İnsan hakları ve nükleer silahlar

Myanmar’dan iki sığınmacının verdikleri haberlere göre gizli askeri rejimli ülke herkesin bel kemiğini sızlatacak bir nükleer silah inşa etmek için Kuzey Kore’yle işbirliği yapıyor. Elbette bunlar, sadece haber. İddialar doğru olsa ve Myanmar bu teknolojiyi edinmiş olsa da hâlâ Kuzey Kore, Libya ya da İran’ın çok gerisinde kalır.
Beklenen gün 2014 olarak görünüyor. Yine de yakın gelecekte ellerinde böylesine önemli bir ödül olacağını düşünmek stratejik bakımdan endişe verici olduğu kadar moral bozucu bir durum.
İlk olarak doğru dürüst beslenemeyen, elektriğini üretemeyen bir ülkenin nükleer teknoloji üretmek için milyonlarca dolar harcayabileceğini düşünmek kötü bir şaka gibi.Yabancı destekli bir çok Myanmarlı insan hakları gruplarının dikkat çektiği nokta, geçmişte nükleer silah edinmenin antidemokratik rejimlere uluslararası arenada yeni bir yasallık atmosferi verdiğini göstermesi kadar önemli.
Bu konuda Kuzey Kore örnek gösterilebilir. Eğer bir ülkenin rejimi dıştan bir zorlamayla değiştirilmeye aday ise o ülke, açık bir cezaevidir. Ancak, İngiltere’deki Myanmar Mücadelesi gibi gruplar, Pyongyang yönetimi nükleer silah edindiğinden, ‘İnsan haklarını engellerken rejimin nükleer silahları bırakması için etkin bir biçimde zorlandığına’ dikkat çekiyorlar. Ayrıca bu paranoid rejimlerin yer yer Batıdan uzaklaşmaya teşvik edildiğini belirtiyorlar.
Eğer Batı, Myanmar’da da aynı yolu izlerse acınacak bir durum olur. Rejim, ülkelerinde demokrasinin olmadığı yönündeki baskılara aldırış etmeyebilir. Ancak dış dünyaya beslenen moral sempati, Myanmar’ın hapisteki ‘demokrasi’ lideri Aung San Suu Kyi’ye katkıda bulunabilir, en azından Myanmar sorununu insan hakları açısından canlı tutabilir.
Diğer bir soru, Myanmarlı generallerin nükleer silahları güvenli bir biçimde kullanabileceklerine ikna edilip edilemeyecekleri ya da bazı uzmanların korkusu da sonucun başka bir Çernobil yaratıp yaratmayacağıdır. Dünyanın Myanmar’ı yakından izlemesi ve Kuzey Kore’ye karşı yaptığı hataları yapmaması gerekir.
Baş Yazı, 3 Ağustos 2009