Patronlar hep aynı yöntemi kullanıyor

Patronlar, kriz gerekçesiyle işten atmalara ve hak gasplarına hız verdiler. Bu uygulamalara karşı oluşacak tepkiyi engellemek için benzer yöntemleri hayata geçiriyorlar. İşçileri önce ücretsiz izne çıkarıyor, ardından da evlerine işten çıkarıldıklarına dair tebligatlar yolluyorlar. Yine sıkça karşılaşılan bir başka uygulama da işçileri işten istifaya zorlamak.
Özellikle otomotiv sektöründe sıkça uygulanan bu yönteme göre işçilere kıdem ve ihbar tazminatının yanında bir-iki aylık brüt ücret de teşvik olarak ödeniyor. İlk bakışta özellikle kıdemli işçilere cazip gelen bu uygulama ile otomotiv patronları bir taşla iki kuş vurmuş oluyor. Firmalarının “prestijini” koruyarak işçi çıkarmamış görünen otomotiv patronları, aslında işçilerin kazanılmış haklarını gasp ediyor. Kendi isteği ile işten ayrılmış görünen işçilerin işsizlik sigortasından yararlanma ve işe iade davası açma hakkı ellerinden alınmış oluyor.
Bir ayda 3 bin işsiz
Kriz gerekçesi ile hak gasplarının en çok yaşandığı illerden biri de Türkiye’nin en büyük sanayi kenti durumundaki Kocaeli. Son aylarda il genelinde binlerce işçi kriz gerekçesi ile işten çıkarılırken, ücretsiz izin uygulaması da artık olağan hale geldi.
Krizin faturasını işçilere yıkmak için patronların benzer yöntemleri hayata geçirdiği ilde, resmi rakamlara göre sadece aralık ayında işten çıkarılan işçi sayısı 3 bini geçmiş durumda. İl genelinde sadece aralık ayında; Brisa 64, İzmit Makine 85, Federal Mogul 158, Soli Tersanesi 600, Dayco 64, Dostel 73, Kalibre Boru 45, Ford taşeronları 250, Polifen Kimya 70, Pak Tavuk 150, Eczacıbaşı Yapı Gereçleri 62, Cey Plastik 75, Horoz Lojistik 136, Türk Philips 148, Dentro Parke 37, Elit Sosyal Hizmetler 18, Zahit Alüminyum 19, İnci Plastik 25, Visteon Oto 25, Logo Yazılım 11, Gurmeks Yemek 10, Arfesan 60, Bossal Mimaysan 50, Tekimsa 107, Farplast 70, Doğan Lastik 70, Legrand 40, Megaplast 35, DYO 16, Autoliv 450, Rözmaş 30 olmak üzere 3 binin üzerinde işçi çıkardı.
Senelik izinler kullandırıldı
Bu fabrikalardan Federal Mogul ve Kalibre Boru işçileri, kriz gerekçesi ile önce ücretsiz izne çıkarılmış, ardından da izin döneminde işçilere tebligatla işten çıkarıldıkları bildirilmişti. Benzer bir uygulama, Ford Otosan Eskişehir İnönü Fabrikası’nda da yaşanmış, izne çıkarılan 300 işçinin işine son verilmişti.
Ücretsiz izinlerin alabildiğine yaygınlaştığı ilde hemen hemen her sektörde üretime ara verilerek işçiler zorunlu izne çıkarılıyor. Otomotiv ve metal sektörünün ardından lastik sektöründe de hayata geçirilen uygulama ile binlerce işçiye şimdiden önümüzdeki yılın senelik izinleri kullandırılmış durumda.
Ford yine üretime ara verdi
20 Aralık-12 Ocak tarihleri arasında üretime ara vererek işçileri üç hafta zorunlu izne çıkaran Ford Otosan’da 5 günlük bir çalışmanın ardından üretime yeniden ara verildi. 17 Ocak-26 Ocak tarihleri arasında üretime ara verilen fabrikada, haziran ayına kadar fabrikanın her ay sadece 10 gün çalışacağı söyleniyor. Sözleşmeli çalışan işçilerin ardından taşeron işçilerin de işine son verilen fabrikada, önümüzdeki aylarda 800 işçinin daha işten çıkarılacağı söylentileri dolaşıyor.
Zorunlu izinler nedeniyle ekonomik olarak çok zor durumda olduklarını belirten bir Ford Otosan işçisi, “İzinler nedeniyle perişan olduk. Borçlar aldı başını gidiyor. Şu ana kadar izinlerde yıllık izinlerden bir kesinti olmamıştı. Aralık ayı bordrosunda yıllık izinlerden 4 gün kesildiğini gördük. Kimse bize böyle olacağını söylememişti. Hep bizden gidiyor. Bu izinler bir an evvel bitmeli” şeklinde konuştu.
İkramiyeler hedefte
İşçilerin sendikasız olduğu Hyundai’de patron, geçtiğimiz aylarda işçilere kriz nedeniyle ücretlerinin yarısının kesilmesini talep ettiklerine dair dilekçeler imzalattı. Bununla da yetinmeyen Hyundai patronu, şimdi de işçilerin ikramiyelerine gözünü dikmiş durumda.
Aralık ayından bu yana tek vardiya çalışılan işyerinde işçiler sadece gündüz vardiyasında çalışıyor. Gece vardiyasında zorunlu izne çıkarılan işçilere, izin döneminde ücretlerinin yanı sıra ikramiyelerinin de yarısının kesilmesi için dilekçeler imzalatılmaya çalışılıyor.
Fabrikada yaşanan gelişmeleri bir Hyundai işçisi şu sözlerle anlatıyor: “Fabrikada sadece gündüz vardiyasında çalışma var. Gece vardiyasında tüm fabrika izne çıkarılıyor. İzinler başlamadan önce bize zorla dilekçeler imzalatmışlardı. Sanki işçi kendisi, izinler döneminde ücretinin yarısının kesilmesini istiyor gibi. İşten atılmamak için mecbur kaldık imzaladık. Şimdi aynı şeyi ikramiyeler için yapıyorlar. Bizde her üç ayda bir çift maaş ikramiye alınırdı. Şimdi imzalatmak istedikleri dilekçelere göre ikramiyeler de çalışılmayan günler için yarı yarıya kesilecek. Fabrikada sendika yok. İşçi örgütsüz, perişan olduk. Aylardır 300 liraya yaşamaya çalışıyoruz. Şimdi ikramiyelerimizi de elimizden alıyorlar.” (Kocaeli/EVRENSEL)

---

Destek alabilmek için...

Fabrikada hükümetin işçi atmamak koşuluyla işverene destek vereceğinin konuşulduğunu aktaran Ford işçisi, “Geçenlerde maliye bakanını diyor ki ‘otomotiv sektörü işçi atmayacağı garantisi versin, onları İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yararlandıralım’. Zaten bizde aylardır işçi arkadaşlar kendi isteği ile ayrılsın diye kıdem ve ihbar tazminatının dışında iki brüt ücret teşvik veriyorlar. Böyle ayrılan yüzlerce arkadaş oldu kimse kesin rakamı bilmiyor. Demek ki bunun için yapıyorlarmış. Para yardımı alabilmek için” diye konuştu. “Hükümet patron zor durumda diye kredi veriyor. Bir gün de işçiye verse ya” diyen Ford Otosan işçisi, hükümetin ve patronların danışıklı dövüşle krizin yükünü işçilerin sırtına yıkmaya çalıştığını dile getiriyor.
Hyundai Assan’da da geçtiğimiz günlerde benzer bir uygulama başlatıldı. Fabrikadaki bölümleri gezerek tek tek işçilerle görüşen vardiya amirleri, kendi isteği ile işten ayrılmak isteyen işçilerin isimlerini not ederken, işçilerden kendi isteği ile ayrılanlara 2 aylık brüt ücretlerinin de tazminatları ile birlikte ödeneceğini söylüyor.
İşçi kıyımına giden iki devin bir taraftan işçi çıkarmış görünmemek, hükümetin vereceği destekten yararlanmak için bu yöntemi uyguladığı fikrini akıllara getiriyor. Bu yöntemle her iki otomotiv devi de yüzlerce işçinin işine son verirken, kağıt üzerinde işçi çıkarmamış görünüyor. En vahimi de bu uygulama ile işçilerin yasal haklarının işsizlik sigortasından yararlanma ve işe iade davası açma haklarının ellerinden alınıyor olması.

Arzu Erkan