Toplumun dönüşümüne ekrandan bakmak

Önceki akşam Osmanlı Bankası Müzesi, Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Orhan Tekelioğlu’nun “Reality Şovlarda Kültürün Melezleşmesi” isimli konuşmasına ev sahipliği yaptı.
2008 yılının “Voyvoda Caddesi Şöyleşileri” kapsamında yapılan ilk etkinlik olan şöyleşide Tekelioğlu, Türkiye toplumunun rağbet gösterdiği televizyon programlarını sosyolojik açıdan tahlil etti.
Konuşması kapsamında hemen hemen bütün televizyon kanallarında çeşitli formatlarla sunulan spor, magazin ve yarışma programlarını konu edinen Tekelioğlu, özellikle son on yıl içinde yabancı yarışma formatlarından uyarlanarak Türk toplumunun gündemine giren yarışma programlarının insan hayatlarından sıradan kesitleri ekrana getiren reality şovların evrimleşerek geldiği son hal olduğunu belirtti.
Biri Bizi Gözetliyor, Gelinim Olur musun?, Pop Star gibi yarışma programlarının insanlara bir yenilik olarak sunulmasına karşın, bu programların aynı zamanda toplumsal muhafazakarlığın yansımalarını yoğun biçimde taşıdığına dikkat çeken Tekelioğlu, bu yayınlardaki tüm muhafazakar içeriğe rağmen, yarışmalara katılan bazı insanların açtığı tartışmalar ile toplumun bazı kesimlerinde birtakım toplumsal değerlerin gerçekliğinin tartışılmasını sağladığını da belirtti.
Özel televizyonlar görünmeyen yüzü yansıttı
1994 yılında Türkiye’nin ilk özel televizyon kanalı Magic Box’ın açılması ile birlikte devlet televizyonu TRT’nin ekranına taşımadığı yerel ve gözden uzak kalmış hayat biçimlerine de artık tüm toplumun televizyon aracılığı ile tanık olduğunu kaydeden Tekelioğlu, özellikle kadın, magazin ve yarışma programlarında ve dizilerde görülen bazı unsurların Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan beri hadeflediği yavaş ve yıllara dayanan bir toplumsal ilerleme modelinin yerine fazla çaba sarf etmeden, eğitime önem vermeden insanların toplumun en alt tabakasından en üst tabakasına yükselebilmesini sağlayan bir ilerleme modelinin propagandasını yaptığını ifade etti. Türkiye’de toplumun her kesimi tarafından rağbet gören reality şovların ve pembe dizi tadındaki yapımların benzerlerinin Avrupa ülkelerinde genellikle toplumun yoksul kesimlerince izlendiğini belirten Orhan Tekelioğlu, bu durumu, Türkiye insanının göç ile sürekli yer değiştirmesine ve bu sayede hayatı boyunca farklı yerlerde farklı yaşam biçimlerini benimseyebilmesine, ancak geçmişinden de kopmamasına bağladı. Şöyleşi, dinleyicilerin Tekelioğlu’na sorduğu sorular ile sona erdi. (MEDYA SERVİSİ)
Uğur Halil Karakullukcu