World Wide Web (WWW) 30 yaşında

World Wide Web (WWW veya Web), bugün 30. yılını kutluyor. Google da Web'in 30. yılını bir Doodle ile kutladı. Peki nedir bu World Wide Web?

WWW, İnternet üzerinde yayınlanan birbirleriyle bağlantılı hiper metin dokümanlarından oluşan bir bilgi sistemidir. Bu dokümanlara Web sayfası adı verilir.  Kullanıcı, Web sayfalarına bilgisayarında çalışan Web tarayıcısı aracılığıyla erişir. Web sayfalarında metin, imaj, video ve diğer multimedya ögeleri bulunabilir. Ayrıca diğer "bağlantı" ya da "link" adı verilen hiper bağlantılar ile başka Web sayfalarına geçiş yapılabilir. İnternet ve Web farklı şeylerdir. Web, yalnızca İnternet üzerinde çalışan bir servistir.

World Wide Web'in kısa tarihçesi şöyle:

VANNEVAR BUSH VE MEMEX

World Wide Web'in geçmişi, modern elektronik bilgisayarların öncülerinden olan analog bilgisayar Differential Analyzer’ın mucidi Vannevar Bush'un 'Memex' hayaline kadar dayanıyor. Bush'un 1945 tarihli "As We May Think" başlıklı makalesinde ortaya attığı teorik bilgisayar tasarımı, kişinin bilgileri genellikle mikrofilm formatında, bir masaya kurulu mekanizmada toplamasını öngörüyordu. Bush'un makalesinde İnternet, hypertext, speech recognition ve gui gibi kavramların temelleri yer alıyordu.

TED NELSON İLE ANDRIES VAN DAM'IN 'HYPERTEXT' ÇALIŞMALARI

Bu makalenin genç bilgisayar bilimcileri Ted Nelson ve Andries van Dam üzerindeki etkisi büyük oldu. Bu makaleden ilham aldığı belirtilen Ted Nelson, 1963'te tümüyle dizinlenmiş bilgi sistemi için 'Hypertext' (hiper metin) tanımını kullandı. Nelson ve van Dam, kullanıcıların veriyi sadece doğrusal olarak değil, dinamik ve etkileşimli bir şekilde okuyabilmesinin önünü açan "Hiper Metin Düzenleme Sistemi" projesi üzerinde yıllarca çalıştı. Hypertext, 1967'de komuoyuna duyuruldu. Hypertext, daha sonra Hiper Metin İşaretleme Dili (Hyper Text Markup Language / HTML) ile İnternetin temel dili haline gelerek bilgiye erişimde bir devrim yarattı.

CERN'DE ATILAN BÜYÜK ADIMLAR

Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezinde (CERN) çalışan bilgisayar programcısı olan Tim Berners-Lee, araştırmacılarının bilgilerini ve dökümanlarını merkezin yerel bilgisayar ağında birbirleriyle paylaşabilmelerini sağlayacak bir sistem üzerinde çalışıyordu. 1989'da, ENQUIRE isimli prototip sistemle bunun temellerini attı. 1990'da ise Hiper Metin İşaretleme Dilini (HTML) geliştirip World Wide Web (WWW) sistemini kurdu.

1991'DE DÜNYAYA AÇILDI

CERN'de bilgi paylaşımını kolaylaştırmak amacıyla ortaya çıkan HTML günümüzde hayatımızın vazgeçilmezi olan webin başlıca temelini oluşturdu. Bu servisle yapılan ilk web sitesi, CERN'in ihtiyaçları doğrultusunda 1991 yılında yayına girdi. Bu web sitesinin yayına girmesi ile WWW, CERN içinde çalışan bir servis olmaktan çıkıp dünya çapına yayılmış açılmış oldu.

TARAYICI MOSAIC'İN ORTAYA ÇIKIŞI

1993 yılında Illinois Üniversitesinde bulunan süperbilgisayar uygulamaları ulusal merkezinde ilk çapraz geçişli grafik arayüzlü İnternet tarayıcısı olan Mosaic geliştirildi. Mosaic'in geliştirilmesi 1997'de durdurulmuş olsa da tarayıcıların birçoğu halen Mosaic'i temel alıyor.

W3C VAKFI'NIN KURULUŞU

İngiliz bilgisayar bilimcisi ve World Wide Web'in tasarımcısı Tim Berners-Lee, buluşunu para kazanmak için kullanmak yerine 1994'te servisin ücretsiz ve herkes tarafından kullanabilmesini garantilemek amacıyla World Wide Web Consortium (W3C) Vakfını kurdu. W3C, servisin standartlarını da belirlenmektedir.

Tim Berners-Lee, insanlık kültürüne katkısından dolayı, 2004 yılında İngiltere Kraliçesi Elizabeth tarafından Sir unvanına layık görüldü.

WEB NASIL ÇALIŞIR?

Wikipedia'da WWW'nin çalışması sistemi şöyle aktarılıyor

1. İnternet üzerinde kendi sitesini barındırmak isteyen abc firması ya da kişisi, kendisine ait bir alan (domain) adı seçer. Örneğimizde bu alan adı abc.com olsun. Daha sonra kişi ya da firma, alan adı kaydı yapabilen bir firmaya giderek (registrar) kendisi için belirlemiş olduğu alan adını, belli bir süre için (bir yıldan az olmamak şartı ile) tescil ettirir.

2. Nasıl ki bir yere gitmek için gidilecek yerin adresine ihtiyaç varsa sanal dünya olan İnternet'te de bir siteye girmek için o sitenin adresine ihtiyacımız vardır. İnternet üzerindeki sunucuların adresleri IP (Internet Protocol) denilen her biri 0..255 arasında olan dört basamaktan oluşur (Ör: 10.23.12.5; 192.168.5.3 gibi).

İnternet kullanıcılarının girmek istedikleri Web sitelerinin IP adreslerini akıllarında tutmaları çok zor olacağından İnternet üzerinde alan adı – IP adresi eşleştirmesi yapan servisler yer almaktadır. Bu servislere DNS (Domain Name Services – Alan Adı Servisi) adı verilir. DNS'ler kendilerine sorulan alan adlarını IP adreslerini soran kullanıcılara verirler. Çok basit olarak bunu bir telefon rehberine benzetebilirsiniz.

Alan Adı IP Adresi

abc.com 13.56.11.120

vyz.com 168.32.45.11

bcg.net 89.86.10.51

… …

DNS Tablosu: Mantıksal gösterim

Dolayısıyla alan adını tescil ettirirken hangi DNS sunucusunda alan adına ait IP adresi bulunacak ise kayıt yapan firmaya (egistrar'a) bu bilgi verilir. Böylece alan adına ait IP adresi, tüm Dünya’daki İnternet kullanıcıları tarafından erişilebilir duruma gelir.

3. Bir İnternet kullanıcısı www.abc.com sayfasına girmek istediği zaman İnternet tarayıcısının (Internet Explorer, Firefox, Opera v.b.) adres çubuğuna www.abc.com yazar. İnternet üzerindeki adresleme yukarıda anlatıldığı gibi IP tabanlı olduğu için tarayıcının bu alan adının IP adresini öğrenmesi gerekmektedir. Öğrenmek için ise kullanıcı bilgisayarında tanımlı olan DNS sunucusuna giderek abc.com'un IP adresini sorar.

4. DNS sunucusundan cevap olarak abc.com'un IP adresinin bilgisini alır (tıpkı bilinmeyen numaralar için yapılan telefon numarası sorgulama servisi gibi)

5. Bu işlemin sonunda www.abc.com'un IP adresini öğrenen İnternet kullanıcısının tarayıcı programı (Internet Explorer, Firefox v.b.), İnternet üzerinden abc.com'un Web sunucuna ulaşır ve kendisine üzerinde yüklü bulunan Web sayfasına ilişkin ana sayfa dosyasının gönderilmesini ister.

6. www.abc.com'un Web sunucusu, İnternet kullanıcısına ana sayfa dosyasını gönderir. Genellikle ana sayfalar default.html, default.php, default.asp, index.html, index.php, index.asp gibi dosyalardan oluşur. Kullanıcı bilgisayarına ana sayfa dosyası yüklendikten sonra tarayıcı program tarafından (Internet Explorer, Firefox v.b), dosya görüntülenir. Kullanıcı, ana sayfa üzerindeki başka bağlantılara tıklayarak www.abc.com Web sunucusunun kendisine başka dosyalar göndermesini de isteyebilir. Sunucudan gelen dosyalar yine tarayıcı altından gösterilecektir. (MEDYA SERVİSİ)

BMO ve EMO: Ucuz, hızlı, kotasız, sansürsüz İnternet istiyoruz

İsmail Gökhan Bayram

2019’a girerken internet'in halleri