Savaşla başladı savaş tehdidiyle bitti

2009’a aylar kala ABD’de ilk kez “siyah” bir başkan seçilmesi, üstelik bu başkanın Irak işgali ve Guantanamo cezaevi gibi konularda “barışçıl” açıklamalar yapmış olması, 2009 için “umut” yaratmıştı. Bu “umut”, yılın sonuna doğru ABD Başkanı Barack Obama’ya Nobel Barış Ödülü’nü getirdi ancak başka da bir şey getirmedi.
2009 yılı, Gazze’nin yerle bir edilişiyle başladı. İsrail’in Gazze Şeridi’nde 2008 yılının son günlerinde “Dökme Kurşun” başlattığı hava saldırılarda 960’ı sivil, toplam 1434 Filistinli hayatını kaybetti. Saldırıya karşı dünyanın dört bir yanında halklar sokağa çıkarken, daha o günlerde Barış Ödülü’ne aday gösterildiği sonradan açıklanan Obama, bu saldırıya sessiz kaldı. ABD yönetimi, Birleşmiş Milletler’in İsrail aleyhine karar almasına engel oldu.
Bakalım, büyük umutlarla başlayan 2009 yılı hangi olaylarla geride kalmış?

Ocak

* 2003 yılında başlayan işgalin yol açtığı can kayıplarının çığ gibi büyüdüğü Irak’ta başkent Bağdat’taki resmi binaların bulunduğu ve sıkı bir şekilde korunan Yeşil Bölge ile Basra Havaalanının kontrolü Iraklılara devredildi ancak şiddet durmadı.
* Ocak ayı, bir yandan İsrail’in Gazze’ye karadan ve havadan düzenlediği saldırılarla, diğer yandan da dünyanın dört bir yanında düzenlenen İsrail karşıtı eylemlerle geçti.
* Afganistan, yıl sonunda en çok konuşulan konulardan biri haline geldi. Ancak daha yılın ilk ayında, Taliban militanlarına karşı yapılan operasyonların yanı sıra ABD uçaklarının öldürdüğü sivillerin haber geldi, işgal altındaki Afgan topraklarından.
* Takvimler 20 Ocak’ı gösterdiğinde, ABD’yi 8 yıl boyunca yöneten George W. Bush, Beyaz Saray’a veda etti ve siyahi lider Barack Obama yemin ederek görevine başladı.

Şubat

* Gazze saldırısına son veren İsrail, yeni hükümetini seçti. Ancak sandıktan aşırı sağın zaferle çıkması, bölgede barışın tesis edilebileceğine dair umutları da sonraki yıllara bıraktı.
* Türkiye’de “Kürt ve Ermeni açılımı” tartışmalarının yaşandığı yılda, dünyanın farklı bölgelerinde de “tarihle yüzleşme” adımları atıldı. Guatemala Devlet Başkanı Alvaro Colom, 1960 ile 1996 arasında iç savaş sırasında ordu ve milislerin işlediği “soykırım” suçları için özür diledi.

Mart

* Irak’ta mart ayında başkent Bağdat ile Musul ve Kerkük başta olmak üzere, çeşitli kentler yine kana bulandı. Bir ay içinde 163 kişi saldırıların kurbanı oldu.
* ABD Başkanı Barack Obama yeni Afganistan stratejisini açıkladı. Obama, Afganistan’daki ilk hedeflerinin Afganistan ve Pakistan’da El Kaide’yi dağıtmak, parçalamak ve yenilgiye uğratmak olduğunu söyledi.
* Sri Lanka’da Tamil gerillalarıyla ordu arasındaki çatışmalar yoğunlaştı. Çatışmalarda yüzlerce Tamil gerillası ve sivil öldürüldü.
* Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, Amerikan pirinç işleme şirketi Cargill’den sonra, İrlanda’nın büyük mukavva-karton fabrikası Smurfit Kappa’nın 1700 hektarlık okaliptüs arazisini kamulaştırdı.
* Filistin Başbakanı Selam Feyyad, sürpriz bir şekilde görevinden istifa etti. Feyyad, Kahire’de devam eden milli birlik hükümeti görüşmelerinin başarısı için görevinden istifa ettiğini açıkladı.
* Güney Amerika ülkelerinden El Salvador’da devlet başkanlığı seçimini eski gerilla hareketi FMLN’nin adayı Mauricio Funes kazandı.
* Küresel ekonomik krize dair yıl boyunca birçok kez yapılacak zirvelerin ilkinde, AB liderleri bir araya geldi.
* Mart ayının son gününde, Irak’ın güneyindeki Basra’da konuşlu İngiliz askerlerinin 6 yıl süren işgalin ardından çekilmesi resmen başladı.

Nisan

* NATO’nun 60. yılını “kutladığı” Strasbourg-Kehl zirvesi, Genel Sekreterliğe Anders Fogh Rasmussen’in getirilmesine ilişkin pürüzlerin aşılması ve ortak bildirinin yayımlanmasıyla sona erdi. Bu günler, NATO karşı eylemlere de sahne oldu.
* Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales, kongrenin genel seçimlerin kesin tarihini belirlemesi için baskı oluşturmak üzere açlık grevine başladı. Kongre’nin muhalefetin engellediği seçim yasasını onaylaması üzerine Morales açlık grevine son verdi.
* Tayland’ın Pattaya kentinde protesto gösterileri nedeniyle Asya zirvesi iptal edildi ve olağanüstü hal ilan edildi.
* Dünya, domuz gribiyle tanıştı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Meksika’da domuz gribi salgınında 71 kişinin öldüğünü duyurdu. DSÖ, domuz gribini 1 ila 6 arasında derecelendirdiği salgın evreleri sıralamasında alarm düzeyini 5. evreye çıkardı.

Mayıs

* ABD Başkanı Barack Obama, eski Başkan George Bush’un Guanatanamo’daki “terör zanlılarını” yargılamak için kurdurduğu özel askeri mahkemeleri lağvetmeyeceğini açıkladı. 2010 Ocak’ında kapatılacağı söylenen Guantanamo’nun kapatılma tarihi ise 2011’e ertelendi.
* Afganistan’ın batısında ABD’nin düzenlediği hava saldırılarında, aralarında çocukların da bulunduğu 140 sivil öldü.
* Avrupa Sendikalar Konfederasyonunun çağrısıyla Brüksel’de toplanan yaklaşık 40 bin kişi, küresel krizin faturasının emekçilere ödetilmek istenmesini protesto etti.
* Sri Lanka’da hükümet, 25 yıldır süren iç savaşın sona erdirildiğini, Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları (LTTE) örgütünün lideri Vellupillai Prabhakaran ile diğer üst düzey Tamil komutanlarının öldürüldüğünü açıkladı.

Haziran

* Fransız Havayollarına ait yolcu uçağının 228 kişiyle Atlas Okyanusuna düştüğü haberiyle başlayan haziran ayı, Yemen Havayollarına ait uçağın 153 kişiyle Hint Okyanusuna düştüğü haberiyle sona erdi.
* ABD Başkanı Barack Obama’nın emriyle Afganistan’a 7 bin takviye ABD askeri gönderildi.
* DSÖ, domuz gribiyle ilgili alarm düzeyini, küresel salgın (pandemi) anlamına gelen 6. düzeye yükseltti.
* İran’da Mahmud Ahmedinecad bir kez daha cumhurbaşkanı seçildi. Ancak seçimi kaybeden Mir Hüseyin Musevi yandaşları, Tahran’da büyük bir gösteri düzenledi. Yıl boyunca devam gösterilerde onlarca kişi hayatını kaybetti.
* Orta Amerika ülkesi Honduras’ta askerler darbe yaptı. Devlet Başkanı Manuel Zelaya sürgüne gönderildi.

Temmuz

* ABD Başkanı Barack Obama göreve geldikten sonra ABD güçlerinin Afganistan’da Taliban’a karşı ilk büyük saldırısı “Hançer Operasyonu” Helmand vilayetinde başladı. 4 bin asker ve denizci ile 650 Afgan asker ve polisinin katıldığı saldırı havadan da desteklendi.
* Çin’in kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin merkezi Urumçi’de çıkan olaylarda 192 kişi öldü, 1800 kişi yaralandı.

Ağustos

* Asya’yı vuran Morakot ve Goni kasırgaları, Çin’de 10,4 milyon kişiyi etkiledi.
* Irak’ın başkenti Bağdat’ın merkezinde bomba ve havan topuyla yapılan saldırılarda 101 kişi öldü, 563 kişi yaralandı.
* Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) şemsiyesi altındaki en büyük grup olan El Fetih’in 6. Kongresi Beytüllahim’de yapıldı. Mahmud Abbas, hareketin başkanlığına yeniden seçildi.


Eylül


* Afganistan’ın kuzeyindeki Kunduz’da NATO güçlerinin, Taliban’ın kaçırdığı belirtilen petrol tankerlerini hedef alan hava saldırısında onlarca sivil öldü. Yerel kaynaklar sivil can kaybının 90’a yakın olduğunu belirtti.
* İngiltere’nin başkenti Londra’da bir araya gelen G-20 ülkeleri maliye bakanları, ortak bildiri yayımlayarak, küresel ekonomiyi ayağa kaldırmak için canlandırma önlemlerini sürdürme sözü verdi.
* Çin’de bir kömür madeninde meydana gelen grizu patlamasında 35 maden işçisi öldü, 44’ü madende mahsur kaldı.
* Honduras’ta darbeyle görevinden ve ülkesinden uzaklaştırılan devrik Devlet Başkanı Manuel Zelaya, gizlice ülkesine dönerek Brezilya Büyükelçiliğine sığındı.


Ekim


* Nijerya Devlet Başkanı Umaru Yar’Adua’nın koşulsuz af önerisini kabul eden yüzlerce gerilla, liderleriyle birlikte silah bıraktı.
* Yunanistan’da yapılan genel seçimlerde Yorgo Papandreu’nun genel başkanı olduğu PASOK birinci parti olarak çıktı.
* 2009 Nobel Barış ödülüne ABD Başkanı Barack Obama layık görüldü.
* Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkilerin normalleştirilmesi ve iki ülke arasındaki sınır kapısının açılmasına dair protokoller imzalandı.
* Irak İnsan Hakları Bakanlığı, 2004-2008 döneminde bombalar, cinayetler ve çatışmalar nedeniyle en az 85 bin kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
* BM İnsan Hakları Konseyi, hem İsrail, hem de Filistinli Hamas örgütünü, aralık-ocak aylarındaki çatışmada savaş suçu işlemekle itham eden Goldstone raporunu onayladı.
* Arjantin’de askeri diktatörlük döneminin önemli isimlerinden General Jorge Olivera Rovere, müebbet hapisle cezalandırıldı.


Kasım


* Afganistan’da Devlet Başkanı Hamid Karzai’nin rakibi 7 Kasımda yapılması öngörülen ikinci tur seçimden çekilince, devlet başkanı seçiminin ikinci turu iptal edildi ve tek aday olan Karzai bir dönem daha işbaşında kaldı.
* Çek Cumhuriyeti’nde Avrupa Birliğinin anayasası kabul edilen Lizbon Anlaşmasının ülkenin anayasasına uygun olduğuna karar verilmesiyle anlaşmanın önündeki son yasal engel kalktı. Belçika Başbakanı Herman Van Rompuy, Avrupa Birliği’nin ilk Başkanı olarak göreve atandı.
* ABD’nin Teksas eyaletindeki bir askeri üste düzenlenen silahlı saldırıda 13 kişi öldü, 42 kişi yaralandı.
* Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, 2010 yılı ocak ayında yapılacak seçimlerde aday olmayacağını bildirdi.
* Çin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde 5 Temmuzda meydana gelen olaylara katıldıkları gerekçesiyle 9 Uyguru idam etti. Ülkenin kuzeydoğusunda bir kömür madeninde meydana gelen gaz patlaması sonucu 104 kişi öldü.
* Filipinler’in güneyindeki Maguindanao eyaletinde, bir seçim konvoyuna düzenlenen saldırıda 22’si gazeteci 57 kişi öldürüldü.
* Rusya’da, Moskova-Saint Petersburg seferini yapan yolcu treninin raydan çıkması sonucu 25 kişi öldü, 87 kişi yaralandı. Patlamanın sabotaj sonucu yaşandığı açıklandı.


Aralık


* ABD Başkanı Barack Obama, Afganistan stratejisini açıklayarak, bu ülkeye 30 bin ek ABD askeri gönderilmesi talimatını verdi. Obama, verdiği bu “savaş” kararından 9 gün sonra, Nobel Barış Ödülü’nü teslim aldı.
* Birleşmiş Milletler iklim konferansı, herhangi bir anlaşmaya varılmadan sona erdi. On binlerce çevreci zirveyi protesto etti, yüzlercesi gözaltına alındı.
* Amerikan Temsilciler Meclisi, 2010 yılı askeri harcamalarının 636,3 milyar dolar olmasını kabul etti.
* Ömer Faruk Abdülmuttalib isimli Nijerya asıllı genç, Amsterdam-Detroit seferi yapmakta olan bir uçakta bomba patlatmak isterken yakalandı. ABD yönetimi, olaydan El Kaide’nin Yemen kanadını sorumlu tuttu.
* Afganistan’da bir askeri üsse düzenlenen intihar saldırısında 8 CIA ajanı öldürüldü.