GOP’da piyon mu aktör mü?

SUNU
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün ABD Başkanı Bush’la görüşmesi, Irak başta olmak üzere Ortadoğu’daki enerji ve doğal gaz kaynaklarının Türkiye üzerinden geçişini gündeme getirdi. Görüşmenin hemen ardından Gül’ün yaptığı Mısır ziyareti ve bir gün sonra Bush’un Mısır’a gitmesi ABD’nin Genişletilmiş Ortadoğu Projesi’nde (GOP) Türkiye’nin ve Cumhurbaşkanı Gül’ün çeşitli rolleri olduğu şeklinde yorumlandı. Ardından Cumhurbaşkanı Gül, doğal gaz piyasasında önemli bir yere sahip Katar’ı ziyaret ederek görüşmelerde bulundu. Başbakan Tayyip Erdoğan da Almanya gezisi sırasında Alman gazetelerinden Süddeutsche’e yazdığı makalede Türkiye’nin önemini GOP’ta biçilen rol üzerinden anlatması dikkat çekti.
Yaşanan bir dizi gelişmenin beraberinde getirdiği tartışmaları biz de Irak, Filistin ve Türkiyeli aydınlarla konuştuk.

...

Doğu Konferansı girişimcilerinden Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu: AKP Hükümeti, dolayısıyla Başbakan Erdoğan ve Cumhurbaşkanı Gül’ün Genişletilmiş Ortadoğu Projesi’nin (GOP) her aşamasında rol aldıkları bilinen bir gerçek; Başbakan bunu defalarca ve değişik biçimlerde dillendirmiştir. Çok genel olarak ifade edersek, BOP ya da GOP, İslam coğrafyasının dünya sistemine eklemlenme, eklemlenmeyen ülkelerin de sorun olmaktan çıkartılması projesidir. Hiç kuşku yok ki, böylesine “büyük” bir projenin, ekonomik, kültürel, askeri vs. birçok boyutu vardır. Petrol ve enerji kaynaklarının kontrolü bir projenin temel amaçlarından biridir. Türkiye gibi dünya sisteminin güvenlik örgütü olan NATO üyesi bir ülke elbette enerji kaynaklarının sevki konusunda anahtar bir rol oynayacaktır. O nedenle BOP çerçevesindeki bütün hareketlenmelerde Türkiye yöneticilerinin boy göstermesine şaşmamak gerekir.
BOP’u da GOP’u da statik bir proje olarak görmemek gerekir. BOP, şartlara uygun olarak sürekli revize edilen bir projedir ama bu projede Türkiye her koşulda anahtar ülkedir. Dahası; Türkiye’yi yöneten AKP ve liderlerinin bu proje için anahtar role sahip olduklarına dair birçok işaret var. Bilindiği gibi BOP iki yöntemi, yani demokrasi ve serbest piyasa ile askeri kuşatma ve işgali aynı anda değişik ülkelerde kullanmaktadır. Türkiye ve Türkiye’nin iktidar partisi AKP, demokrasi ve serbest piyasa için model alarak gösterilmektedir. Hatırlanacaktır; 5 Kasım 2007’deki Bush-Erdoğan görüşmesinde Bush, Türkiye’yi “İslam ve demokrasiyi birleştiren tek ülke” olarak vasıflandırmış ve övmüştür. Öte yandan Türkiye ABD’nin bölgeye yönelik askeri operasyonlarında da anahtar konuma sahiptir; bugün Irak işgali Türkiye üzerinden yürütülmektedir, Amerikan ordusunun silah ve diğer ihtiyaçlarının yüzde 80’i Türkiye üzerinden karşılanmaktadır. Aynı şekilde olası bir İran saldırısında ağırlıklı ülke Türkiye’dir.
AKP yöneticileri içerideki yerleşik devlet iktidarına rağmen hükümette kalıyor olmalarını, uluslararası iktidarların desteği ile mümkün olduğunu biliyorlar ve bunun gereğini yapıyorlar. Bunun gereği de GOP’u kolaylaştırmaktır.

Türkiye aktif rolde

Faik Bulut (Araştırmacı Yazar):
Türkiye ABD’nin Ortadoğu politikalarına katkısını daha da artırdı. Eskiden ABD’ye teorik olarak verilmiş sözler vardı, şimdi bu sözler ve politikalarda Türkiye aktif rol oynuyor. Eskiden simgesel model olan Türkiye, şimdi ABD’nin Ortadoğu politikasında aktif rol oynuyor. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün ABD Başkanı Bush’la görüşmesinden önce uçakta gazetecilere yaptığı açıklamada ‘Siz bize PKK konusunda yardımca olursanız, biz size Ortadoğu konusunda 10 kat yardım ederiz” anlamı taşıyan konuşmada bulunmuştu. Bu “Sizin bize biçtiğiniz bütün rollere talibiz, en iyisini biz yaparız. Irak’taki ABD boşluğunu biz doldururuz. İran’a yönelik yaptırımlara destek oluruz” gibi anlamlar taşıyor. Mesela Cumhurbaşkanı Gül, İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad’a, ABD’yle uğraşmayı bırak diyecek.
Bush-Erdoğan görüşmesinde Beyaz Saray’dan “Siz bize destek verin, biz size destek verelim” yaklaşımı çıkmıştı. Bu yaklaşım Gül’ün pratik adımlarının ardından katmerlenerek iki katına çıktı. Özet olarak Türkiye, ABD’nin Ortadoğu üzerine çizdiği çerçevede daha aktif rol oynuyor.

YARIN: Filistin Halk Kurtuluş Ordusu Kudüs Kadın Kolları Başkanı ve Birleşik Filistin Kadınlar Derneği üyesi Abeer Abu Khdair

Hazırlayanlar: Uğraş Vatandaş-Özlem Yıldızer