Son masal halkının masalları

Buğday Ekolojik Yasamı Destekleme Derneği ve Atlas Dergisi ortaklığında gerçekleştirilen “Kayıp Masallar Projesi”, Anadolu’da kaybolmakta olan 50 Yörük masalı ve sözlü kültüre ait anlatıları kayıt altına aldı. Proje Koordinatörü H. Çağlar İnce, çalışmayı “Bu bir masal kitabı değil. Masalların hâlâ yasadığını, fakat Toroslarda nesli tükenmek üzere olan bir Likya Orkidesi kadar çaresiz kaldığını vurgulamak isteyen bir projenin ürünü” diye tanımlıyor.
“Kayıp Masallar Projesi”, Anadolu’da kaybolmakta olan 50 Yörük masalı ve sözlü kültüre ait anlatıları kayıt altına aldı. Proje, sözlü kültür öğelerini kayıt altına almayı hedefleyerek yola çıkıyor. Kayıp Masallar Projesi Koordinatörü H. Çağlar İnce, “Kayıp Masallar” ekibi olarak masalın önemine dikkat çekmek, unutulmak üzere olan son masalları bulmak üzere bu projeyi hazırladıklarını belirterek, Yörüklerin doğaya en yakın yaşayan topluluk olmasının, kendilerini ilk olarak onlara yönlendirdiğini ifade etti. Bu masalların göçebe bir halkın, bu ülkenin toplumsal bilinçaltının belki de en önemli parçasının bütün dünya adına sakladığı sırları anlattığını kaydeden İnce, “Bu çalışma ile belki son masal ülkesinin, son masal halkının masalları toplandı” diye kaydetti.
NİNE DEĞİL İNTERNET
İlk olarak ön araştırma yapmak üzere Kaz Dağları’nda Edremit Körfezi manzaralı bir Yörük köyünde misafir olduklarını belirten İnce, televizyon ve bilgisayar gibi iletişim araçlarının masalların yerini almasıyla masalların hızla unutulmaya başlandığını ifade eti. Bilinçaltımızı reklamlar meşgul ederken çocukların kendi toplumlarının masallarından mahrum kaldığını dile getiren İnce, “Belki de en önemlisi nine ve dedelerin torunlarıyla iletişimi koptu. Küçük çocuklar ‘nine’ yerine İnterneti tercih etti. Oysa masalın kendisi başlı başına bir sihirdir. Erken yaşlarda bilinçaltımıza geçmişten gelen birçok erdemin yerleşmesine vesile olur. Masallar halen sırrına erişilmemiş bilgelikleri, insanlığın, hayatın gizemlerini kendine özgü şifrelerle içinde bulundurur. Öyle ki, bu şifreleri çözümlemeye ömrünü adamış birçok düşünürün çalışmaları masalların dünyasına ışık tutmuştur” dedi.
ÇADIRLARDA MASAL DEDELERİ
Kayıp Masallar ekibi olarak Balıkesir, Ankara, Konya, Antalya ve Mersin civarında son 50-60 yılda yerleşik hayata geçen Yörükleri ziyaret ettikleri ve onların develerle göçtükleri zamandan beri yaşadıklarını dinlediklerini kaydeden İnce, “Bu masallar, bu ülkenin toplumsal bilinçaltının belki de en önemli parçasını oluşturan göçebe bir halkın, bütün dünya adına sakladığı sırları anlatıyor” diye konuştu. Yolculuklarının son kısmında çeşitli baskılara rağmen göç etmeyi sürdüren Sarı Keçili Yörüklerinin yanına gittiklerini aktaran İnce, “Sarı Keçililer, kış aylarını Mersin, Aydıncık çevresindeki tepelerde geçiriyor ve yaz aylarında hayvanlarıyla birlikte Konya’ya göç ediyorlar. Bize anlatılan çadır yaşamı, tulu develeri ve kıl keçileri ile beraber karşımızdaydı. Çadırlarda masal dedeleri ile tanıştık. Bir tanesi, Yörük çadırının içerisinde masalı adeta yaşayarak, çadırın içinde döne döne bize anlattı” diye belirtti.
KUKLA FİLM HAZIRLANDI
Kayıp Masallar ekibi olarak yolculukları süresince masalcı ninelerle de tanıştıklarını belirten İnce, şöyle konuştu: Yörük nineleri bize, eskiden masalcıların olduğundan, masalcıların köy köy gezerek masal anlattığından söz etti. Masalcıların yetiştirdiği çıraklar sayesinde masalcılık kuşaktan kuşağa aktarılmış ve günümüze gelmişti. Masal ekibi olarak yaklaşık 10 bin kilometre yol kat ettik. Masallara ulaşıp onları derledik. Yörüklerin tarihine, kültürüne tanık olduk.
Göçebe yaşamı ile ilgili çok zengin bir belgesel görüntü arşivine sahip olan Kayıp Masallar ekibi olarak ayrıca Yörükler tarafından anlatıla gelen Köse adlı masalın da kukla-filmini hazırladık. Belki de bu son masal ülkesinin, son masal halkının masalları.
(Ankara/DİHA)