Mülteciler yönelik uygulamalar kaygı veriyor

Festus Okey’in ölümü, Kırklareli Gaziosmanpaşa Yabancı Kabul ve Barınma Merkezi’nde yaşanan olaylar, Van’da 22 Özbeklinin mülteci statüsünde olmasına rağmen İran dağlarında sınır dışı edilmesi ve son kez Kumkapı Misafirhanesi’nde yaşananlar Türkiye’de mülteci sorununu yeniden gündeme getirdi. Af Örgütü ve Helsinki Yurttaşlar Derneği temsilcileri yaşanan olaylardan dolayı kaygılı olduklarını söyledi.
Ortadoğu ve Orta Asya ülkelerine nazaran gelişmekte bir ülke kabul edilen ve Avrupa’ya köprü görevi gören Türkiye’de resmi rakamlara göre 16 bin mülteci bulunuyor. Geçtiğimiz gün mültecilerin kaldığı Kumpkapı Misafirhanesinde mültecilerin çıkarttığı olaylar ve Van’da mülteci statüsünde bulunan Özbeklerin İran dağlarına sınır dışı edilmeleri Türkiye’de mülteciler sorununu yeniden gündeme getirdi. İnsan hakları örgütleri mülteci sorununda Türkiye’nin uluslar arası anlaşmalara uymadığını belirtiyor.
Mevzuat sorunları devam ediyor
MAZLUMDER yöneticilerinden Abdulhalim Yılmaz, mültecilere ilişkin yasal mevzuat sorunlarının halen devam ettiğini söyledi. Uygulama konusunda sorunların da giderek devam ettiğini belirten Yılmaz, “Son bir yılda bariz bir şekilde geriye gidiş var. Kırklareli, Gaziosmanpaşa ve Kumkapı bulunan Yabancı Kabul ve Barınma Merkezi’nde yaşanan isyan ve ölüm oruçları uygulamaların feci bir hal aldığını göstermektedir. Bu yaşanan uygulamalar hukuk devletiyle uluslararası anlaşmalarla bağdaşmamaktadır. Uygulamada yasal mevzuatlar tamamlanmıyor. Yapılması gerekenler yapılmıyor. Tamamen uygulamada geriye gidişler var” dedi.
‘Türkiye coğrafi sınırlama getiriyor’
Helsinki Yurttaşlar Derneği (HYD) Mülteci Hukuki Yardım Ofisi danışmanlarından Oktay Durukan ise Türkiye’nin devletlerin mülteci haklarını koruyan Cenevre Sözleşmesi’ne bir coğrafi sınırlama getirdiğini söyledi. Durukan şunları belirtti: “Avrupa Konseyi üyesi bir ülkeden gelmişseniz Türkiye’de iltica edebiliyorsunuz. Avrupa dışından gelen mültecileri Türkiye ‘Cenevre Sözleşmesi’ne bağlı değilim ama geçici barınma açısından sınırlı bir koruma sağlıya bilirim’ diyor. Bu kişileri Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne yönlendiriyor. BMMYK bu kişilerin iltica nedenleri konusunda yaptığı araştırmaların sonucunda ‘mülteci’ olarak tanırken, ABD, Kanada gibi ülkülere yerleştiriyorlar.
Türkiye’de sitemin genel esası bu. Ama Türkiye’den sığınma isteyen kişiler ağırlıklı olarak Avrupa dışından geliyorlar. İran ve Iraklılar en büyük grup Türkiye’de onun dışında Afganistan, Somali, Kongo gibi aklınıza gelebilecek zulüm olan yerlerden sığınmacılar var. Bu kişiler Türkiye’de sistem gereği uydu kent olarak tabi edilen yerlere gönderiliyorlar. Türkiye’de mülteci mevzuatı gereği Kayseri, Konya, Niğde gibi illerde emniyete gidip sığınmacı olarak kayıt yaptırmanız gerekiyor. BM hakkınızda karar verip üçüncü ülke bulana kadar ki bu süre 5 yıla kadar uzayabiliyor. Bu süre zarfında o ilde ikamet etmeniz gerekiyor. Türkiye devletinin yaptığı herhangi bir yardım yok. Çalışma izniniz var ama kağıt üzerinde çünkü iş bulmanız mümkün olmuyor. Barınma ve yemek ihtiyaçlarınızı kendiniz karşılamak zorundasınız. Dolayısıyla çok zor şartlarda yaşıyorlar.”
Düzensiz bir göç dalgasının olduğuna işaret eden Durukan, “Ülkelerini savaş zorundan terk etmiş mülteciler var. Bu mülteciler ülkeme geri göndermeyin derse geri gönderilemezler. Ama uygulamada sığınma talepleri kabul edilmiyor. Burada sistematik bir uygulama yapılıyor” dedi.
Af Örgütü temsilcilerinden Ville S. Forsman ise son zamanlarda yaşananların kaygı verici olduğunu söyledi.
Türkiye’nin mülteci statüsü verilenleri bile geri gönderdiğine dikkat çeken Forsman, “Korunma ihtiyacı olan insanlar gözaltında tutuluyor. Bu durumlar kaygı verici oluyor. Yine gözaltında aç bırakılmaları gibi bir durum söz konusu oluyor” dedi. (İstanbul/DİHA)