11 Nisan 2009 00:00

YENİ DÜNYA

Derinleşen ekonomik krize yönelik küresel çözüm arayışlarına damgasını vuran son gelişme, geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen G-20 Zirvesi oldu. Zirvede öne çıkan başlıklara göz attığımızda, öncelikli olarak nakit sıkışıklığı çeken piyasalara IMF ve Dünya Bankası aracılığıyla kaynak aktarılacağı ve dolayısıyla bu kuruluşlara toplam 1 trilyon dolar ek kaynak sağlanacağı görülüyor. Bu karar, kriz öncesi dönemde ekonomideki belirleyici rolünü büyük ölçüde yitiren IMF’nin, bir kez daha başrole soyunacağının da önemli bir göstergesi.

Paylaş

Derinleşen ekonomik krize yönelik küresel çözüm arayışlarına damgasını vuran son gelişme, geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen G-20 Zirvesi oldu. Zirvede öne çıkan başlıklara göz attığımızda, öncelikli olarak nakit sıkışıklığı çeken piyasalara IMF ve Dünya Bankası aracılığıyla kaynak aktarılacağı ve dolayısıyla bu kuruluşlara toplam 1 trilyon dolar ek kaynak sağlanacağı görülüyor. Bu karar, kriz öncesi dönemde ekonomideki belirleyici rolünü büyük ölçüde yitiren IMF’nin, bir kez daha başrole soyunacağının da önemli bir göstergesi.
Piyasalarda likidite bolluğunun olduğu bir ortamda piyasalardan kredi sağlamakta zorluk çekmeyen ülkeler, birbiri ardına IMF’nin parasına ya da onayına ihtiyaç duymadıklarını açıklamış ve özellikle Asya krizi sonrasında uyguladığı politikalar dolayısıyla çokça eleştirilen bu kurumu, Türkiye’nin de içinde bulunduğu dar bir müşteri portföyüyle baş başa bırakmıştı. Tam IMF dükkanı kapatıyor mu soruları sorulmaktayken gelen kriz, yardıma yetişti ve uluslararası ekonomik sistemin ideolojik istikrarı açısından büyük önem taşıyan bu kurum tekrar hayata döndü. Sadık müşterisi Türkiye’de ise gündemdeki yerini hiç kaybetmedi.
Elbette kaynak aktarım mekanizmasının merkezine IMF’nin konulması, önemli soruları da beraberinde getiriyor. Bunların başında da gelişmiş kapitalist ülkeler, kamu harcamalarını artırarak ve dolayısıyla da bütçe disiplininden uzaklaşarak krizle mücadeleye yönelirken, IMF’nin geç kapitalistleşen ülkelere kamu harcamaları konusunda koyduğu ağır kısıtlamalarla ortaya çıkan çifte standartlı yaklaşımın sorgulanması geliyor. Burada amaç, üzüm yemekten ziyade bağcıyı dövmek gibi gözüküyor. Diğer bir deyişle, krizle ortaya çıkan likidite darlığının çevre ülkelerindeki neoliberal dönüşüm ve yapılanma sürecine hız kazandırmak, uluslararası ticarette ortaya çıkan korumacı eğilimleri ve bölgesel blokları dağıtmak için fırsat olarak kullanılacağını söyleyebiliriz.
Uzunca bir süredir ABD ve Avrupa’da paket üzerine paket açıklanarak piyasaya likidite pompalanıyor. Piyasa faiz oranları olabilecek en düşük seviyeye çekilmiş durumda ama bu durum dahi piyasalardaki hızlı daralma eğilimini tersine çevirmekte yeterli olmuyor. Görülmekteki faiz oranları ne kadar düşürülürse düşürülsün, yatırımcılar böylesi bir ortamda yatırım yapmaktan çekiniyor, tüketiciler ise geleceğe yönelik endişelerle tüketimini artırmaktan kaçınıyor. Böylesi bir ortamda para politikası bir araç olmaktan çıkmaktadır. Bunun alternatifi, özel sektörün yatırım yapmadığı bir ortamda kamu yatırımlarını artırmak olacaktır ki bu eğilim “serbest piyasa”yı dünyaya pazarlayan ABD’de dahi giderek güçleniyor.
***
G-20 kararlarına ilişkin öne çıkan başlıklardan bir diğeri ise finansal piyasaların, araçların ve aktörlerin düzenlenmesine ilişkin arayışlar oldu. Hedge fonların ve diğer finansal aktörlerin açgözlülüğüne dair tartışmaları ve kapitalizmde kâr arayışına etik sınırlar çizme çabasına krizin ilk günlerinden itibaren şahit olmaktayız. Bildiğiniz gibi serbest piyasayı ekonomik gelişimin temeline koyan Adam Smith, o ünlü alıntısında akşam yemeğimizi kasabın ya da fırıncının iyilikseverliğinden değil kendi çıkarları peşinden koşmasından, diğer bir deyişle kâr arayışından dolayı yiyebildiğimizi söyler. Aynı sınırsız kâr arayışı, düne kadar öve öve bitirilemeyen mortgage kredilerinin “tabana yayılmasının”, kredi piyasalarının hızlı gelişiminin de başlıca dinamiği değil miydi? Krizden sonra anlaşılan o ki, nimetler serbest piyasadan, külfetler serbest piyasadaki aktörlerin art niyetinden kaynaklanıyor.
MURAT BİRDAL
ÖNCEKİ HABER

Olmert’in kabusu

SONRAKİ HABER

Yüzde 25’lik tasarruf!

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...