?Anti militarist bir ?ey yapmak istedim?

?Beynelmilel? filmiyle ulusal ve uluslararas? alanda 14 ?d?l alan y?netmen S?rr? S?reyya ?nder, filmi i?in, ?Miting sahnesi d???nda t?m sahneler ger?ek. Hukuk?ular?m?z uygun g?rmedi?i, ba??m?za i? a?aca?? i?in 25 dakikay? filmden ??kard?k ama filmin anti-militarist olmas?na gayret g?sterdim? dedi.
1962 Ad?yaman do?umlu y?netmen ve senarist S?rr? S?reyya ?nder, Muharrem G?lmez?le birlikte ?Beynelmilel? filmini ?ekti, film be?enildi, kamuoyunda olumlu ele?tiriler ald? ve ?d?ller toplad?.
?Beynelmilel?le ismi duyulan ?nder?in hayat? dolu dolu ge?mi?. Babas? solcu, o ?Sosyalistim? diyor ve ?Sosyalizm, sanata en ger?ek yakla?an bilimdir bana g?re? diye ekliyor. ?nder, 1978 y?l?nda Ad?yaman Lisesi?nde ??renciyken Mara? Katliam??n? protesto etti?i i?in hapse girmi?, birka? haftal?k tutukluluk d?neminden sonra, Ankara ?niversitesi Siyasal Bilgiler Fak?ltesi?ni kazanm??. Ankara?da ?niversitedeyken 12 Eyl?l Darbesi onu da bulup cezaevine atm??. Ald??? 12 y?ll?k cezan?n 7 y?ll?k b?l?m?n? bir?ok ?nl? cezaevinde ge?irdikten sonra serbest b?rak?lm??. ??siz kalm??, zorluklarla ba? etmeye ?al??m??, in?aatlarda ?al??m??, roman yazmak istemi? ama olmam??, ?s?k? bir film izleyicisi? oldu?u i?in ?bu literat?r?? ara?t?rm?? ve sonunda Gevendelerin 12 Eyl?l?de ya?ad?klar?n? sahnelemi?, bir nebze 12 Eyl?l?? tekrardan hat?rlatm??.
?kna sinemas? ge?erli
Beynelmilel?i ?ekmesi de kolay olmam?? tabi. ??lerinde BKM?nin de oldu?u bir ?ok yap?mc? ?irkete ?Beynelmilel?in senaryosunu g?ndermi?. BKM?de dahil her yerden olumsuz cevap alm??. Ama o, ?Bu ?lkede ikna sinemas? ge?erli? s?z?ne inanarak, pes etmemi?. Kimisi senaryosu i?in ?12 Eyl?l olay?? diye burun k?v?rm??, kimisi ?Selams?z Bandosu filminden? bahsedip destek sunmam??, o ?Selams?z Bandosu filmini ?ok severim ama bu filmden ?ekti?im kadar 12 Eyl?l?den ?ekmedim? diyerek olaya esprili yakla??yor.
Sonu?ta bir arkada??nda el kameras? bor? alm??, biri film vermi? kendisine ve gitmi? b?lgeye, d?nemin gevendelerini toplam??. Bundan yar?m saatlik belgesel ?ekmi?. Belgeselin 12 Eyl?l??n y?ld?n?m?n de CNN T?rk?de yay?mland?ktan sonra kap?lar a??lm?? ona. ?lkin Meral Okay izleyip konu?mu? ve BKM?ye ?nermi?, ancak o zaman BKM ?Biz bu filmi ?ekeriz? demi?. Sonras?n? BEKSAV?da kat?ld??? panelde ?nder?den dinliyoruz: ??nsanlar filmi samimi buldular. Sen i?e samimi yakla??rsan samimi i?in olur, ticari yakla??rsan ticari i?in olur. Filmin bitirdikten sonra hukuk?u arkada?lara g?sterdik, sak?ncal? bulduklar? 25 dakikal?k b?l?m?n filmden ??kard?k. Ben olsam ??karmam, benim ?yle bir sorunum yok ama i?in i?inde yap?mc? da var. Ben filmin anti militarist olmas?na gayret g?sterdim.?
Ger?ekleri dile getirmek...
Y?netmen ?nder i?in ?imdiye kadar ald??? en ?nemli ?d?l Barselona Film Festivalinde ald??? ?J?ri ?zel ?d?l?? ve ?Halk ?d?l??. S?rr? S?reyya ?nder bunun alt?n? ?izdikten sonra, ?Ger?e?i referans almayan, yoksullara yer vermeyen hi?bir ?ey benim hayat amac?m?n i?inde yer alm?yor? diyor ve ?Ger?eklerin dile getirmek i?in? devam ediyor yazmaya. ?Beynelmilel?den sonra 12 Eyl?l ?zerine bir senaryosu yazm?? ve ?ekilmesini i?in ba?ka bir y?netmen arkada??na vermi?. ?u an ?Berlin?de bir g??men i??inin hikayesi?ni ?eken ?nder, sonra Mara? Katliam?n? ele alan ba?ka bir film yapacak. T?m bunlarla ?Egemenlerin unutturmak istedi?i olaylar? unutturmamaya? ?al???yor.
O sineman?n g?c?ne inan?yor, ?Y?lmaz G?ney filmlerini izleyip sosyalist olan insanlar tan?d?m. Bunun etkisinde olmamak m?mk?n de?il. ?imdi T?rkiye?yi Hollywood ??pl???ne d?n??t?rd?ler? diyerek 1980?lerden bir ?rnek sunuyor: ?1985 ya da 86 y?l?nda T?rkiye?de her sinema salonu y?zde 15 yerli film g?stermek zorunda diye bir kararname ??kar?ld?. B?yle olunca sinemac?lar zorunlu olarak yerli film ?eker, yerli film piyasas? geli?ir. ?zal, baba Bush ile g?r??meye gidecekti. Sineman?n bu kotas? y?z?nden baba Bush randevu vermedi. ?zal bu kota kararnamesini kald?rd?. Burada sineman?n g?c?n? gerebiliyorsun. O zamandan sonra art?k T?rkiye Hollywood?un ??pl???ne d?n??t?.?
?imdi bir yandan Bilgi ?niversitesinde senaryo derslerin veren, di?er yanden yeni filminin ?ekimleriyle u?ra?an y?netmen S?rr? S?reyya ?nder, ?T?rkiye?de onurlu bar???n ger?eklemesi? dile?ini de dile getiriyor. (?stanbul/ANF)
Cemil O?uz