20 Nisan 2008 00:00

yeni bir çocukluk kültürü için

Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Türkiye’de bir ilke imza attı. Çocuklara olanak sunmak adına onları tek başlarına bırakmak yerine “Çocuklar İçin, Çocuklar Hakkında, Çocuklarla Birlikte” anlayışıyla yola çıkan Alternatif Çocuk Gazetesi, üç farklı toplumsal kesimi -çocuk, genç ve yetişkinleri- bir araya getirdi.

Paylaş

Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Türkiye’de bir ilke imza attı. Çocuklara olanak sunmak adına onları tek başlarına bırakmak yerine “Çocuklar İçin, Çocuklar Hakkında, Çocuklarla Birlikte” anlayışıyla yola çıkan Alternatif Çocuk Gazetesi, üç farklı toplumsal kesimi -çocuk, genç ve yetişkinleri- bir araya getirdi. Öğretim üyeleri yazılar hazırlıyor, üniversite öğrencileri muhabirlik yapıyor ve çocuklar sosyal konular üzerine dosyalar hazırlıyor. 3 aylık periyotla yayınlanacak gazetenin ilk sayısı geçtiğimiz günlerde çıktı. Çocuğun istismar edildiği, bireyci ve piyasacı anlayışa alternatif olmayı amaçlayan Alternatif Çocuk Gazetesi’nin Yazı İşleri Müdürü Doç. Dr. Kemal İnal ile çocuk gazeteciliğinin dünden bugüne izlediği seyir ve Alternatif Çocuk Gazetesi’nin hedefleri üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.

Türkiye’de çocuk gazeteciliğinin geçmişi nerelere dayanıyor?
İlk Türkçe çocuk gazetesi 1869 yılında yayınlanıyor. Mümeyyiz. O tarihten itibaren epey bir çocuk gazetesi yayınlanmış. Bunun bir kısmını yerel yönetimler, bir kısmını özel kuruluşlar, bir kısmını okullar gibi kuruluşlar yayınlamışlar. Bu gazeteler, ya egemen resmi ideolojiye çocukları devşirmek amaçlı ideolojik nitelikli yayınlardı, ya da çocukları piyasaya çeken, onları tüketici olarak tanımlayan yayınlar. Hemen her bölgede, değişik illerde, değişik çevreler tarafından çocuk gazeteleri çıkarılmış. Bugün çocuk gazeteciliği adı altında çıkan bir sürü yayın var. Çocukları bireyci ideolojiye kanalize eden yayınlar. Onun dışında bazı gazetelerin çocuk sayfaları var.

Alternatif Çocuk Gazetesi’nin diğerlerinden farkı nedir?
Alternatif Çocuk Gazetesi mevcut olanlardan farklı, tabandan birşey olmasını istiyoruz. Bir kere gazeteyi ücretsiz yaptık. Piyasa içindeki bir dergi olmamasını istedik. İkincisi çocukların kendi medyalarını, kendi kitle iletişim araçlarını yaratabileceğine olan bir inancımız var. Ama bunun sadece çocukların sırtına yıkılarak olmayabileceğini düşündük ve 3 farklı toplumsal kesimi biraraya getirdik: Yetişkin, genç ve çocuklar. Yetişkin olarak öğretim üyeleri, çeşitli aydınlar yazılar yazdılar. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi 1. sınıf öğrencisi gençler muhabirlik yaptı. İlk sayımızda, Dikmen’den bir ilköğretim okulu öğrencileri katkılarını sundular.
Gazetemizde her sayıda, tümüyle 8-18 yaş arası çocukların hazırlayacakları bir dosya olacak. Böylece çocukların belirlediğimiz sosyal içerikli dosya konuları hakkında söz söyler hale gelmelerini sağlayacağız. Sokaklarda çalışan çocuklar, yetiştirme yurtlarında kalan çocuklar, çırak çocuklar, tarım alanında çalışan işçi çocuklar var. Bunların hepsi toplumda aslında normal olarak görünüyor. Biz bu normalliği çocukların gözüyle incelemek istiyoruz. Yani çocukları aşağıdan medya yaratma sürecine katmak. Bu anlamda gazetemiz, Türkiye’de çocuk gazeteciliği tarihinde çok yeni ve ayrı bir kanalı oluşturuyor. Sloganımız “Çocuklar için , çocuklar hakkında, çocuklarla birlikte”. Yeni bir çocukluk kültürü yaratmaya çalışıyoruz. Çocukların gençler ve yetişkinlerle biraraya gelip bir gazete çıkarmasının çocuklara ilişkin bir vicdan oluşturabilmesi için önemli olduğuna inanıyoruz. Çünkü vicdansızlığın en insana dokunanı çocuklara olan davranıştır. Diyelim 8 aylık bir bebeğe tecavüz girişiminin yaşandığı bir kültürde yaşıyoruz. Eğer böylesi bir konuda vicdan yerlerde sürünüyorsa, o toplumda işler iyi gitmiyor demektir.

Yeni bir çocukluk kültürü yaratmaktan bahsettiniz. Biraz açabilir misiniz?
Mevcut çocukluk kültürü büyük ölçüde kapitalist bir çocukluk kültürü. Çocuğu üreticiden ziyade tüketici olarak tanımlayan, onu daha çok rekabet etmeye yönelten, çocuğun eğitimle sınıf atlayabileceğine duyulan inancın kristalleştiği, çocuğun bir reklam öznesi, piyasanın bir nesnesi olduğu bir kültür. Giyimiyle, yediği yemekle, ilgileriyle, seyrettiği filmleri, idolleri ve kahramanlarıyla bu çocukluk kültürü, bizim çoğu zaman eleştirdiğimiz geleneksel çocukluk kültüründen çok farklı. Geleneksel çocukluk kültürünü hep geri görmüşüzdür. Ama geleneksel çocukluk kültüründe çok demokratik, çok olumlu öğeler de vardır. Örneğin ahşap oyuncaklar. Doğadan bulduğunuz ahşabı, doğaya zarar vermeden kullanıyorsunuz, istediğiniz yerde, istediğiniz şekilde, gayet demokratik bir şekilde üretebiliyorsunuz ve o oyuncakla haz alarak oynayabiliyorsunuz. Dolayısıyla doğa ile ahşap oyuncaklar kanalıyla dost olma imkanınız vardı. Yine geleneksel çocuk oyunları doğayı değerlendiren oyunlardı. İçinde yaşadığımız çocukluk kültürü, geleneksel çocukluk kültürünü tümüyle saf dışı bıraktı. Köylerdeki çocuklar bile plastik, hazır, yabancı dillerde kullanma kılavauzu olan, sağlığa zararlı oyuncaklar istiyorlar. Geleneksel çocuk oyuncakları artık müzelik oldu.
Şimdi biz bu geleneksel çocukluk kültürünün bazı öğelerinden yararlanarak yeni bir çocukluk kültürünün yaratılabileceğine inanıyoruz. Çocukların medyası, onların destek verdiği bir gazete böyle bir kültürün hem nesnesi, hem de aracı olabilir. Ortaya çıkan Alternatif Çocuk Gazetesi, o kültürün nesnel bir göstergesi. Çocuk hayatın bir gerçekliği, toplumsal dünya içerisinde yetişkinler ve gençlerin yanısıra önemli bir nüfus kesimi. Çocuklar bir yerde geleceği oluşturacak bir kuşak olarak bizim geleceğimiz.

İnternette çocukların hazırladığı siteler var. Bunların çocuk yayıncılığına katkısı olacak mı?
Ben bir model oluşturabileceğine inanıyorum. İster internet yayıncılığı olsun, ister yazılı görsel yayıncılık olsun, mesele çocukları kendi başına bırakmak değil. Yetişkinleri de kendi başına bırakmak değil. Problem ortak. Dolasıyla problemi de ortak bir yolla çözmek gerekiyor.

Çocukluk evresinin kalktığı söyleniyor...
Herkes çocuklarının bir an evvel bir takım sınavları başarmasını beklerken, aslında bir an evvel çocukluktan çıkmasını istiyor. Çocukların yetişkin gibi davranması hemen her kültürde çok olumlanan bir davranış. 3 yaşında piyano çalsın, 4 yaşında dünya çapında cimnastikçi olsun, 6 yaşında çok iyi bir ressam olsun. Günümüzde bilgisayar çok popüler bir teknoloji. Herkes çocuğunun ne kadar iyi bilgisayar kullandığıyla övünüyor. Çocukluktan hemen çıkış teşvik ediliyor. Artık roller tersine dönmeye başladı. Yetişkinler çocukların oynadığı oyunları -özellikle biygisayar oyunları- oynuyor, çocuklar gibi giyiniyor, onlar gibi bir takım hareket ve davranışlarda bulunuyorlar. Çocuklar da yetişkinler gibi davranmaya çalışıyorlar. Bu ikisi de piyasada prim yaptığı için müşterileri bol oluyor.
Cem Gurbetoğlu
ÖNCEKİ HABER

ankara mektubu

SONRAKİ HABER

bir yol hikayesi

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...