tempoda ba??ms?zl?k zaferini kutlayarak sona erdi.

Hande ?zy?rek?in ba?ar?s?
Daha sonra, Mozart??n (1756-1791) 5 No?lu Keman Kon?ertosu?nda ?zg?n Stradivarius keman?yla gen? kemanc?m?z Hande ?zy?rek?i dinledik. La maj?r tonda geni? ve a??k t?mceli (Allegro aperto) ?abuk ve bi?imsel bir orkestra tuttisiyle ba?layan eserde, orkestran?n k?sa susu?unda Hande ?zy?rek giri? temas?n? bir ?arioso? gibi duyurdu. B?l?m h?zland?, allegro?ya d?nd? ve b?ylece kemana esas birinci temay? sunma olana?? verdi. ?nceden orkestran?n sanki ba?tan savma, savsaklarcas?na verdi?i tema, aniden as?l teman?n sunulu?una e?lik eder hale d?n??t?. B?l?m, final havas?nda sona erdi. Adagio tempodaki duygulu ve h?z?nl? ikinci b?l?m, Hande ?zy?rek?i ?sonorit??sinin g?zelli?ini, temizli?ini ve dengesini kan?tlamaya zorlad?. Serenad havas?ndaki Adagio?ysa orkestran?n belirledi?i tema ?zerinden ba?lad?, keman ak?c? anlat?m? ve zengin armonileriyle bu temay? geli?tirdi, olgunla?t?rd?, bitirdi. ???nc? b?l?mde gene la maj?re d?n?ld?. Rondo ile Menuet?in kayna?t?r?lmas?ndan olu?mu?tu bu b?l?m. Menuet havas?nda zarif ba?lang??ta keman?n sundu?u tema ?? kez yinelendi, rondo temas?na kavu?tu, b?ylece keman son s?z? s?yledi.

Koro iyi de?ildi
Aradan sonra opera eserlerinden se?ilmi? aryalar dinledik. Verdi?nin ?Nabucco?sunun ???nc? perde ikinci sahnesindeki ?Esirler Korosu?nun Plovdiv Devlet Operas? Korosu taraf?ndan seslendirili?i do?rusu pek c?l?zd?. Va pensiero, sull ali dorate / D???nceler, alt?n kanatlarla u?un? s?zleriyle ba?layan o nefis koro par?as?n?n icras?nda, ne yalan s?yleyeyim, ?ba??ms?zl?k? temas?n? pek ??zemedim. Sahneye gelen Soprano Tatyana Spridonova, Verdi?nin Il Trovatore?sinden ?D?amor sull?ali rose?yi seslendirdi. O ak?am, ulusal futbol tak?m?m?z?n ma?? olmas?na kar??n salonda 1400 ki?i vard?. Eski?ehir?deki K?lt?r Saray??n?n konser salonunda bunca ki?iyi a??rlama olana?? bulunamad???ndan, konser Anadolu ?niversitesi?nin Spor Salonu?na al?nm??t?. Akustik, do?al olarak spor salonu akusti?i? Etraf? ?evreleyen kadife perdeler de sesi emiyor? Buna kar??n Spridonova olanaks?z? a?t?, bir de g?zel final yapt?. Tenor Stoyan Vasilev Daskalov, Donizetti?nin ?L?Elisir D?amore?undaki Nemorino olarak Adina?ya olan a?k?n? anlatmaya ba?lad?, ama bana kal?rsa ba?aramad?. Koro, Verdi?nin Rigoletto?sundan bir aryaya ba?lad???nda g?z?m? kapatt?m, Marullo?nun yan?nda duran maskeli kont Ceprano?dan, evinin anahtarlar?n? istemesini ve Rigoletto?ya veri?ini d??ledim. Marullo, Rigoletto?nun y?z?ne bir maske takt?; ayr?ca maskenin ?zerinden g?zlerini ve kulaklar?n? bir mendille ba?lad?. Rigoletto bunlar?n ay?rd?nda de?ildi. G?revi merdiveni tutmakt? onun. Merdiveni tuttu?u yerin kendi evinin duvar? oldu?unu bilmiyordu. Sarayl?lar k?z? ka??r?rlarken, aralar?nda f?s?lda?arak intikam ald?lar: ?Zitti, Zitti! Moviamo a vendetta. Ne sia colto or che meno l?aspetta ...Cheti, cheti, rubiamgli l?amante e la Corte doman ridera. (Sessiz! Sessiz! ?ntikam geliyor. Yakalad?k onu, hi? ku?kulanmad?. Belli etmeden, sevgilisini ?al?yoruz. Yar?n t?m saray ona g?lecek.)? Koro, gene iyi de?ildi.
Soprano Tatyana Spridonova Straussun ??ingene Baron?undan bir arya okudu. Sonra koro La Traviata?daki ?ingenelerin ve matadorlar?n korosu oldu. Soprano Tatyana Spridonova ve Tenor Stoyan Vasilev Daskalov ?La Traviata?n?n Violetta?s? ve Alfredo?su olarak ?nl? ?Parigi, o cara?s?n? seslendirdi, konser bitti, alk??lar dinmek bilmedi.

Al?nlar?ndan ?p?lmeliler
Eski?ehir?deki sanat ??leni bug?n, yar?n ve pazar g?n? de s?r?yor. Sanat? ve sanatseverleri bu y?l Eski?ehir?de 13. kez bulu?turan, Eski?ehir?in gerek ulusal gerekse uluslararas? sanat ?evrelerinde bir k?lt?r-sanat kenti olarak an?lmas?na katk?da bulunan Uluslararas? Eski?ehir Festivali?nin ger?ekle?mesini sa?layanlar? kutlamak, alk??lamak, bundan sonras? i?in destek sa?lamak gerekiyor.
Bu sat?rlar?n yazar?ysa, y?llard?r ?stanbul, Ankara ve ?zmir ile s?n?rl? olan ?uluslararas? sanat festivalleri?nin Anadolu?daki ?nc?l???n? ?stlenen Zeynep ve Banu Zeytino?lu karde?lerin al?nlar?ndan t?m sanatseverler ad?na ayr? ayr? ?pmeyi, huzurlar?n?zda g?rev say?yor.
?st?n Akmen