20 Kasım 2009 00:00
BASIN TURU
Barack Obama, bir aday gibi, ABD üreticileri için pek de iyi olmadığından Çinin para birimiyle ilgili hileyi durdurabileceğini söyledi.
Barack Obama, bir aday gibi, ABD üreticileri için pek de iyi olmadığından Çinin para birimiyle ilgili hileyi durdurabileceğini söyledi. Bir başkan gibi de bu haftaki Çin ziyaretinden önce, bunu gerçekleştirmeyi istedi. Ancak Çin yuanını dizginlemeyi söylemek, yapmaktan daha kolay.
Bush yönetiminin yetkilileri, yıllarca Çini yuanın değerini dolar karşısında bilinçli olarak aşağıda tutarak para biriminde hile yapmakla suçladı.
Değeri düşük yuan, Çinde ABD mallarının fiyatını yükseltirken ABDdeki Çin mallarınınkini düşürür. Kısacası bu, ABD ile Çin arasındaki büyük ticaret açığı için önemli bir nedendir.
Çin, yuanı dolar karşısında daha küçük bir değerle sabitlemek istiyor. Çünkü bunun Çin üretimi için ve milyonlarca iş alanı yaratmak için en iyi yol olduğuna inanıyor. Bu, Bushun ve şimdi Obama yönetiminin Pekinden niçin sürekli para biriminin değerini yükseltmek istediğini de açıklar. Obama bu çıkmazdan nasıl kurtulabilir?
İlk adım probleme netlik kazandırmaktır.
Birincisi, Çin para biriminin manipülasyonu bir sorun değildir. Çin yönetimi, gece yarısı döviz fiyatlarını etkilemeye çalışarak sinsilik yapmıyor. Çinin, para biriminin değerini piyasadaki döviz kurunun çok altında kalmasını belirleyen resmi bir döviz kuru var. Bu resmi döviz kuru alenen biliniyor.
İkincisi, ABD Çine yunanın değerini yükseltmesi konusunda baskı yapmak zorunda değildir. Tıpkı Çinin dolar karşısında kendi para birimini ayarlayabildiği gibi ABD de yuan karşısında doların değerini ayarlayabilir.
Çin yönetimi, şu anda 1 dolarla 6.8 yuan alınabilmesini sağlıyor. Doların bu yüksek değeri, ABD mallarını Çininkiler karşısında göreli olarak rekabete sokabiliyor. Bu rekabette ABD mallarını daha dayanıklı kılmak, ABDnin daha düşük fiyata dolar satabileceği bir politika benimseyebilmesiyle mümkün olacak. Döviz kurlarındaki bu değişim, Çin şirketleri ve şahısları için muazzam bir teşvik sağlayabilir. Böylece göreli bir kısa zaman diliminde ABD döviz kuru, etkili bir piyasa döviz kuru haline gelebilir.
Elbette, döviz kurunun bu mücadele halindeki durumu, dengesiz bir periyoda ve iki ülke arasında gereksiz düşmanlıklara neden olabilir. Ancak yine de bu durum, ABD yönetimine doların kaderini tayin etmede önemli bir ipucu verir. Washingtonun her zaman doları yuan karşısında daha makul bir biçimde aşağıya doğru itme seçeneği ve kabiliyeti var. Böyle cesur bir hareketin değeri de büyüktür. Yani doların değerinin düşürülmesinin kısa vadeli olumsuzlukları, daha yüksek değerler içerir. Ancak amaç ülkedeki iş alanlarını yükseltmek olsa da işsizliğin yüksek seviyede olduğu bir dönemde, Washingtonun Çinin para birimi için fazla ödeme yapması politik olarak zor olabilir. Güçlü bir dolar, dünyadaki sermaye piyasasında daha önemli bir aktör olacağından belki finans sektörü de bu adıma karşı çıkabilir. Bu, ABDnin üretim sektörünün yeniden inşasına doğru atılması gereken zorunlu bir adım olsa da enflasyonun yükselmesini sağlayacağından endüstri de karşı çıkar.
Eğer Obama yönetimi ve finans sektörü kısa vadeli sonuçlarla karşılaşmaya hazır olsaydı Çin yönetimi de yuan karşısında doların daha düşük bir değer istediğinden emin olurdu. Hatta Çinin resmi döviz kurundan daha düşük seviyede dolar satma önerisi için özel bir tarih bile belirlenebilirdi.
Bu durum, Çinin belli bir zaman diliminde dolar karşısında kendi para biriminin değerini yükseltmeyi kabul edeceğinden, muhtemelen müzakere yöntemini harekete geçirir, daha sonra da ABDdeki ticaret açığı aşağıya doğru çekilebilirdi. Böyle anahtar bir noktayı edinmek, ABDnin kendi para biriminin değerini belirlemede çaresiz olduğunu da anlamaktır.
Dean Baker, 17 Kasım 2009