Yargı ‘reformu’ tamam!

Uzun süredir tartışılan ‘Yargı Reformu Stratejisi ve Eylem Planı’nın son hali önceki gün Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinde Türkçe ve İngilizce olarak yayınlandı. Plana göre Anayasa Mahkemesi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu(HSYK) ve askeri mahkemeler yeniden yapılandırılacak. AKP’nin iktidara geldiği günden bu yana en fazla çatışmalı olduğu alanlardan birisi yargı. İktidara geldiğinden bu yana en çok yargıya müdahale etmekle eleştirilen AKP yargı alanında yıllardır düzenlemeler yapacağını belirtiyor.
Bazı dönemler oldukça alevlenen AKP-Yargı çatışması en son HSYK’daki atama kararnamesiyle yeniden gündeme oturmuştu. Gündeme getirilen yeni planda Anayasa Mahkemesi, Askeri Mahkemeler ve HSYK’nın yapısına ilişkin kimi düzenlemeler yer alırken planda öne çıkan başlıklar adil, demokratik ve bağımsız bir yargının oluşmasını sağlamaktan çok uzak görünüyor. Öte yandan oluşturulan planın başta barolar olmak üzere ilgili kesimlerle tartışılmaması da başka bir sorunu oluşturuyor. Öyle görünüyor ki yapılan yeni düzenleme de yargının asli sorunlarını çözmenin oldukça uzağında kalacak.
AVRUPA KONSEYİ’NE SUNULACAK
8-10 Haziran tarihlerinde Ankara Kızılcahamam Hakimevi’nde Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Milli Savunma Bakanlığı, Türkiye Barolar Birliği, Türkiye Noterler Birliği ve Yüksek Öğretim Kurumu temsilcilerinin katılımıyla bir çalıştay düzenlenerek taslak tartışılmıştı. 11 Temmuz’da Hatay’da yapılan Reform İzleme Grubu toplantısında ise taslağın Bakanlar Kurulu’nun onayına sunularak alınacak görüş ve tavsiyeler doğrultusunda sonuçlandırılması kararlaştırılmıştı. Planın bu ay Avrupa Komisyonu’na sunulması bekleniyor.
HSYK’NIN YAPISINDA DEĞİŞİKLİK
HSYK’nın yapısı en çok tartışılan konulardan biri. Hukukçular HSYK’nın oluşum şeklinin yargı bağımsızlığını sağlamaktan uzak olduğunu yıllardır dile getiriyor. Çok sınırlı sayıda üyesi bulunan HSYK’nın yetkileri tartışma konusu. Hazırlanan taslakta HSYK’nın durumuna ilişkin bir çok düzenleme bulunuyor. Eylem Planı’nın ‘Yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi’ başlığı altındaki maddesinde ‘HSYK’nın yeniden yapılandırılması, kararlarına karşı etkili bir itiraz sisteminin getirilmesi ve yargı yolunun açılmasına yönelik’ olduğu ifade edilen düzenlemeler öngörülüyor. Plan’a göre “HSYK’nın, geniş tabanlı temsil esasına göre oluşturulması, Yargıtay ve Danıştay’ın, genel kurullarınca seçilen üyeleri aracılığıyla HSYK’da temsil edilmesi, yüksek yargı dışında meslektaşlarınca seçilen birinci sınıf hakim ve savcıların HSYK’da, temsilinin sağlanması, Türkiye Adalet Akademisi, hukukçu öğretim üyeleri ile avukatların HSYK’da temsil edilmesi” hedefleniyor.
ANAYASA MAHKEMESİ GÜNDEMDE
Adalet Bakanlığınca son şekli verilen plana göre Anayasa Mahkemesi’nin yeniden yapılandırılması ve görev tanımının belirlenmesi için Avrupa ülkelerindeki örnekler ve geçmiş yıllarda Anayasa Mahkemesi tarafından hazırlanmış tasarı taslağı göz önünde bulundurulacak. Plan’da, ‘giderek artan iş yükü ve çeşidi karşısında 11 üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi’nin tek kurul ile etkili ve verimli çalışma yürütmesi, temel hak ve özgürlüklere yeni boyutlar kazandıracak içtihatlar üretmesinin oldukça zorlaştığı’ belirtilerek, ‘mahkemenin yeniden yapılandırılması ve görev tanımının yeniden belirlenmesi amacıyla uluslararası belgeler çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlarla gerekli çalışmalar yapılacak’ deniliyor.
ASKERİ MAHKEMENİN GİRİŞİ DEĞİŞECEK!
Bir çok hukukçu askeri mahkemelerin tamamen kapatılmasını talep ederken yapılan düzenlemede sadece mahkemelerin binasının değiştirilmesi öngörülüyor. Hukukçular demokrasiyle yönetildiği iddia edilen bir ülkede askeri mahkemelerin ya tamamen kaldırılması ya da sadece askeri disiplin suçları ve asker kişilerle sınırlandırılması gerektiğini yıllardır ifade ediyor. Oysa hükümetin demokratikleşmeyi sağlayacak dediği reform paketinde askeri mahkemelerin yapısına dokunulmuyor. Sadece kimi öneriler yer alıyor. Bu öneri ise askeri mahkeme binalarının askeri bölgelerin dışına çıkarılması şeklinde Planda, “Askeri mahkeme binalarının askeri hizmet alanları dışına çıkarılması suretiyle, ilgililerin rahatlıkla girebilecekleri ve duruşmaları takip edebilecekleri fiziksel mekanların düzenlenmesi konusunda gerekli tedbirlerin alınması” istenen planda bu yolla adil yargılanma ve savunma hakkının tam olarak sağlanacağı iddia ediliyor. Mahkemelerin askeri alan dışına çıkarılma olanağı olmaması durumunda ise ‘Bu binalara girişin askeri bina girişlerinden ayrı yapılması’ önerisiyle sorun çözülüyor!
Hazırlanan planda görüşlerine başvurulma gereği duyulmayan avukatlar ise bu tür ‘Planlamalar’ yerine anayasal değişikliği ve yargının bağımsızlık ve tarafsızlığının güvence altına alınarak süreklileşmesini sağlayacak kurumsal önlemler alınmasını istiyor. Hukukçular ayrıca , avukatların güvenlik, mesleki ve ekonomik alandaki bir çok sıkıntısının giderilmesi için düzenlemeler de talep ediyorlar.
(İstanbul/EVRENSEL)