NABIZ

Bu teknoloji meselesi yaz? s?recini olumsuz etkiliyor. E?er evde ya da interneti olan bir yerde de?ilsem, o haftaki yaz?m? iletemiyorum. Bu da, gazetedeki yaz?lar?mda aksamaya yol a??yor. Kusura bakmay?n. Ama kabahat yaz?y? yazmamam de?il, teknolojiye ayak uydurmakta zorlanmamda?
Bu arada, ilki kadar olmasa da ikinci ?aile hekimli?i? ile ilgili yaz?ma da tepkiler gelmeye devam etti. ?stelik nitelik de?i?tirerek... ?kinci yaz?mda, herhangi bir kesime hakaret etmedi?imi alt?n? ?izerek belirtmeme kar??n, al?nganl???n s?rd??? tepkiler s?rd?. Ayr?ca, internet ile birlikte yeni t?reyen ?internet delikanl?lar?? da, ?zellikle kendi yaz??ma ortamlar?nda ?terbiyesiz?, ?emek h?rs?z??, ?de?ersiz fikirli?, ?midem buland??, vb. nitelemelerle d?zeylerini iyice d???rm??ler? Ne diyelim, buras? T?rkiye. Tart??ma adab?, d?zeyi bu!
Tart??man?n ??k?? noktas?, birinci basamak sa?l?k hizmetlerinin iyi oturtulmad??? bir sa?l?k sisteminin halk?n sa?l?k ihtiya?lar? a??s?ndan iyi sonu? veremeyece?i belirlemesidir. Bu noktada da iki se?enek s?z konusudur: Ya bir ?zel muayenehanede, bireysel ya da grup prati?i ile bir hekim hizmeti vermek, di?eri ise bir kamu sa?l?k kurumunda ekip hizmeti sunmak. Ben, ki?isel olarak ikinci se?ene?in ?lkemiz (ve de d?nya) i?in daha do?ru oldu?unu d???nenlerdenim. 1961 tarihli ve 224 say?l? Sa?l?k Hizmetlerinin Sosyalle?tirilmesi Yasas??n?n da bu ba?lamda, ikinci se?ene?in T?rkiye versiyonu oldu?unu d???n?yorum.
Neden, kamu sa?l?k kurumunda birinci basamak sa?l?k hizmetini ekip olarak sunmak, bir muayenehanede hekim hizmeti sunmaktan daha iyidir? Tart???lmas? gereken temel soru budur.
Birinci basama?? (ve de sa?l?k sistemini) neyle finanse edeceksiniz? Vergi ile finanse etmenin daha e?itlik?i oldu?unu iktisat??lar s?yl?yor. Tabii ki, gelire g?re ve servet-gelir vergisi a??rl?kl? bir sistemle... Sigorta modelinin (ve onunla birlikte an?lan hizmet sunma modellerinin) daha az e?itlik?i oldu?u da, ayn? kesimlerce ileri s?r?l?yor.
Finansmandaki bir di?er temel ilke, insanlar hizmete ula??rken, ceplerinden ek para ??kmamas?d?r. Bu ba?lamda, katk? pay? vb. ad alt?nda, ?zellikle yoksul insanlar?n birinci basama?a ula?mas?n? engelleyen her t?rl? engel, e?itlik?i olamaz. AKP?nin sa?l?kta d?n???m form?l?nde katk? pay?n?n ciddi bir yer tutmas?, katk? pay?n?n ayr?lmaz par?as? olan, bireysel muayenehane se?ene?ini e?itlik a??s?ndan zora sokmaktad?r.
Hizmetin ?lke d?zeyinde ve her ilde e?it da??l?m?n?n sa?lanmas?, bu e?itli?in ayn? zamanda nitelik olarak temin edilmesi bir di?er ?nemli ilkedir. Bu say?lanlar, birinci basamak sa?l?k hizmetlerinin temel ilkeleridir.
Bir de uygulamaya ili?kin ilkeler var. ?lk ba?vuru yeri olarak, birinci basamak sa?l?k kurumlar?n?n yeterli say? ve nitelikte olmas? ?nemlidir. Bu sa?land??? takdirde, hastane ?nlerindeki y???lmalar ?nlenece?i gibi, insanlar s?rekli ileti?im halinde olduklar? sa?l?k kurumu ve personelinden daha fazla yarar g?receklerdir. Bireysel hekimlik sisteminin ?nemli bile?enlerinden biri olan sevk sisteminin i?letilmemesi -?lkemizde- ciddi bir sorun olarak durmaktad?r. Bu da h?k?metin, muayene hekimli?ine bir sistem olarak hen?z bakmad???n?n, as?l derdinin, eski sistemi k?rmak ve k??k?rt?lm?? sa?l?k hizmeti talebini yat??t?rmak oldu?unun g?stergesidir. Ayr?ca, sevkin i?letilmesi, hizmetin a??rl???n? t?ketici memnuniyetine oturtan bireysel muayenehane sistemini s?k?nt?ya sokacak ve belki de daha iyi hekimlik yapmak isteyen hekimleri halk kar??s?nda zaman zaman ?aresiz b?rakabilecektir.
?kinci uygulama ?zelli?i kapsay?c?l?kt?r. Yani birinci basamak, toplumda s?k g?r?len hemen t?m sa?l?k sorunlar?n? tan?mlayabilme ve m?dahale edebilme yeri olarak d???n?lmektedir. Ayr?ca, hem koruyucu, hem tedavi edici, hem de rehabilite edici hizmetlerin birlikte sunuldu?u bir yer tarif edilmektedir. Bireysel muayenehane modeli, bu noktada sadece tedavi merkezli bir anlay??a sahiptir. Dolay?s?yla, ?a?da? yakla??m a??s?ndan eksiklidir. Bireysel muayenehanecilik, teorik olarak bile ?a?da? sa?l?k hizmetlerinin bir?ok kalemini kapsam d???na ??karm??t?r. Kapsay?c?l?k a??s?ndan, AKP?nin getirdi?i modelin bir ba?ka zay?f y?n? de, sadece tedavi ile s?n?rl? olan kapsam?n, ayr?ca gelen insan?n sosyal g?vencesine ba?l? olarak da de?i?mesidir.
???nc? temel ilke, hizmetin s?reklili?idir. Yani, hasta olsun olmas?n, sa?l?k kurumuna ba?l? insanlar?n sa?l?k kurumu ile d?zenli ileti?im i?inde olmas?d?r. Oysa, bireysel muayenehane sisteminde, insanlar?n sa?l?k kurumu/personeli ile ili?kisi ?s?zde? s?reklidir. Bir kere, hizmetin co?rafi bir temeli yoktur. Herhangi bir b?lgedeki herhangi bir birey, herhangi bir hekimi se?me ?zg?rl???ne sahiptir! Belirli bir n?fus temeli s?z konusudur ama, bu n?fus sadece belirli bir s?re, muayenehane hekimi ile ileti?im i?indedir. Artan rekabet ortam?, bir?ok ?lkede bu s?reklilik ilkesinden taviz verilmesini g?ndeme getirmektedir.
Son uygulama ilkesi olan e?g?d?m ise teorik olarak bireysel muayenehane sisteminde var olsa bile, pazar ekonomisinin sert rekabet ko?ullar?nda uygulanma olana??na sahip g?r?nmemektedir.
?zetle; birinci basamak sa?l?k sistemi kurmak a??s?ndan, daha ?ok piyasa mant??? ile kurgulanm?? bir bireysel muayenehane sistemi, toplumun sa?l?k sorunlar?n? ??zme a??s?ndan ?ok etkili ve e?itlik?i de?ildir. ?stelik sistemden kopart?lm?? olarak, birinci basamak sa?l?k hizmetleri sisteminin tart???lmas?, olanakl? ve do?ru de?ildir. Onun i?in piyasa temelli bireysel muayenehane modeli kavram?n? kullan?yorum. Hal b?yleyken, bunda ?srar etmek mant?kl? gelmemektedir. Uyar? g?revimiz bu durumdan kaynaklanmaktad?r. Tart??maya devam edebiliriz. Ama al?nganl?k ve hakaret olmadan.
Sevgi ile yeni y?l?n?z? kutlar, sayg?lar sunar?m.
Ata Soyer