DÖNÜŞÜM

ABD’nin ilk siyah derili başkanı Barack Obama, seçimleri başta siyahların ve Latinolar olmak üzere asıl olarak yoksulların oylarıyla kazanmıştı. “Yes we can” (“Evet, başarabiliriz”) seçim sloganı ve bilmem kaç yüz milyon dolarlık seçim bütçesiyle ABD’nin en ücra köşelerine kadar ulaşan Obama, ülke geneline hakim olan işsizlik, yoksulluk sorunlarını çözeceğini, Irak ve Afganistan’dan asker tabutlarının gelmesine daha fazla tahammül etmeyeceğini ilan etmişti.
Obama’nın seçimlerde en önemli kozu, ABD’nin çürümüş sağlık ve sosyal güvenlik sistemiydi. 305 milyon nüfuslu ABD’de nüfusun yüzde 50’sine yakın bir bölümü, işverenleri üzerinden sağlık sigortasına sahipler. Yüzde 29’a (devlet programlarıyla sübvansiyon edilen) yakını iki sağlık sigortasına bağlı durumda. Bunlardan 49 milyonu düşük ücretli ve sigortasız işlerde çalışanlar için kurulan Medicaid’de, 40 milyonu ise 65 yaşından itibaren üye olunabilen ‘emekliler sigortası’ denebilecek Medicare’de sigortalılar. Bunların devlete faturası 900 milyar dolara yakın.
2008 sonbaharının verilerine göre 40 milyona yakın ABD vatandaşının sağlık sigortası bulunmuyordu. Kriz nedeniyle artan işsizlikle birlikte bu rakamın yükseldiği tahmin ediliyor. Nitekim, çalıştığı işyeri üzerinden sigortalı olanlar, işsiz kalmalarıyla birlikte genelde sigortasız kalıyorlar!
Obama seçimlerde, “ABD gibi zengin bir ülkede sigortasız tek bir insan kalmamalı” diyordu. Ve bu sloganına bağlı olarak seçmenlerine “sağlık reformu” sözü vermişti. Yeni kurulan hükümet, uzun bir ön hazırlık evresinden sonra sağlık reformuna el attı. Atmasıyla da ülke genelinde kıyamet koptu!
Sağlık reformunun tanıtımı için toplantılar düzenleyen hükümet politikacıları, her tarafta protestolarla karşılaştılar. “Sosyalizm istemiyoruz, ilk adımı engelleyelim”, “Ötenaziye izin vermeyeceğiz”, “Kuyrukların olmadığı hastane istiyoruz” sloganlı protestolarda Obama, “sosyalist” olmakla suçlanıyordu.
“Sağlık sigortaları reformu vaadiyle seçilen ve bu vaadi yerine getirmek isteyen hükümete neden bu kadar tepki geliyor” sorusuna yanıt vermek için öncelikle şunu bilmekte fayda var: ABD’de 1300 özel sağlık sigortası bulunmakta! Yani ciddi bir sağlık reformu, öncelikle bu sigortaların altını oyacak.
Ne var ki Obama’nın ‘reform’ önerisi, gerçekte tartışıldığı kadar ciddi değil. Öneride geniş emekçi kitlelerine yasal sigortaların kapıları açılmıyor, zaten böyle bir sigorta da yok! Obama’nın ‘kapsamlı reformunun’ bir bölümü kooperatif tarzı örgütlenmiş (“Coops”) küçük birimleri içeriyor. Ama bu, ABD’nin çürük sağlık sisteminde pek fazla bir şey değiştirmeyecektir.
Bu durumu bir nebze değiştirme potansiyeline sahip olan öneri ise sigortaların, kendilerine üyelik başvurusunda bulunanları almak zorunda olmaları. Bugün ABD’de yüz binlerce kronik hastanın ya hiç sigortası yok, ya da çok yüksek primler karşılığında sigortaları bulunuyor. Özel sağlık sigortaları bunu “sosyalizme giden yolda ilk adım” olarak değerlendiriyorlar! Daha doğrusu böyle bir propaganda yapıyorlar.
40 milyon civarında emekçinin sağlık sigortası olmamasına karşın ABD GSYİH’sinin yüzde 16’sı sağlık harcamalarına gidiyor; ki bu, 2.293 trilyon dolar ediyor! Tek amaçları kâr olan ‘sağlık sigortaları’ bu pastayı kimseye kaptırmak istemedikleri gibi herkese üye yapma zorunluluğu ile birlikte kâr marjlarının düşme ihtimaline de izin vermek istemiyorlar.
Trilyonları kasalarına aktaran kâr amaçlı sigorta şirketleri, hükümetin reformla ilgili bilgilendirme kampanyasına karşı bir kampanya başlattılar. Buna göre Obama’nın sağlık reformu konusunda gizli planları vardı. Önce şirin önerilerle geniş kitleler reform fikrine kazanılacak, ardından ise “asıl reform” yürürlüğe konulacaktı! “Gizli planlar” arasında ise yaşlıların ötenaziye tabi tutulacakları, önemli ameliyatlar için birkaç yıla varan bekleme süreleri, hastalık önleyici tedbirler kaldırılacak, hastanelerdeki doktor sayıları azaltılacak... Liste böyle uzayıp gidiyor.
Özel sigortaların propagandacıları, gizli planın sonunda “çok iyi olan ABD sağlık sisteminin yerine sosyalist sağlık sisteminin geleceğini” söylüyorlar! Dış dünyadan pek fazla haberi olmayan ABD halkına örnek olarak ise İngiltere’nin “sosyalist” sağlık sistemini gösteriyorlar. Bu duruma İngiliz hükümeti ve muhalefeti, bayağı fena bozuldu ve “Dost ve müttefik bir ülkenin, ülkemizi kötü örnek göstermesi anlaşılır değil. Ayrıca çok iyi olan Britanya sağlık sistemi dünyada eşi zor bulunan bir sistemdir” diye açıklama yaptılar. ABD’deki sistemden çok daha iyi olmasına karşın İngiliz sağlık sisteminde de emekçilerin durumu kötü.
Gerçekte ise on milyonlarca ABD emekçisi, özel sigortaların tarif ettikleri felaketi bugün yaşamaktalar!
Dünyanın diğer ülkelerinde de, her ne kadar bunu hükümetler kabul etmeseler de, sağlık sistemleri içten çürüyor ve yüz milyonlarca emekçi, en temel sağlık hizmetlerinden yoksun bırakılıyor. Kriz derinleştikçe zar zor ayakta tutulan, adına layık olmayan sosyal güvenlik sistemleri sallanıyor. On yıllardır ambargo uyguladıkları Demokratik Küba’nın sağlık sistemi, baş ambargocu ABD’nin sağlık sisteminden yüz kat daha iyi!
Sermaye güçlerinin bugün en bayağı demagojilerle saldırdıkları sosyalist sağlık sistemi, gerçekte bütün emekçi katmanları için sağlıklı yaşamın tek güvencesidir. Sosyalist sağlık sisteminin vahşi kapitalist sistemde gerçekleşemeyeceği, bunun sadece üretim araçlarına işçi ve emekçilerin kurduğu sosyalist devletin hükmettiği ve dolayısıyla üretimden elde edilen fazla kazancın, emekçilerin refahı için harcandığı sosyalizmde mümkündür.
Kapitalizm için sosyalizm tehlikesi, sosyalizmin 1917’de ilk kurulmasından itibaren hiçbir zaman yok olmadı. Bugün de, 80 yıl önce yaşanan büyük bunalımdan daha büyük bir krizin içinde olan kapitalizmi, sosyalizm tek alternatif olarak tehdit etmekte.
SERDAR DERVENTLİ