Tuzla’da suçlu taşeron sistemi

Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun oluşturduğu alt komisyonun, Tuzla tersaneler bölgesinde işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin yetersizliği ile ilgili araştırması tamamlandı. Oluşturulan rapor komisyonda kabul edilirken, raporda sorunun kaynağı olarak “taşeronluk sistemine” vurgu yapıldı.
Raporda, tuzladaki patron örgütleri, sendikacılar, iş kazalarında yaşamlarını yitiren işçilerin aileleri ile yapılan görüşmelere de yer verildi.
Raporda, Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (GİSBİR) Başkanı Murat Bayrak’ın, “gemi inşa sektöründe iş kazalarının her zaman yaşandığı, ancak son zamanlarda bir şanssızlık eseri ölümlerin peşpeşe meydana geldiği” ifadesi dikkat çekti. Bununla da yetinmeyen Bayrak raporda kazalardan işçileri sorumlu tutarak, “bazı işçilerin baret takmadığı, yüksekte emniyet kemeri kullanmadığı, içilmemesi gereken yerde sigara içtiği, bunların büyük nedeninin eğitimsizlik olduğu” değerlendirmesinde bulundu.
Her türlü tedbirleri aldıklarını ve “ölümleri gizledikleri” yönündeki suçlamaların doğru olmadığını da öne süren Bayrak, “2000 yılına kadar yüzde 10 kapasite ile çalışılırken, 2000’den sonra bir talep patlaması yaşandığını, işçi sayısının 3 bin 500’e ulaştığını, bunun sonucu eğitimli işçi bulunamadığı için, deneyimsiz işçi çalıştırıldığını, bu durumun taşeronluk sistemini doğurduğunu, taşeronla çalışmak zorunda kaldıklarını” anlattı. Kamuoyundaki tartışmaların siparişlerini olumsuz etkilediği ve bazı siparişlerin iptal edildiği şikayetinde bulunan Bayrak, “taşeronların çok acele disiplin altına alınıp, kontrol edilmesi, aksi halde bundan sonra taşeronlarla çalışmalarının mümkün olmayacağını” ifade etti.
‘Denizi ve gemiyi Tuzla’da gördüler’
Türk-İş’e bağlı Dok Gemi-İş Sendikası Başkanı Necip Nalbantoğlu ise “taşeronda çalışan işçilerin amele pazarında iş bekleyen kişiler arasından seçildiğini ve bu işçilerin denizi ve gemiyi ilk kez Tuzla’da gördüklerini söyledi. Bu işçilerin ucuz iş gücü olarak taşeron marifetiyle sektöre girdiğini ifade eden Nalbantoğlu, çözüm olarak taşeron sistemine “çekidüzen” verilmesini ve çalışanların eğitimden geçirilmesini istedi.
Rapora göre; bu kazaların hepsinin “önlenebilir” nitelikte olduğuna dikkat çeken Limter-İş Genel Başkanı Cem Dinç ise, tersanelerde İş Yasası’nın uygulanmadığını, asıl işin taşerona verilmemesi gerektiğine ilişkin yasa hükmüne rağmen Tuzla’da geminin bütün işlerini taşeronların yaptığının altını çizdi. “Bir tersanede 31 taşeron tespit ettiklerini, bir geminin her bir parçasını ayrı bir taşeronun yaptığını, hatta taşeronların altında ‘götürücü’ tabir edilen alt taşeronların da bulunduğunu, taşeronlarda sigortasız çalıştırmanın yaygın olduğunu, 8 yıl çalışmış bir işçinin sigorta prim gününün 240 çıktığını” anlatan Dinç’in raporda yer alan ifadelerinde, kayıt dışı çalıştırmanın yoğunluğu, sektörün ağır ve tehlikeli olmasına rağmen iş saatlerinin uzun olduğu, gurbetçi işçilerin çok kötü şartlarda barındıkları tespitleri de dikkat çekti.
Komisyonun önerileri
Raporun tespit ve öneriler bölümünde ise “taşeronluk sistemi”ne dikkat çekilerek, eğitim, caydırıcı yaptırım önerileri yer aldı. Taşeronluk sisteminin işçinin yasal haklarını tam olarak hayata geçirmesine engel olduğu kaydedilen raporda, işçilerin işlerini kaybetme korkusu nedeniyle sendikalaşmanın sektörün ihtiyacına oranla yetersiz kaldığı tespiti yapılan raporda, “kalifiye işçi sayısını temin etmek üzere gerekli mesleki eğitim kurumlarının oluşturulması, yeni tersane kurulum alanlarının belirlenmesi, sektöre paralel olarak artan yan sanayi kuruluşlarının halkın yaşam alanıyla iç içe olmasının doğurduğu risklerin ortadan kaldırılması amacıyla bu sanayi kuruluşlarının bölgeden taşınarak organize sanayi bölgesi oluşturulması, işçi, işveren ve uzmanlardan oluşan bir koordinasyon kurulu oluşturulması, işçilerin merkezi bir otomasyon sistemi ile gözetim altına alınması ve bu uygulamanın denetlenmesi, sektör işverenleri arasında uyum oluşturulması, işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatının yerindeliğini kontrol ve tedbirlerin tüm tersaneler tarafından alınmasını sağlamak için etkin denetim” istendi. (Ankara/EVRENSEL)

---

İşçi bareti takmamak için patronu tehdit ediyormuş!
Raporda en geniş bölüm ise Gemi Sanayicileri Derneği (GESAD) Başkanı Ziya Gökalp ve dernek yöneticileri ile yapılan görüşmeye, yani taşeronlara ayrıldı. GESAD yetkilileri, “kanuni sıfatlarının alt işveren olmasına rağmen taşeron olarak adlandırıldıklarından ve bunun da işçi simsarlığı anlamına geldiğinden” yakındılar. Tuzla’da çalışan işçilerin yüzde 20’sinin tersanecilikte, yüzde 80’inin alt işverene bağlı olduğunu, uluslararası kalite standartlarında çalışıp, eğitimsiz işçi çalıştırmalarının mümkün olmadığını ileri süren GESAD yetkilileri, iş kazalarının “çarpıtıldığını” savundular.
Sektörde 4-5 bin işçiden, yan sanayi ile birlikte 100 bin işçiye gelindiğini belirten GESAD yetkilileri, “bir takım aksaklıkların da olabildiğini” dile getirdikleri raporda, işçilerin çalışma esnasında vurdumduymaz davranabildiği, bazen bareti bile zorla giydirdikleri, baret takmayan işçiye ihtar verdikleri, işçileri uyardıklarında, işçiler tarafından tehdit edildikleri, kurallara uymayan işçileri işten çıkardıklarında mahkeme kararı ile geri döndüklerini, kesinlikle sigortasız işçi çalıştırmadıkları” iddialarında bulundular. Sektörde son yıllarda tersanelerin durumunun içler acısı olduğundan yakınan GESAD yetkilileri, “ne işçinin ne tersanecinin” kazandığını savundular.

---

Titan Jantsa’da bir işçi öldü
Aydın’da kurulu bulunan Titan Jantsa fabrikasında meydana gelen kazada bir işçi öldü, 3 işçi yaralandı. İtalyan ortaklı Avrupa’nın ikinci büyük traktör jantı fabrikası olan Titan Jantsa’da bayrak direği dikilirken meydana geldiği öğrenilen kaza da Tuncay Zorlu adlı özel güvenlik görevlisi yaşamını yitirdi. (Aydın/EVRENSEL)

---

Kömür ocağında göçük
Kastamonu’nun Cide ilçesinde bir kömür ocağında meydana gelen göçükte iki işçi can verdi. Nanepınarı mevkisindeki Üçeller Madencilik’e ait kömür ocağında, önceki gün saat 12.00 sularında meydana gelen göçüğün ardından yapılan çalışmalar sonucu Şaban Mutlu (42) ve Kadir Akpınar (22) isimli işçilerin cesedine ulaşıldı. (Kastamonu/EVRENSEL)
Sultan Özer