04 Ocak 2010 00:00
Belediye yatırımlarına dinamit
İller Bankasının, görevleri, organları ve personeli ile ortadan kaldırılarak anonim şirkete dönüştürülmesi, yeniden, gündemde.
İller Bankasının, görevleri, organları ve personeli ile ortadan kaldırılarak anonim şirkete dönüştürülmesi, yeniden, gündemde. Meclis Plan bütçe komisyonunun alt komisyonunda görüşülen yasa tasarısının 2010 yılının ilk aylarında çıkacağı belirtiliyor.
İller Bankasının, İLBANK Anonim Şirketi adı altında farklı bir kuruluşa dönüştürülmeye çalışıldığı süreç daha önce 2006 yılında gündeme gellmişti. 2006daki tasarıyla belediyelerin Banka ile olan ortaklığının sonlandırılması ve Bankanın Hazineye devrinin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştı.
YÜKSEK FAİZE MAHKUMİYET
İller Bankası, mevcut yasal mevzuatıyla kendi tüzüğüne göre belediyelere kredi verirken; artık Bankacılık esaslarına göre kredi verecek. 2009 yılında, piyasadaki en düşük faizli krediyi veren İller Bankasının, A.Ş.ye dönüşmesi ve yurtiçi ve yurtdışı kredilerine aracılık etmesi ile birlikte, Banka temel amacı olan, yerel yatırımların düşük faizli krediler ile gerçekleştirilmesini sağlayamayacak.
Ayrıca, yatırımların gerçekleştirilmesi için yeterli teknik elemana sahip olmayan ve mali durumu yetersiz olan ve dolayısıyla temel belediyecilik hizmetlerini veremeyen belediyelere mali ve teknik destek vermek işlevlerinden uzaklaşacak. Bu durumda altyapı hizmetlerinde Bankanın düşük faizli kredilerinden faydalanan Belediyeler, bundan sonra Bankanın aracılığıyla Uluslar arası ticari kuruluşlara yönelecek. Böylece yerel yönetimler hem bu kuruluşlardan aldıkları kredilerin yüksek faizlerini ödeyecekler, hem de kredi edinimine aracılık eden İller Bankasının krediye ekleyeceği ek ödemeleri karşılamak zorunda kalacaklar.
Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası tarafından konuya ilişkin yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: Böylece İller Bankasının özelleştirilmesinin ve çokuluslu tekellere satışının önü açılacaktı. Bu süreçte, Türkiye pazarına DenizBankın hisselerinin yüzde 95ini alarak giren Belçika-Fransa ortaklığı olan DEXIA adlı bir bankanın adı geçmekteydi. Yaşanan küresel krizle birlikte DEXIAnın sıkıntı içine girdiği bilinmektedir. Küresel boyutta yaşanan kriz, yerel yönetim kredi sisteminin özel şirketlere devrini zorlaştırırken, yeni tasarı ile İller Bankasının yerel yönetimlerle ortaklığını şimdilik tasfiye etmek yerine, hisse oranlarının azaltılması yoluna gidilmektedir.
YEREL HİZMETLER PİYASAYA
Oda tarafından, 2006 yılındaki tasarının gündemde olduğu dönemde, konuya ilişkin Tasfiye Sürecinde İller Bankası Gerçeği adlı raporu kitaplaş haline getirilmişti.
Yoğun tepkiler üzerine durdurulan tasarı bugün, bazı değişiklikler yapılarak yeniden gündeme getirildi. Tasarı, mühendislerin İller Bankasının tasfiyesini gerçekleştireceği ve yerel hizmetler alanını piyasa koşullarına teslim edeceğieleştirisiyle karşı karşıya: Kanun tasarısı, bir bütün olarak incelendiğinde belediyelerin arkasındaki kamu teknik desteği ve finansmanının çekileceği görülmektedir. Türkiyede bulunan 2.948 belediye mevcut durumda zaten yaşadıkları ekonomik sıkıntılar sebebiyle alt yapı projeleri hazırlamakta zorlanıyorken, finansman kaynağının kesilmesi ile, başta içmesuyu hizmetleri olmak üzere tüm yerel alt yapı yatırımlarında finansmanın küresel mali kuruluşlara kaydırılması kaçınılmaz olacaktır.
Yapılacak düzenlemeyle mevcut kanuna, Banka, genel kurul tarafından onanan bilançoya göre ortaya çıkan safi karın yüzde 51ini belediyelerin harita, imar planı, içmesuyu, atıksu, katı atık, kent bilgi sistemi ve benzeri kentsel altyapı projeleri ile yapımının finansmanında kullanır ibaresi getirilmekte. Kardan geriye kalan yüzde 49un nasıl değerlendirileceği ise belirtilmemiş. İller Bankası mevcut kanunda, safi karını genel kurul kararıyla belediyelerin altyapı hizmetleri için kullanırken, Haziran 2009da çıkartılan kanunla bu oran yüzde 60la sınırlandırılmıştı. Mevcut tasarıyla da yüzde 51e çekilmek isteniyor.
(EKONOMİ SERVİSİ)
HARİTA MÜHENDİSLERİNDEN UYARI
Harita ve Kadastro Mühendisleri başka bir tehlikeye işaret ediyor: Türkiyenin 2009 yılı bütçe geliri 249 milyar TL iken belediyelerin iç, dış, SSK ve vergi borçları sebebiyle 15 milyar TL (bütçe gelirinin yaklaşık yüzde 6sı) civarında borcu var. Açıktır ki, yüzde 60a çekilen katkı oranıyla bile borç batağında olan belediyeler, yüzde 51lik payla daha da çok borca girecekler. Bankanın A.Şye dönüşümüyle birlikte altyapı hizmetlerinde düşük faizli ve uzun vadeli kredi dönemi bitecektir. Dolayısıyla, bu avantajdan yararlanamayan yerel yönetim hizmetlerinin belediyelere olan maliyetleri artacaktır. Hizmetlerin artan maliyeti de fiyatlandırmada halka yansıyacaktır. Halk sadece yatırımların maliyetini değil, alınan kredilerin yüksek faizlerini de ödemek zorunda kalacaktır. Fakirleşme kentle birlikte halka yansıyacaktır.
Harita ve Kadastro Mühendisleri olarak, ülkenin sosyal, kültürel ve iktisadi yapısına yabancı bu tür yapısal değişikliklerin ülkemize ve halkımıza yarar getirmeyeceğini vurguluyoruz. Özelleştirmelerin ülkemizi asla geliştirmediğini ve geliştiremeyeceğini belirtiyoruz. Cumhuriyet kurumlarımızdan olan İller Bankasının da özelleştirme sürecinde adım adım yok edilmesine karşı olduğumuzu ifade ediyoruz.
BELEDİYE-BANKA ORTAKLIĞINA SON
İl Özel İdareleri ve Belediyelerden vergi gelirlerinden alınan pay mevcut kanunda yüzde 5... Bu oran tasarıda ilk üç yıl yüzde 3, sonraki iki yıl içinde yüzde 2 olarak belirlenmiş. Bu durum Yerel yönetim birimlerinin Banka ortaklığının yavaş yavaş ortadan kaldırılması olarak değerlendiriliyor.
Bankanın yönetim organları ve yapısı da yeniden yapılandırma sürecinin sorunsuz yaşanabilmesi için değiştirilmekte. Yetkiler tek elde toplanıyor. Banka Genel Kurullarında tlkedeki mevcut tüm il genel meclislerinin ve belediye meclislerinin üyelerinin her yıl dönüşümlü temsil hakkı bulunuyor. Tasarıyla Banka Genel Kurulları yetki kaybına uğratılarak, Banka Denetim Kurulu için denetçi seçme hakları ellerinden alınmakta ve bu yetki yalnızca Bakanlığa bırakılmakta...
Tasarıyla Bankanın amaçları arasına ..her türlü kalkınma ve yatırım bankacılığı işlevlerini yerine getirmek ibaresinin eklenmiş olması da mühendislerin ağır eleştirini hedefi oluyor: Bu maddeyle, İller Bankası yerel yönetim ortaklığı özelliğini kaybederek, bankacılık kurallarına tabi özel bir banka işlevi gösterecek yapıya dönüşecektir.