Nail Çakırhan kimdir?

Ünlü şair, edebiyatçı ve mimar Nail Çakırhan 1910 yılında Muğla’nın Ula ilçesinde doğdu. İlköğrenimini Ula’da, ortaöğrenimini de Konya’da tamamladı. 1927 yılında Konya’da “Kervan” dergisini çıkardı, daha sonra İstanbul’a giderek “Resimli Ay” dergisinde çalışmaya başladı. İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümüne devam eden Çakırhan, bu arada Nâzım Hikmet Ran’la tanışır. Nâzım Hikmet’le dostlukları kısa sürede ilerledi, 1930’da ortak kitapları “1 1=Bir”i çıkardılar.
Hayranlık duyduğu sosyalizmi tam olarak öğrenebilmek için Sovyetler Birliği’ne giden Çakırhan, Türkiye’ye döndükten sonra çeşitli sağlık sorunları yaşadı. 1970 yılında, doktor tavsiyesine uyarak eşiyle birlikte Akyaka’ya yerleşen Çakırhan, burada iki ustanın yardımıyla projesini kendi çizdiği evler yaptı. Yaptığı evler beldede yaşayan insanların ve turistlerin ilgisini çekti. Ardından çok sayıda insan, “Nail Çakırhan Mimarisi” adı verilen bu evlerden yaptırmaya başladı.
Geleneksel mimariyi korumak için yoğun çaba harcayan ve insanlara örnek olan Çakırhan’a 1983’te, dünyanın en saygın mimarlık ödüllerinden “Ağa Han Uluslararası Mimarlık ödülü” verildi. Mimarlık eğitimi almamış, kendi kendini yetiştirmiş birinin böylesi önemli bir ödüle layık görülmesi akademik çevreleri ayağa kaldırdı. Mimarlıkta alaylı-mektepli, geleneksel-çağdaş tartışmaları yıllarca sürdü.
Ancak 1983’te kazandığı mimarlık ödülünün ona Topkapı Sarayı’nda zamanın Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından verileceği belli olunca, bazı kimselerin Evren’e, Çakırhan’ın solcu, Nâzım Hikmet’in arkadaşı olduğunu, bu yüzden de ödül vermesinin uygun olmayacağını belirten bir mektup gönderdiği biliniyor. Kerim Ağa Han’ın geleceği söylenince, Evren ödülü verme kararı aldı. Can Yücel, Çakırhan için “Yüksek mimardan geçilmeyen bu ülkede ‘yüksek olmayan mimar bir tek Mimar Sinan var’ diyordum. Bir ikincisi var yüksek olmayan bir mimar Nail...” dedi.
Şair, edebiyatçı ve mimar Nail Çakırhan, 98 yaşında Muğla’da yaşama veda etti. Arkeolog Halet Çambel ile evli olan Çakırhan yaşamının son yıllarını geçirmek üzere kendisine Ağa Han Mimarlık ödülünü kazandıran Akyaka’daki evine dönmüştü. Çakırhan, bugün Muğla’da tedavi gördüğü hastanede düzenlenecek cenaze töreninin ardından, Akyaka beldesinde bulunan aile kabristanında toprağa verilecek.

Daha Çok Onlar Yaşamalıydı

Onları hep birer birer
Tanıyorum,
Onlarla yan yana,
Boyanamadığım diye kana
Kendi kendimden utanıyorum.

Daha çok onlar yaşamalıydı,
Daha çok onlar haketmişlerdi bunu.
Daha çok onlar bilirlerdi
Yaşamanın ne olduğunu.
Ben onlardan öğrendim
Sevmeyi sevilmeği,
Bana onlar öğrettiler
Dostu dost düşmanı düşman bilmeyi
Kafamı onlar yoğurdular.
Orada yepyeni
Taptaze
Gıcır gıcır bir alemi
İlk önce onlar kurdular.
O topraklarda ayrı gayrı bilinmez.
O topraklarda hep el ele tutulmuştur,
O topraklarda dert unutulmuştur;
Burcu burcu ekmek kokan baharda,
Ağız dolusu gülünür o topraklarda.

Daha çok onlar yaşamalıydı,
Daha çok onlar haketmişlerdi bunu;
Daha çok onlar bilirlerdi
Yaşamanın ne olduğunu.
Kavgam onların adıyla anılılır.
Onlar öyle aç,
Öyle çıplak
sanılır
Ama;
İlk önce onlar
altettiler yokluğu,
Onlar tattılar,
İlk önce asıl tokluğu.
Daha çok onlar yaşamalıydı.
Daha çok onlar haketmişlerdi bunu;
Daha çok onlar bilirlerdi
Yaşamanın ne olduğunu.
Nail V. Çakırhan