12 Nisan 2009 00:00
nevsal-i nisvan
Herkes İşçi-Çiftçi Partisi ya da Milli Nizam Partisi diye bilir ki doğru değildir; modern siyasi tarihimizin kapatılan ilk partisi Kadınlar Halk Fırkası'dır. Yıl 1923'tür.
Aşırı taleplerden daraltılmış isteklere: Türkiyenin kadın partisiyle imtihanı
Herkes İşçi-Çiftçi Partisi ya da Milli Nizam Partisi diye bilir ki doğru değildir; modern siyasi tarihimizin kapatılan ilk partisi Kadınlar Halk Fırkası'dır. Yıl 1923'tür. Partinin kurucusu ise Osmanlı döneminde kadın hakları konusunda çalışmalar yapan ve Cumhuriyet'e inanmış bir aydın Nezihe Muhiddin'dir.
Nezihe Muhiddin, ll. Abdülhamit döneminde hürriyet fikriyle büyütülmüştür. Almanca, Fransızca ve Rusça Almanca bilir. Sabah ve İkdam gazetelerinde yazar. Aldığı özgürlükçü eğitimle kısa zamanda etkili, yürekli bir kadın hakları savucusu haline gelir. İttihat Terakki Kız Sanayi Mektebi'nin müdürlüğünü yapar.
1923'te, kadın haklarını ve kadınların siyasi katılımını savunan Kadınlar Halk Fırkası'nı kurar. Muhiddin, yeni mecliste erkeklerle omuz omuza politika yapmak istemiştir. Ve kadınların da meclise girdiğini görmek için sabırsızlanmaktadır. Ancak bu erken ve fazla heyecanlı istek, tüm üyeleri erkek olan 2. Meclis tarafından hoş karşılanmaz.
Kimi kaynaklara göre parti programındaki talepler aşırı bulunmuştur. Zaten kadınlara oy hakkı tanımayan 1909 tarihli Seçim Kanunu gereğince partinin kurulması mümkün değildir. Kimilerine göre ise Mustafa Kemal daha sonra kurulacak olan Cumhuriyet Halk Fırkası'na "ilgiyi azaltır" gerekçesiyle partinin açılmasına izin vermez. Bunun üzerine Nezihe Muhiddin 'daraltılmış' isteklerle Türk Kadınlar Birliği'ni kurar. Hâlâ kadın hakları için çalışmakta ve hâlâ hoş karşılanmamaktadır.
Kısa zamanda 1000'in üzerinde üyeye ulaşır, hatta İstanbul'da bir feminist kongre düzenlerler. Ancak, bu ilerleme kadınlar için fazladır. CHP, "bütün hakların artık kadınlara teslim edildiği" gerekçesiyle 1935'te kapatır Kadınlar Birliği'ni.
Peki neler olur bu tarihe kadar? Kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı veren Belediye Yasası 1930'da, muhtar olma hakkı veren Köy Kanunu ise 1933'te geçer. Kadınlar, 1934'te seçme ve seçilme hakkı elde eder ve 8 Şubat 1935'teki seçimlerde 17 kişiyle ilk kez Meclis'e girerler.
Aylin Göçmen
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
