Dizilerin altın çağı bitti mi?

Televizyondaki sıkı rekabet, son yılların en popüler iş alanı olan dizileri vurdu. Kriz öncesi 650 milyon dolara ulaşan iş hacmi, 350 milyon dolara kadar geriledi. Dizi sayısı azaldı, kanalların bölüm başına ödediği ücretler yüzde 50 düştü. Ödeme vadeleri iki haftadan altı aya çıktı.
CNBC-e Business dergisi, ocak sayısında, dizi sektöründe neler olup bittiğini araştırdı. Sonuçlar, ücretlerin düşmesinin yanı sıra dizilerin eskisi kadar görkemli yapımlar olmamasının ekonomik nedenlerini ortaya koyuyor.
Özellikle son beş yıldır televizyon izleyicileri tamamen dizilere kilitlenmiş durumda. Dizilerin korkulu rüyası ise reytingler, yani izlenme oranları... Yayına giren dizi ne kadar kaliteli olursa olsun, en çok izlenen programlar arasına giremediği zaman yayından kaldırılıyor. İşler o kadar abartılmış durumda ki, daha yayına girmeden kaldırılan diziler bile var. Altı büyük kanalda, bu yıl yayına giren ya da geçen yıllardan devam eden 64 dizinin 26’sı yayından kaldırıldı. Kanalların izleyicilere beğendirmek için dizilere tanıdığı süre ise 5-6 haftadan 2-3 haftaya kadar gerilemiş durumda. Zorlu koşullara rağmen televizyon kanallarını ayakta tutan hâlâ diziler... Bu yüzden kanal yönetimleri, prime time dahil seyircinin en çok televizyon başında olduğu saatlere dizi koymaya devam ediyor.
Bu dönemde dizi yapımlarında iki eğilim öne çıkıyor: Birincisi, geçmişte olduğu gibi tanınmış oyuncuların yer aldığı iddialı yapımlar. İkincisi de genç oyuncuların yer aldığı ve daha az kişinin rol aldığı düşük maliyetli diziler.
ÜCRETLER DÜŞÜYOR
Dizilerin maliyetleri önemli bir sorun. Televizyon kanalları, hangi kategoride olursa olsun geçmiş yıllara göre çok daha düşük maliyetli dizileri tercih ediyorlar. Altıoklar Prodüksiyon’un kurucu ortağı Mehmet Altıoklar, “TV kanalları iki sene öncesine göre her bir bölüm için minimum yüzde 30 daha düşük fiyat veriyorlar” diyor ve devam ediyor: “Buna karşılık dizilerin prodüksiyon giderleri azalmadı. Ama sanatçıların gelirleri düştü.” Sinegraf Film Yapım’ın patronu, yönetmen Osman Sınav’ın söyledikleri de Altıoklar’ı teyit eder nitelikte: “Her dizinin bütçesi farklıdır ama televizyon kanallarının dizilere ödediği paralar yüzde 50’lere varan oranlarda düştü. Oyuncuların aldığı ücretler de yüzde 30 civarında azaldı.
Bu düşüşler dizi sektörünün toplam iş hacmini vurdu. 2008’de 650 milyon dolara kadar çıkan dizilerin iş hacmi, 350 milyon dolara geriledi.”
Med Yapım’ın patronu Fatih Aksoy, dizi film piyasasında yaşanan yaprak dökümünün normal olduğunu, dizilerin peş peşe yayından kalkmasının çok da garipsenmemesi gerektiğini düşünüyor: “Yaptığınız her iş tutacak diye bir kural yok. Bu iş dünyada da böyle... Eğer yaptığınız işlerin yüzde 50’si tutuyorsa bu çok büyük başarı. Siz bir iş yapıyorsunuz, seyircinin ne istediğini bilerek hareket ettiğinizi düşünüyorsunuz. Ama seyircinin o andaki durumu, yaptığınız işi istemiyor olabilir. İşin bu tarafı çok normal. Eğer işin yapılmasında bir özensizlik varsa, o zaten ayrı bir değerlendirme konusu...”
REKOR KIRAN DA VAR
Osman Sınav da benzer bir noktaya dikkat çekiyor: “Kanalların reklam gelirleri düştü, bunu artırmak için yoğun bir rekabet başladı. Televizyonların direnci azaldı, eskiden 5-6 hafta olan direnç süresi 2-3 haftaya kadar indi. Oysa bir hikayeyi anlatmak, seyirciyi ısıtmak için de zaman gerekiyor.” Osman Sınav, buna rağmen tutan ve tutmayan işler diye bakıldığında, yayından kalkan dizi oranının, dünyadakilerden çok da farklı olmadığını söylüyor.
Ay Yapım’ın alanında bir ilki başardığı söylenebilir. Çünkü şirketin, geçen yıldan başlayıp bu yıl devam eden ve ilk kez bu yayın döneminde izleyicisiyle buluşan dizilerinin tamamı izlenme rekorları kırıyor. Örneğin Kanal D’de geçen yıldan beri devam eden Aşk-ı Memnu. Ayrıca Yaprak Dökümü’nün tekrarları bile iş yapıyor. Bu yıl Show’da gösterilen Ezel dizisi de öyle.
PATIR PATIR KALKIYORLAR
Bu yayın döneminde yayından kalkan dizilere gelince... atv’de son yılların en popüler oyuncularının yer aldığı Kış Masalı, Nefes ve Elveda Rumeli gibi iddialı dizilerin yanı sıra Yalancısın Sen, Aşk Bir Yalan gibi diziler de “izlenmiyor” gerekçesiyle yayından kaldırıldı. Bu dizilerden Elveda Rumeli hariç diğerleri, yeni sezonda yayına başlamıştı. Star’da, Kül ve Ateş ile Sonbahar gibi çok tanınmış oyuncuların yer aldığı yapımlar rafa kaldırıldı. Show TV’nin yayından kalkan tek dizisi Balkan Düğünü oldu. Dizi yarışına sonradan katılan TRT ve Fox ise sessiz ve derinden ilerliyor.
Rakamlar şöyle diyor: Altı kanalda bu sezon başlayan ya da geçen sezondan devam eden dizi sayısı 64, yayından kalkan dizi sayısı ise 28. Atv’de 17’den 9’u, Show’da 7 diziden 2’si, star’da 10 diziden 5’i, Kanal D’de 10 diziden 2’si, Fox’ta 8 diziden 3’ü, TRT’de ise 12 diziden 7’si yayından kaldırıldı.
(MEDYA SERVİSİ)