devlet politikas? olmadan
?iddet sona ermez

13 ya??ndaki Erzurumlu G?ler?i kendisinden ya??a b?y?k birine imam nikah?yla verdiler. G?ler, kendisinin istemedi?i evlili?e intihar ederek isyan etti.
Yine ayn? g?n ba?ka bir kad?n Mardin?de ?ld?r?ld?. Yan?nda ya?ad??? day?s?n?n o?lu taraf?ndan tecav?ze u?rayan 19 ya??ndaki H.B?yi tecav?zc?s?n?n a?abeyi ile evlendirdiler, hamile oldu?u anla??ld?. ?namusu temizleme? g?revi tecav?zc?ye verildi.
Ya?ad??? ?iddete kar?? ??k?p Kars?taki evini terk eden Ay?en ve k?z? Baharg?l Cihangir de isyanlar?n?n bedelini ?l?mle ?dediler. Antep?te ise 20 ya??ndaki G?n?l Dede, ba?ka bir erkekle ka?t??? i?in hakk?nda ?l?m karar? verildi.
T?rkiye?nin farkl? b?lgeleri gibi Do?u ve G?neydo?u?da da ?namus? ile ayn? kefeye konan kad?n?n, ?namus? kurallar?n? ihlal eden her davran???n?n cezaland?r?lmas? gerekiyor! Ge?mi?ten gelen kolektif kimli?e ait olan yaz?l? olmayan kurallar, bug?n?n kolektif kimli?i i?erisinde yer al?yor ve namusunu kirleten kad?n cezaland?r?l?yor. Birey olmaktan ?te bir aile veya a?iretin namusu olarak g?r?l?yor kad?n. B?lgedeki geri kalm??l??? derinle?tiren ve feodal yap?lanmay? destekleyen devlet politikalar? ile bask?lanan K?rt kad?n?n?n ya?am?, uygulanmayan yasalarla daha da ??kmaza sokuluyor.
Dicle ?niversitesi Psikiyatri B?l?m Ba?kan? Prof Dr. Aytekin S?r??n t?re cinayetlerine ili?kin yapt??? ara?t?rma ?arp?c?. 430 ki?i ile yap?lan g?r??mede, e?ini aldatan kad?n?n cezaland?r?lmas?n? d???nenlerin oran? y?zde 84 ??k?yor. ?ld?r?lmesi gerekti?ini d???nenlerin oran? ise y?zde 37. Bu oranlar toplumun kad?na bak??? ve kad?n konusundaki genel bak?? a??s?n? yans?tan belge niteli?ini ta??yor.
?Namusu kirlenen aile i?in b?lgede ba?? dik gezmesi, ?kirlenen namusunu? temizlemedi?i s?rece m?mk?n de?ildir. ?Kirlenen namus? o aile i?in kara bir lekedir. Bu lekeyi ancak ?l?m temizleyebilir. Ve Prof. Dr. S?r??n ara?t?rmas?ndan ??kan sonuca bak?l?rsa, kad?n? ?namus?un temsilcisi olmaktan ??karacak olan da bu oranlar?n s?f?rlanmas?d?r. Yani toplumun bir ferdi olarak kad?n olman?n ko?ulu, kad?n ?l?mlerine onay veren kad?n ve erkeklerdeki ?de?i?im?le m?mk?nd?r. Ancak o zaman ?su?lu? kad?n? en a??r cezaland?rma y?ntemi olan ?l?mlerin ?n?ne ge?ilebilir...

K?rt kad?n? ?rg?tleniyor
Ancak K?rt kad?nlar?n?n, hem kad?n hem de K?rt olmaktan dolay? ya?ad?klar? sorunlara kar?? y?kselttikleri ?rg?tlenme m?cadelesi dikkat ?ekiyor. B?lge illerinde say?lar? giderek artan kad?n kurumlar?, i?ine do?duklar? feodal zinciri k?rmaya ?abalarken, di?er yandan da ya?ananlar? g?rmezden gelen devlet mekanizmas?n? harekete ge?irmeye ?al???yorlar. B?lgede e?itlik ve demokrasi m?cadelesinde de kad?nlar en ?nde geliyor.
Diyarbak?r, Batman ve Van?da say?lar? giderek artan kad?n kurumlar?ndan baz?lar?, ya?ad?klar? sorunlar? aktar?yorlar.

?ntiharlar g?? b?lgelerinde
Kad?n intiharlar?ndaki art??la dikkat ?eken Batman?da SEL?S Kad?n Dan??manl?k Merkezi?nden Sosyolog G?listan Ta?k?n, ?at??malar?n neden oldu?u zorunlu g???n etkilerine vurgu yap?yor: ?Batman?da gelenek?i, feodal toplum, aile yap?s?; akrabal?k ba?lar?, a?iret yap?lar?, insan ili?kileri ve en ?nemlisi kad?n olgusunda kayda de?er bir de?i?me oldu?u s?ylenemez. 1950?li y?llarla birlikte g?? almaya ba?layan Batman?da, zorunlu g?? ile birlikte 150 k?y bo?alt?lm??. Kentte ?90?lar?n sonu, 2000?li y?llar?n ba??ndan itibaren ya?anan intiharlar?n ekonomik, k?lt?rel, toplumsal ve psikolojik y?nleri s?z konusu. Batman?da son 5 y?lda 80 ki?i intihar ederken, 402 ki?i intihar giri?iminde bulundu. ?ntihar giri?iminde bulunanlar?n 281?i, intihar edenlerin ise 43?? kad?n... ?ntihar eden veya intihar te?ebb?s?nde bulunanlar?n b?y?k ?o?unlu?u, 1985?ten sonra g?? alan gecekondu mahallelerinde, k?y ?zelli?indeki semtlerde ya?ayan ki?iler. ?ntiharlar de?erlendirildi?inde psikolojik durum, aile i?i bask? ve ileti?im sorunlar? en ?ok g?ze ?arpan nedenler.
Bunun yan?nda, g?? ve beraberindeki sosyal de?i?im ile ya?anan adaptasyon sorunu, ani kay?plar, yak?n ?evrede intihar etmi? birinin olmas?, kendi ya?am? ile ilgili kararlarda etkin olamama, toplumsal bask?, ekonomik sorunlar geliyor. Kad?n sorunlar?na yakla??mda yasa ??karmak da, kad?na y?nelik k?kleri derin ?iddet ve bask?lara asl?nda ??z?m olamad?. ?ntihar bir sonu?tur. Bu sonucun nedenleri mercek alt?na al?nmadan alternatif projeler ger?ekle?tirilemez.?

?iddeti ?nleme devlet politikas? olmal?
Vanl? kad?nlar?n sesini t?m T?rkiye?ye duyuran Van Kad?n Derne?i (VAKAD) Ba?kan? Zozan ?zg?k?e de devlet politikas? olmadan ne b?lgede ne de ?lkede kad?na y?nelik ?iddetin sona ermeyece?ine dikkat ?ekiyor: ?Kad?na y?nelik ?iddet, erkeklerle kad?nlar aras?ndaki e?it olmayan tarihsel iktidar ili?kilerinin bir sonucudur. Erkekler, kad?nlar ?zerinde g?? ve denetim olu?turmak i?in sistematik olarak ?iddet uygularlar. Kad?na y?nelik ?iddet evrenseldir ve ekonomik, siyasal, etnik sorunlarla artarak s?rmektedir. Kad?na y?nelik ?iddetin iyi ve kararl? bir devlet politikas? ile sonlanmas? zor de?ildir. Kad?nlar e?er istenirse i? ya?am?nda, sosyal ya?amda, aile ya?am?nda, siyasi ya?amda g??lenebilirler. Devlet, bir kad?n?n bile cinsiyete dayal? ya?ad??? veya ya?amas? muhtemel olan ayr?mc?l??? ?nlemekle y?k?ml?d?r.
?iddet sonlanmad?k?a demokratikle?meden bahsedilemez. Toplumsal cinsiyet rollerine dayal? ?iddet, uluslararas? s?zle?meler yoluyla korunan evrensel insan haklar?n?n ihlalidir. Bu ihlal, ki?i g?venli?i hakk?n?n, en y?ksek standartta fiziksel ve manevi sa?l??a sahip olma hakk?n?n; i?kence, a?a??lay?c?, insanl?k d??? muamele yasa??n?n ve ya?am hakk?n?n do?rudan ihlali anlam?na gelmektedir. Bu ?er?evede, genelde ?iddet k?lt?r?n?n, ?zelde de kad?na kar?? ?iddet kullan?m?n?n ortadan kald?r?lmas? i?in ortak ?aba g?sterilmesi gerekmektedir.?
Diyarbak?r Barosu Kad?n Haklar? Komisyonu?ndan Av. Ferdan Miran ise kad?nlar?n genellikle aile i?i ?iddet nedeniyle komisyona ba?vurduklar?n? s?yl?yor: ?TCK?da ?e?itli de?i?iklikler yap?ld?, namus cinayetlerine y?nelik cezalar art?r?lma yoluna gidildi. Fakat bu d?zenlemeler cinayetleri ortadan kald?rmak i?in yeterli olmad?. Sadece yasal d?zenlemelerle toplumsal olgu de?i?tirilemez. Uzun vadeli strateji gerekiyor. Bu yasal d?zenlemeler sonunda namus cinayetleri yerine intiharlarda art?? ya?and?.
A??r cezalar verilmesinden dolay? kad?n?, ?ld?rmek yerine intihara zorluyorlar. ?ntihara s?r?kleyenlerin ceza almas? i?in durumun kan?tlanmas? gerekiyor.
Bu durumda erkekler art?k ceza bile alm?yor. Devletin bu sorunu ??zmek i?in bir politikas? olmal? ve devletle yerel y?netimler i?birli?i i?inde olmal?.
Tek ba??na kad?n?n bilin?lenmesi de ??z?m de?ildir. Kad?na ekonomik ?zg?rl???n?n verilmesi, i? imkanlar? sa?lanmas? da gerekmektedir. B?t?n bunlar uzun vadeli planlard?r. Sivil toplum ?rg?tlerinin tek ba??na ??zemedi?i sorunlard?r.
S???nma evleri; kalacak yeri, can g?venli?i olmayanlar? kabul ediyor sadece. Bu nedenle ?e?itli sorunlar sonucu evden ayr?lan kad?nlar i?in kalacak yerler sa?lanmal?d?r. Merkezi ve yerel y?netimler eksik kalm??t?r. Ama bu durum ?ok ?nemli bir sorun ve bir an ?nce bu sorun ??z?lmelidir.?
Derya Kara?oban Fidan ?al??kan