GÖZLEMEVİ

“Can Gürzap-Tiyatro Dialog” kuruldu ve ilk oyun olarak Richard Baer’in (1928–2008) bir eserini, Zeynep Avcı-Yalın Karabey ikilisinin çevirdiği “Bana Bunu Yapma”yı sahnelemeye başladı. Gişe gelirlerinin “gani” olması elbette dileğimizdir. Nice yıllarda nice başarılar Can Gürzap-Tiyatro Diyalog’a… Can Gürzap-Tiyatro Dialog’un seçtiği ilk oyun, “romantik komedi” olarak tanımlanan bir oyun. Orta yaşlı iki dul olan Christine (Nurseli İdiz) ve Herman’ın (Can Gürzap) eşlerinin ölümü öncesine dayanan uzun bir dostlukları vardır. Christine, kocasını kaybettikten bir yıl sonra New York’tan ayrılıp Florida’ya yerleşmeye karar vermiştir. Eşyalar taşınırken Herman gelir ve iki dost birlikte eşlerinden, çocuklarından, torunlarından söz ederler. Ve Herman sonunda ziyaretinin sebebini açıklar: “Aşk ve romantizmi yaşamak için zaman asla geç değildir.’’
Baer, izleyiciye zor durumda kalmış insanın psikolojisinden yola çıkan ve özü klasik tragedyalarla koşutluk taşıyan bir eğlence duygusu yaşatmayı amaçlamış. Doğasının gereği peşine düştüğü birincil hazlar nedeniyle, toplumsal konumundan kaynaklanan ikincil istekleri arasında sıkışan Herman’ı, tragedya kahramanlarından farklı olarak yüceltmemiş; tersine, gülünçleştirmiş. Böylelikle temel amacı izleyiciye eğlenceli bir iki saat geçirtmek olan sahne güldürüsü, kahkahaların kaynağı olan temel sorunları yüksek sesle söylemek yerine, izleyiciye duyumsatmayı tercih etmiş.
Can Gürzap, olgun iki kişinin yalnızlık dışında pek de ortak noktaları olmamasına karşın, aşkı ve romantizmi yaşamak için asla geç kalmadıklarının öyküsünü sahneye taşırken, güldürü ögesini salt fiziksel hareketlerden ve mizahtan çıkartmamış, güldürüyü göze ve duyumlara yöneltmek yerine kulak ve zihne yönlendirmek istemiş. İstemiş istemesine de, dramatik metin karşısında tutumunu pek belirleyememiş. Metni, izi sürülmesi gereken tek yorumun kapalı alanı olarak görmüş. Baer’in metniyle karşı karşıya kaldığında metni kullanmayı değil, metne hizmet etmeyi “şiar” edinmiş. Metin içindeki anlamları, hatta çelişkileri araştırmamış. “Aşk ve romantizmi yaşamak için zaman asla geç değildir” tamam da, ikide bir yedikleri akşam yemeği faturasından söz eden, neredeyse ödenen hesabın yarısını Christine’den tahsil edecek olan, dişe dokunur tek erdemi olmadığı anlaşılan halı tüccarı Herman karakterindeki dul bir erkeğe, dul bir kadının gönlü neden kayar hiç kurcalamamış. Baer’in metnini özgün bir sahnelemeyle somutlaştırmayı, böylece yeni bir yorumu kışkırtmayı düşünmemiş. Bir senaryo yazarı olarak tanıdığım Richard Baer’in (yanılmıyorsam ünlü televizyon dizisi ve sinema filmi “Tatlı Cadı-Samantha”nın senaryosu kendisinindir) metnini doğrudan oynamak yolunu seçmiş. Baer’in senaryo biçemindeki metnindeki cinsellik üzerine diyalogları öne çıkartarak, seyirciden “gülme” tepkisi almayı denemiş.
“Bana Bunu Yapma”nın dekor tasarımı Nurettin Özkönü’ye ait. Konuya uygun bir tasarım, ama merak ettim, arkadaki o sakil New York posteri olmasa ne olurdu sanki? Kostümler herhalde kişisel gardıroplardan. Olsun, önemli değil. Gel gelelim Herman 1. Perde 1. Tablo’daki ceketi, neden 2. Perde 2. tablo’da da giyiyor çözemedim. Daha ilk perdede anlaşılıyor ki halı tüccarı Herman zevkli biri, giyimine kuşamına (Can Gürzap gibi) meraklı. Başka bir ceket giyse ya! Kahverengi pantolon ve ayakkabı ile siyah çorap da doğrusu hiç gitmemiş. Tevfik İlemler’in ışığı cascavlak. İki yandan, bir ortadan üç mavi çakmakla genel atmosfer tamamlanır mı ayol? Diğer yönlerden gelen ışıkların gölgeleri ne öyle?
Herman’da Can Gürzap elbette ustalığını konuşturuyor. Fiziksel yapıya yaslanmış, ağırlığı vücut hareketleri ve estetiğe dayalı ve denetim altında tuttuğu oyunculuğu her zaman olduğu gibi iyi üstü. Nurseli İdiz, fiziksel durumunun bir ögesi durumunda olan mimiklerini, olayın bütünlüğünü aktarıcı bir etmen olarak gene başarıyla kullanmakta.
Anlaşılan o ki, “Bana Bunu Yapma”da alkışların büyük çoğunluğu Nurseli İdiz’in oyunculuğuna yollanmakta.
(Pazar günleri “Evrensel Hayat” ekindeyim. Bu pazar, Adana Devlet Tiyatrosu yapımı “Rita”yı gözlem altına alacağız. Beklerim efendim!)
ÜSTÜN AKMEN