12 Temmuz 2009 00:00

NOT

“Geçici 15. md.” tartışmaları başlayınca ilk tepkiyi Hürriyet’in yayın yönetmeni vermiş ve cunta şefine manşet üstü çanak tutmuştu.

Paylaş

“Geçici 15. md.” tartışmaları başlayınca ilk tepkiyi Hürriyet’in yayın yönetmeni vermiş ve cunta şefine manşet üstü çanak tutmuştu. Evren, sadece kendilerinin değil, o dönem görevde olan ve bugün işbaşındaki ordu kurmayı da dahil, birçoklarının ‘sorumsuz’ olmadığını ima etmiş, adeta uyarmıştı. Kocamış cuntacı, sadece askerin dikkatini mi çekmek istemişti? Hiç de değil. Örneğin, cuntanın uyguladığı ekonomik programın sahiplerinin 12 Eylül darbesiyle ilişkisinin olmadığını kim söyleyebilirdi ki? Türkiye burjuvazisinin bugüne kadar “12 Eylülcüleri sorgulayalım” diye en ufak bir söz ettiğini duyan oldu mu? İşte bu patronlar, askerlerin sivil mahkemelerde yargılanmasına olanak sağlayan yasal düzenlemeden de hoşnutsuz kaldılar. Yasanın “aceleye getirildiği için” gerilim çıktığını belirten TÜSİAD, ekonomik krize vurgu yaparak, adeta, “şimdi bu türden şeylerin sırası mıydı sanki” diye sitem etti!
TÜSİAD’ın tepkisi, en başta, demokratik gelişmeyi, sivil-asker karşıtlığı üzerinden tarif eden liberallerin açmazına dair çarpıcı bir örnek olmuştur. Bu açık.
Ama sadece bu mu? Askerin ‘özel’ konumuna dair bu ‘ilgi’, tıpkı 12 Eylül darbesi gibi, bir sınıfsal bağlamı da içermektedir.
Evet, demokrasi meselesi sivil-asker karşıtlığı eksenine sıkıştırılamaz. Ama böyle diye, askerin ülke yönetimi ve siyaset üzerindeki özel ağırlığı da görmezden gelinemez. Bugün askerin ağırlığını savunan birçok çevrenin ‘sivil’ olduğu bir gerçektir. Ama bunların, asker-siyaset ilişkisindeki geçmişten bu yana süre gelen (ve ancak bugün tartışılmaya başlanmış) asker gölgesinde şekillendiklerini kaydetmezsek eksik kalır. O ünlü adlandırmayla “Silahsız kuvvetler” durumundaki ‘siviller’in varlığı, hem liberallerin ‘sivilleşmeci’ kurgularının çok da işlevsel sayılmayacağının ve hem de, epey solcunun da es geçtiği, geleneksel askeri ağırlığın karşılıksız olmadığının da kanıtı durumundadır.
Yani?
Baştan altını çizelim; söz konusu yasal düzenlemenin, iktidara yerleşme amaçlı AKP’nin demokrasi kaygısına işaret ettiğini asla söyleyemeyiz. Ama askeri yargı ve askerin iktidar içindeki özel pozisyonu, demokrasi meselesinin özel bir tartışma konusudur. (En azından bugüne kadar) Askerin özel konumu bir gerçektir. Ve bu Türkiye gerçeği, öyle söylenip geçiverilecek bir “teferruat” da değildir. Türkiye devletinin, kuruluşuna da içkin yapısal özellikleri ve ülkenin siyasi tarihini biraz bilenlerin görebileceği bu özgünlüğe vurgu yapmak, Marksist devlet ve sınıflar yaklaşımına aykırı bir ‘sapma’ anlamına da gelmez. Aykırılık; bu özgünlükten yola çıkıp, devleti, burjuva sınıfsal ihtiyaç ve aidiyetinden bağımsız, kendi başına bir askeri-bürokratik cihaz olarak değerlendiren ‘sivilcilik’tir. Bu bir.
İkincisi; askerin özel konumunun vurgulanması, hiç de “sivilleşmecilik” sayılamaz... Bu gerçeğe nasıl yaklaştığın önemlidir. Somut ve pratik düşünelim. Devrimci mücadeleyi nasıl etkilemiştir mesela? Halkın, emekçi sınıfların gözünde, devletle özdeşleştirilmiş, “peygamber ocağı” diye dini referanslarla yüceleştirilmiş, “asker millet” diye toplumsal kültür içinde yer edinmiş bir silahlı otorite ve o otoritenin memleketi kışla sayan algı ve siyaseti var ortada. Hikmetinden sual olunmaz, sorgulanamaz, hükümetler gibi seçimlerle de alt edilemez bu ‘silahlı tekel’, eninde sonunda devrimci mücadelenin tepesinde asılı duran en etkili kılıç durumundadır. Darbelerde tanık olduğumuz o sınırsız, ahlaksız, ve elbette alçakça fiziki şiddetten bahsetmiyoruz sadece. Halkın ‘kendiliğinden’ bilinci ve kültüründe yer etmişliğiyle, devrimci mücadele zeminini ketleyen özel yönü de bir o kadar can yakıcıdır. Askeri yargıyla birlikte genel olarak askeri erkin pozisyon kaybetmesi, toplumsal “asker millet” koşullanmışlığının irtifa kaybetmesi anlamına da gelir.
Bir başka şey, Kürt meselesinin, devlet adına, askere terkedilmişliğidir. Askeri pozisyonun irtifa kaybetmesi, çözümsüzlüğün birinci dereceden adresi durumundaki askeri blokajın sorgulanmasının meşruiyetini güçlendirebilecektir...
Özetle; her asker eleştirisini “sivilleşmecilik” deyip gereksiz görmek, küçümsemek, en azından devrimciliğe bir şey katmıyor. Ya da askeri yargının ayrıcalığı mı tartışılıyor, hemen “ya sivil yargı, o çok mu adil?” deyip (zaten bilinen) bir gerçeği tekrarlamakla yetinmek, devrimci radikalliğe kanıt olmuyor. Toplumda ilk kez bu kadar meşrulaşıp yaygınlaşmış bir ‘özel’ tartışma konusunu önemsiz görmenin, bundan yararlanmayı işten saymamanın, radikallikle değil ama taktik-politik özgünlüklere kafa yormayan kaba bir kestirmecilik ve “toptancılık” ile ilgisi olsa gerektir.
VEDAT İLBEYOĞLU
ÖNCEKİ HABER

Endonez-Malez gerginliği

SONRAKİ HABER

DTP Diyarbakır İl Başkanı Anlı oldu

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...