29 Kasım 2007 00:00
?ZG?RL?KLER
GÜNÜN YAZILARI
Irk??lar, farkl? ve az?nl?kta olan?n hak talebinde bulunmas?n? ?rk??l?kla su?luyorlar. T?rkiye?de de d?nyada da b?yle.
T?rkiye ?rk??lar?, K?rt??n varl???n? inkar ettiler ve onu T?rk??n bir kolu olarak nitelendirdiler y?llar boyu. Ayr? bir varl?k olarak da an?lm?yordu K?rt:
?Karda k??ta farkl? ses tonundan ?t?r? ?yle adland?r?lanlard? ve ?z be ?z T?rk?t? onlar!?
K?rt?e diye bir dil de bulunmuyordu.
Bu yakla??m ?rk??l?k olmuyordu da insan haklar?n? talep etmek, kendini ifade etmek, varl???n? ?ben var?m? diye s?yleyebilmek, dilini, k?lt?r?n? tan?tmak, tan?nmas? i?in ?al??mak, ?rk??l?k oluyordu.
Ana dilleri yasaklanm?? olanlar?n, anadilini istemesi ?rk??l?k oluyordu.
Irk??l?k oluyordu, insan haklar? savunucular?n?n ve ?rg?tlerinin, ihlallere kar?? ??kmas?. K?rt??l?k oluyordu, hak talebinde bulunmas??
Bir zamanlar, 12 Eyl?l cuntas?n?n 1981 y?l?nda y?r?rl??e koydu?u 2932 say?l? yasa vard?. Dilleri yasakl?yordu. S?zgelimi K?rt?eyi, onun ?e?itli kullan?m bi?imlerini?
?HD?nin 1990 y?l?nda yap?lan 3. Ola?an Genel Kurul toplant?s?nda Diyarbak?r delegesi Vedat Ayd?n dilini istedi, kendi diliyle.
Milliyet?i-?rk?? m? olmu? oluyordu Vedat Ayd?n, anadilini istedi diye; anadili ile konu?ma yapt??? i?in?
Evet, baz?lar?na g?re, bu tutum milliyet?ilik oluyordu. K?rt milliyet?ili?i, K?rt ?rk??l??? oluyordu.
Bu kadar da de?il: 2000 civar?ndaki faili me?hul siyasal cinayetlerin maktulleri ve 800 civar?ndaki g?zalt?nda kay?plar?n y?zde 80?i K?rt k?kenliydi. 3680?den fazla zorla bo?alt?lan k?y ve mezralar?n tamam? Do?u ve G?neydo?u b?lgesindeydi. Buralarda ya?ayan 3 milyondan fazla ?NSANIN y?zde 90?? K?rt k?kenli yurtta?lard?.
?nsan haklar? a??s?ndan, itiraz etmek i?in K?rt olmak gerekmiyordu. Ma?durun da K?rt ya da ba?ka etnik k?kenden olmas?n?n ?nemi yoktu. ?tiraz eden insan haklar? savunucular?na K?rt??l?k, b?l?c?l?k, ayr?l?k??l?k ve ter?ristlik, ter?rist haklar? savunuculu?u, K?rt haklar? savunuculu?u; insan haklar? ?rg?tlerine de yan ?rg?t, yanda? ?rg?t, ter?r ?rg?t? kontrol?ne girme su?lamalar? y?neltiliyordu.
?HD bu ve benzeri ihlallere ve ?ikayet, itiraz ve taleplere kar?? ?g?rmedim, duymad?m, bilmiyorum? demeliydi.
Yoksa iHD de ?rk?? olurdu, milliyet?i?
2932 say?l? Yasa, hatan?n kabul edili?i ile 1991 y?l?nda y?r?rl?kten kald?r?lm??; yasay? ??karan cuntac?lar bu yasa ve dil yasaklar? i?in, 25 y?l sonra ?hata idi? demi?ler, ne gam?
AB uyum s?recinde Anayasa?da (26 ve 28. maddeler) dernekler, toplant? ve g?steri y?r?y???, yay?nlarla ilgili yasalar, ?zel ??retimlerle,dershanelerle ilgili yasalarda de?i?iklikler yap?lm??t?. O d?nemlerde de ?rk??-milliyet?iler, farkl? ve az?nl?kta olan?n insan haklar?n? tan?ma ve koruma anlam?na gelecek bu t?r d?zenlemelere kar?? ??k?yorlard?.
K?lt?rel haklar, b?l?nme par?alanma demekti. ?Herkes T?rk?t?, T?rk olmak zorundayd?.?
Mutlu olman?n yolu da buradan ge?iyordu.
Farkl? olan susmal?yd?. ?Ne mutlu? demeyen d??man say?lacakt?.
Uzatmayal?m, mant??a bakar m?s?n?z: Irk?? fa?ist hezeyan, yasalar ve uygulamalar ?rk??l?k say?lm?yor da, itiraz edenler ?rk?? say?l?yor.
Hak talep edenler?
?imdilerde yine ayn? konular tart???l?yor.
S?zgelimi, Anayasa?n?n 42. maddesinde yaz?l?, T?rk?eden ba?ka bir dilin anadil olarak okutulamayaca?? h?km? de?i?sin mi, de?i?mesin mi?
De?i?mesini istemek, K?rt milliyet?ili?i-?rk??l??? anlam?na m? gelir, yoksa, dil ve k?lt?r haklar? ba?lam?nda de?erlendirilmesi gereken bir konu mudur?
S?zgelimi, Se?imlerin Temel H?k?mleri ve Se?men K?t?kleri Hakk?nda Kanun?un 58. maddesinde ve Siyasi Partiler Kanunu?nun 81. maddesinde yer alan T?rk?eden ba?ka dillerin kullan?lmas?na ili?kin yasak kald?r?lmal? m?; bunu talep etmek, ?rne?in K?rt milliyet?ili?i ve ?rk??l??? su?unu i?lemek anlam?na m? gelir, yoksa insan haklar?n? talep etmekle ilgili bir konu mudur bu?
Somut sorulard?r bunlar.
Ya?ayan en b?y?k tiyatro yazarlar?ndan Nobel ?d?ll? yazar Harold Pinter, 1985 y?l?nda T?rkiye?ye yapt??? ziyaretinin ard?ndan yazd??? (1988) ?Da? Dili? adl? oyununda, dil yasa??na ve insan onuruyla ili?kisine dikkat ?ekti.
Irk??l?k m? yapm?? oldu?
O y?zden mi aforoz edildi de, Devlet Tiyatrolar??nda sahnelenmiyor oyunlar??
Ne dersiniz?
H?sn? ?nd?l
H?sn? ?nd?l
Evrensel'i Takip Et