Sincan’da gerilim tırmanıyor

Çin’in kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde Uygurlarla polis arasında önceki gün başlayan olaylar sürüyor.
Han milliyetinden Çinlilerle Uygurların dün taşlı sopalı çatışmaya girmesi ise gerilimi daha da tırmandırdı. Çatışmada en az bir kişinin yaralandığı ifade edildi.
Urumçi’de, ellerinde sopalarla Uygurları protesto etmek isteyen Han Çinlilerine karşı polis göz yaşartıcı bomba kullanmıştı.
SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI
Olayların sürmesi üzerine Urumçi’de gece sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Şinhua haber ajansı, Çin Komünist Partisi Özerk Bölge Sekreteri Vang Lıçüen’in konuşmasına dayanarak, yasağın saat 21.00’den (TSİ 16.00) sabah 08.00’e kadar süreceğini bildirdi.
Vang Lıçüen, televizyon konuşmasında, Han milliyetinden Çinlileri sokağa dökülmemeleri, bunun sosyal düzeni bozacağı konusunda uyararak, bölgede etnik çatışmadan kaçınılmasını ve herkesin işinin başına dönmesini istedi.
‘GÖZALTINDAKİLER BIRAKILSIN’
Urumçi’de yüzlerce kişi dün sabah yine sokağa çıktı. Çoğunluğu kadın olan protestocular, önceki gün meydana gelen olaylardan dolayı yakınlarının keyfi olarak gözaltına alınmasına tepki gösterdiler.
Urumçi’de iki gün boyunca polisle Uygur göstericiler arasındaki çatışmalar sonucu Çin devlet medyasına göre en az 156 kişi ölmüş, 1080 kişi de yaralanmıştı. Ölen ve yaralananlardan kaçının gösterici, kaçının olaylar sırasında orada bulunan ya da göstericilerce hedef alınmış kişiler olduğu ise bilinmiyor.
Çin yetkilileri, Sincan’ın en büyük ikinci kenti Kaşgar’a da yayılan gösteriler sonrası 1400’den fazla kişinin de gözaltına alındığını duyurdu. Bölgenin ikinci büyük kenti Kaşgar’da da 200 kişilik bir grubun protesto gösterisi yaptığı belirtilirken, camide toplandığı ifade edilen bu grubun dağıtıldığı kaydedildi.
OLAYIN NEDENİ
Ülkedeki resmi haber ajansı Şinhua, olayların nedeni olarak gösterilen ve 26 Haziran’da Guangdong eyaletindeki bir oyuncak fabrikasında meydana gelen kavgaya karıştıkları iddia edilen 15 kişinin tutuklandığını aktardı.
Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, pazar akşamı özerk bölgenin merkezi Urumçi’de yaşananların “barışçı gösteri olmadığı” iddia edildi. Bakanlık Sözcüsü Çin Gang, Pekin’deki haftalık olağan basın toplantısında, yaşananları “kötü bir cinayet, sabotaj ve yağma” olarak niteledi. Sözcü, “Şiddeti barışçı gösteri diye niteleyenler, siyahı beyaz gibi gösterip kamuoyunu yanlış yönlendirmek istiyorlar” şeklinde konuştu.
ÖZERKLİK TALEBİ
Uygur diasporası temsilcilerine göre, bölgeyi Çinlileştirme politikası izleyen Pekin yönetiminin amacı, uyguladığı baskı, şiddet ve yıldırma yöntemleriyle Uygurları asimile etmek.
Aynı kaynaklar, gerek fabrikadaki olayda, gerekse protesto gösterisinden sonraki olaylarda ölenlerin sayısının çok daha az olduğunu, Pekin yönetiminin bunu kasıtlı olarak düşük gösterdiğini savunuyor.

---

RABİA KADER KİMDİR?
Pekin yönetimi, ABD’de sürgünde yaşayan Uygur kökenli iş kadını, Uygur Amerikan Derneği Başkanı Rabia Kader’i kışkırtıcı olmakla suçluyor. Kader’in “Doğu Türkistan İslami Hareketi” adlı örgütle bağlantılı olduğu ileri sürülüyor. Söz konusu örgüt, ABD’nin terör örgütleri listesinde yer alıyor.
Rabia Kader ise Çin yönetiminin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki etnik çatışmalardan kendisinin sorumlu olduğu yönündeki suçlamalarını reddetti. Halen ABD’nin Virginia eyaleti Fairfax kentinde yaşayan Rabia Kader, kendisinin yalnızca Çin’deki ailesini protesto hareketlerinden önce uyardığını söyledi.
Protesto eylemlerinin yapılacağını internetteki Uygur ve Çin sitelerinden öğrendiğini belirten Kader, ailesinden birinin bu olaylar içinde yakalanması durumunda işkence göreceğinden endişe ettiğini bildirdi.
Çin’de iş kadını olarak büyük başarı gösteren ve ülkede “azınlıklar arasından çıkmış başarılı bir kadın” olarak tanıtılan Kader, bir dönem bu ülkenin en zengin 10 kişisi arasında bulunuyordu.
Uygurların politik temsilcisi olarak 1993-1997 yılları arasında Çin yönetimine yakın konumda bulunan Kader, ABD’de yaşayan eşine bir gazete göndermesi nedeniyle “ulusal güvenliği tehlikeye attığı” suçlamasıyla 1999 yılı Ağustos ayında gözaltına alındı ve 2000 yılı Mart ayında da 8 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Kader, 2005 yılının Mart ayında, dönemin ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice’ın Pekin ziyareti öncesinde serbest bırakıldıktan sonra ABD’ye yerleşti.
(DIŞ HABERLER)