EKONOM? ve POL?T?KA

Bug?n bayram?n son g?n?, son g?n de olsa, hen?z tatil devam ediyor. Bu nedenle, ben de bug?n baz? fikir k?r?nt?lar? ile fazlaca kafa kar??t?rmadan, tatilin s?rd?r?lmesini sa?lamaya ?al??aca??m. T?rkiye mizah a??s?ndan ?ylesine zengin bir ?lke ki, b?yle bir ?lkede mizah ustas? olarak tek bir ustan?n, Aziz Nesin?in ??km?? olmas?, bizzat kendisinin toplumumuzun ak?l d?zeyi ile ilgili son sav?n? desteklemektedir. Ke?ke b?yle olmasayd?! Ne yapal?m, durum bu! ?imdi, toplumsal incilerimize beraberce ??yle bir g?z atal?m, bakal?m bizi ?a??rtacak, belki de a?latacak neler ya?am???z!
***
?ok taze bir haber ??yle. Okul, hastane, kre?, sa?l?k oca?? gibi toplumsal hizmet binalar?nda yang?n alarm sistemi bulundurma zorunlulu?u kald?r?lm??. Gerek?e ise, zaten bu sistemlerin d?zenli ?al??mad???, dolay?s?yla israf? ?nlemek i?in b?yle ?nleme ba?vuruldu?u ?eklinde verilmi?. Bu konuya iki ?ekilde yakla?abiliriz. Birincisi, e?er bir sistem d?zenli ?al??m?yor ve kendisinden beklenen sonucu vermiyorsa, buna harcanan para ger?ekten israft?r. Bu do?ru da, bu denli zarur? bir sistemi ?slah etmek yerine, t?m?yle kald?rmak hangi akla hizmettir! Bunda da fazla ?a??racak bir ?ey yok. Zira, K?T?lerde sorun varsa, onlar? d?zeltmek yerine birilerine hediye olarak ?babalar gibi? sunma yoluna gitmedik mi! Soruna ikinci bak?? a??s? da, ?lkemizde ?al??mayan tek sistem alarm sistemi mi ki, sadece bu sistemi kald?rmaya ?al???yorlar! Bu yakla??mla, siyaset dahil her ?eyi iptal etmemiz gerekmez mi! Zira, T?rkiye ?retimden uzakla??yor, gelir da??l?m? bozuluyor, yoksulluk yayg?nla??yor, yaratt???m?z gelirin ?ok ?nemli b?l?m?n? d??ar?ya aktar?yoruz, ama bu siyasete halk?m?z?n yar?s? oy veriyor ve destekliyor. Acaba biz kukla m?y?z, yoksa tarikat ve cemaat ili?kileri metala?t?r?l?yor muyuz!
***
Akademik u?ra? alan? sosyoloji olan bir akademisyen, bas?ndan s?zan bilgilere g?re, Cumhurba?kan? ile g?r??mesi sonucunda, Y?K??n ba??na getiriliyor. Bu ki?i t?m rekt?rleri 15 dakika i?in Ankara?ya topluyor, kimsenin fikrini almadan (tabii ki, siyasilerin fikrini alm??t?r!) sadece kendisi konu?arak (serbest demokrasi!) ?niversitelerde her ?eyin serbest olaca??n? s?yl?yor ve toplant?y? bitiriyor. ?niversitelerde her ?ey serbest oldu?una g?re, Cumhurba?kan? ile anla?arak Y?K??n ba??na gelmek de serbest; u?ak masraflar? devlete y?k?larak T?rkiye?nin d?rt bir yan?ndan toplanan rekt?rlerin fikrini almadan onlara nas?l bir icraat yap?laca??n? s?ylemek de serbest; kapal? oldu?u zannedilen mikrofonlara s?zan ifadelerden anla??ld??? kadar? ile siyasetten al?nan direktifleri ?niversitelere dayatmak da serbest! B?rak?n?z yaps?nlar, b?rak?n?z ge?sinler! Acaba sosyologlar, i?in i?inde oldu?u i?in mi, olan biteni g?remiyorlar ya da anlayam?yorlar! ?Mum dibine ???k vermez!? ?zdeyi?i galiba bu durumda i?ba??nda! Ya da, belki de, ikisi de ???k kayna?? oldu?undan, ampul mumu kendisine ?ekmi? olabilir mi!
***
?nsanlara ni?in siyasal tercihlerini b?yle kulland?klar? soruldu?unda, genellikle, sa?l?k alan?nda sa?land??? ileri s?r?len kolayla?t?rmalar ?eklinde yan?t veriliyor. ?lk bak??ta, fazla yanl?? gibi g?z?kmeyen bu g?r???n alt?ndaki uygulama, sevk i?lemlerinde, ila? al?m?nda ve her kuruma ba?vurabilmede sa?lanan kolayl?klar bulunmaktad?r. Ancak, halk?m?z?n g?rmedi?i olgu ise, sorunu k?k?nden ve sa?l?kl? bir ?ekilde ??zmek yerine, ge?ici kolayl?klarla sorunu ileri ta??yarak toplumda olu?turulan ve ileriye y?k?lan maliyetlerdir. Bir defa, ?niversite hastaneleri anlams?z ?ekilde kalabal?kla?t?r?larak, akademik mesaiden fedakarl??a zorlanmaktad?r; ikincisi, SSK eczane sistemi etkinle?tirilerek toplu al?m sisteminin avantajlar?ndan yararlanmak yerine, ila? firmalar? ve eczaneler kazan?rken, ayn? zamanda topluma y?k y?k?lmaktad?r; ???nc?s?, hizmette basamak sistemi oturtulmay?p, paket program ve aile hekimli?i paral? sisteme gidi?in ara?lar? olarak pl?nland???ndan, sa?l?k hizmetleri toplum ve birey i?in giderek daha pahal?, buna kar??n daha az etkin bir nitelik kazanma e?ilimi i?ine sokulmu? bulunmaktad?r. Bu aldatmacay? anlamak i?in, se?ime giderken ula?t?rmada uygulamaya koyulan ?aktarmal? tarife? sisteminin se?imden sonra kald?r?lmas?n? g?rmek her ?eyi a??k?a anlatm?yor mu!
Ayn? aldatmaca, sosyal g?venlik sisteminde de ge?erlidir. Sistem, piyasaya terk edilirken, kamusal finansman yerine ?zel finansmana ve kurumsal tasarruflardan ?zel sermayenin yararlanmas? esas?na ge?ilmektedir. Kamusal sosyal g?venlik ?emsiyesi alt?nda, teorik olarak, t?m toplum bar?nd???ndan sisteme y?k?lan risk azal?rken, ?zel sistemde sigortal? say?s? k???lece?inden sisteme y?k?lan risk y?kselecektir. Kald? ki, kamusal sistemde toplanan fonlar sadece idar? maliyetler ve riskleri kar??lamak durumunda iken, ?zel sistemde bu maliyet unsurlar?na bir de k?r eklenecektir. Durum b?yle olunca, bir yerden k?s?nt?ya gitmek ka??n?lmaz olur. Ama, ne hikmetse, halk?m?z? her ?eyde ??zel? kavram?n? ?ok seviyor!
***
Merkez Bankas??n?n ?stanbul?a ta??naca?? s?ylentisi de ba?ka bir komedidir. Anlayamad???m nokta ?udur: Merkez Bankas??n? ?stanbul yerine ni?in New York?a ta??mamalar?d?r. Halbuki, New York?ta IMF binas?nda bir oda verseler (nas?l olsa bir bo? oda bulunur) ne iyi olur. B?ylece, hem bizim siyasiler, T?rkiye?yi t?m d?nyaya tan?t?rcas?na ailecek New York?a gider, hem de IMF heyeti denetim i?in T?rkiye?ye gelme k?lfetinden kurtulmu? olur. Bu ?ekilde tasarruf edilen yol paralar? da car? a????n finansman?nda kullan?labilir. Umar?m, ilgililer bu fikre yatk?n olur da, Merkez Bankas? sorunu da ??z?l?r.
***
Ge?en hafta sonunda Hayat TV?de idim. Deneme yay?n?n? izleyen ilk hafta program? idi. Arkada?larla b?t?e konusunu tart??t?k. TV ger?ekten ?ok etkili bir ileti?im arac?d?r. Emek?i halk?m?z, b?ylece, yeni ve g??l? bir ileti?im arac?na kavu?mu? oldu!
De?erli okuyucular?n Bayram?n? ve Yeni Y?l?n? kutluyorum, s?m?r?s?z ve ?at??mas?z bir d?nya diliyorum!
?zzettin ?nder