Kentsel dönüşüm ve emekçi ailenin barınma hakkı

2006 yılının başında tartışılması hız kazanan kentsel dönüşüm projesinin ilk yansımalarını Tuzla Şifa Mahallesi’nde ve Kağıthane’deki yıkımlarla görmüştük. Maltepe Başıbüyük Mahallesi’nde barınma haklarının elinden alınmasına karşı çıkan mahalle emekçileri birleşerek onurlu bir mücadele sergilediler ve evlerini yıktırmadılar. Seçim startının verilmesi sonrasında unutulan bu proje seçim sonrasında yıkımlarla yeniden gündeme geldi.
Dönüşümün sözlük anlamı var olandan diğerine geçmek diye ifade edilir. Yani sosyal kültürel ve ekonomik durumun mekanla iç ve dış ilişkilerle etkileşimidir. Kentsel dönüşüm projesinin bütün dünyada tartışılmasının iki ana sebebi vardır. Küreselleşme ve postmodernizm.
Postmodernist anlayışa göre kent kişinin zevkine ve estetik tasarım üzerine şekillenmeli, kentin sosyal ekonomik ve siyasal durumu söz konusu değildir. Yani kentin tanımını bir bütün olarak değil de tek tek parçalardan oluşan bir anlayışla açıklamalıyız.
Küreselleşme ise kente alınıp satılabilen bir meta olarak bakar. Küreselleşmecilere göre kentler yarışmacı üstünlüklerini kullanarak sermayeyi kendilerine çekmelidirler.
İstanbul’da kentsel dönüşüm adı altında projeler sürekli değişmekte, bazen postmodernizm, bazen küreselleşme adı altında değişikler yapılmakta. Özellikle su toplama havzalarındaki projelerin değişkenliğini ne yerel yönetimler ne de bu havzada yaşayan insanlar takip edebilmekte. Su toplama bandına uzaklık önce 120 metreye, sonra 100 metreye şimdi de 80 metreye kadar çekilebilmekte. Tabi bu her geri çekimde oralarda yapılan dubleks yada tripleks villaların artması etkin rol oynamakta.
Bütün bunlar yaşanırken seçim sonrasında su toplama havzası diye bilinen Sultanbeyli Mecidiye Mahallesi’nde yaşanan yıkımlar neyi ifade ediyor. Mecidiye Mahallesi su toplama havzası kapsamında yer alıyor ve tüm yapılaşmanın belirli bilimsel literatüre uyularak yapılması gerekiyor. Yoğun göç alan Sultanbeyli ilçesinde Mecidiye Mahallesi sakinleri derme çatma evlerini yaparken bilimle tanışmadılar elbette. Belediyeye bağış adı altında 7-18 bin arası para yatırdılar, evlerine su elektrik, doğal gaz bağlandı yollar yarı stabilize olsa da ulaşıma açıldı. Ailesiyle başını sokacağı bir çatı sahibi olma sevinciyle ve AKP belediye başkan adayından evlerinin yıkılmayacağının sözünü de alarak gönül rahatlığıyla seçimde büyük çoğunluğu destek verdi. Ama seçimin üzerinden çok geçmeden sabah saat 05.00’de karşılarında iş makineleriyle gelen yıkım ekiplerini gördüler. Mahallelinin tüm serzenişlerine ve karşı çıkışına rağmen evleri başlarına yıkılıyordu. Verilen sözler suya yazılmıştı, 60 aile sokakta kalmıştı ve aynı akıbeti yaşayacak Başaran, Akpınar gibi mahalleler vardı. Sırada hangi sabah yıkım ekipleriyle yüz yüze geleceğim telaşıyla bekleyen binlerce aile var. Mahallelinin belediye başkanıyla görüşme talebi hiçe sayılıyor, seçim döneminde evlerine misafir ettikleri belediye başkanı kah Trabzon’da oluyor kah kaf dağının arkasında, muhatap bulunamıyordu. Mahalleli her gün daha fazla kenetlendi, çeşitli eylemler örgütledi ve “Biz dozer değil hizmet bekliyoruz” sloganını içselleştirmeye başladı. Belediyeye yüründü, E-5 trafiğe kapatıldı. Yıkımlar bugün Mecidiye Mahallesi’nde oturan emekçilerin mücadelesiyle durmuş durumda.
Başaran Mahallesi’nin gençleri, “Biz mahallemizde olası bir yıkımı istemiyoruz. Belediye bizim mahallemize yıkım için değil hizmet için gelsin, barınma hakkımız engellenemez” diyerek eylem yaptı. Seçim öncesinde verilen vaatlerin tutulmaması durumunda tepkilerini ve mücadelelerini ortaya koyacaklarını dile getirdiler.
Kapitalizmin krizinin patlak verdiği, işsizliğin çığ gibi büyüdüğü emekçi semtlerinde emekçiler barınma hakları için mücadele ediyor. Bu mücadeleyi güçlendirmeli ve ilerletmeliyiz.
Şahin Tanrıverdi
(İstanbul)