Demir-çelik fabrikaları esnek çalışmayla büyüyor

Demir-çelik fabrikalarında esnek çalışma yaygınlaşıyor. En son İzmir Demir Çelik (İDÇ) Fabrikası uzun bir süre sonra vardiya sayısını 2’ye düşürerek esnek çalışma uygulaması başlattı. Fabrika yönetimi, 16.00-24.00 vardiyasını kaldırarak, yeni vardiya sistemini sabah 07.30-17.00 ve 22-07.00 saatlerine ayarladı. Günlük çalışma süresi 10 saate çıkarılırken haftalık 45 saati geçmemesi için de hafta tatili 3 güne çıkarıldı.
Demir-çelik gibi zaten ağır çalışma koşullarının olduğu bu işkolunda işverenin yeni uygulaması yeni kazalara davetiye çıkarır nitelikte. Üstelik ağır çalışma koşullarına işsiz kalma stresi de eklenmiş durumda. Çünkü söylenenlere göre fabrikada vardiya teke düşürülebilir ve işçi çıkarma ya da ücretsiz izin de gündeme gelebilir.
Patron, bu uygulamanın 31 Mart’a kadar süreceğini, bayramdan önce yaptığı bir açıklamayla işçilere duyurmuştu.
Türk Metal Sendikası, yaşanan bu uygulamaya karşı işçilere hiçbir açıklama yapmazken, sendikanın patrona, “İşçi çıkaracaksanız, dava açan işçilerden çıkarın” teklifi yaptığı konuşuluyor. İDǒde 180 civarında davalık işçi bulunuyor ve bu işçilerin bir süre önce sendikadan istifası gündeme gelmişti. İşçiler, sendikadan istifanın gündeme geldiği günlerde, Türk Metal temsilcilerinin fabrikaya çıkarılacak işçi listesi sunduğunu da dile getiriyor.
ESNEK ÇALIŞMANIN DANİSKASI
Şu an kaldırılan vardiyadaki yaklaşık 150 işçinin bir kısmı diğer vardiyalara dağıtılırken, bir kısım işçiye de 10’ar, 15’er kişilik gruplar halinde 15-20 gün yıllık izin kullandırılıyor. İşçilerin söylediğine göre işçilere önümüzdeki yılların izinleri kullandırılıyor. Bu şekilde işçi sayısını düşüren patronlar, yeni çalışma düzeniyle de günde 8 saati aşan çalışma süresi yaratmış durumda. İşçilere yapılan açıklamada, artan elektrik maliyetlerinden ve ekonomik krizden dolayı böyle bir uygulamaya gidildiği söylenmiş. Saat 17.00 ile 22.00 arasında elektriğin pahalı olmasından kaynaklı bu saatlerde üretim yapılmayacağını duyuran fabrika yönetimi, üretimde de 1 ocağı durdurdu ve 2 ocakla üretimi sürdürüyor.
İşçiler, “Saat 17.00-22.00 arasında fabrikada kontrol amaçlı 20’ye yakın arkadaş duruyor sadece. Bir kısmı diğer vardiyalara dağıtıldı, bir kısmına da yıllık izin kullandırılıyor. Ama işçi çıkartma olmadı. İşçi çıkartma olmaması iyi bir şey” diyerek durumu özetliyor.
Uzun yıllardır İDǒde çalışan bir işçi, “Türk Metal her sözleşmede esnek çalışmayı kabul etmiyoruz diyerek övünüyordu. Düşük zam alınan sözleşmelerde bu durumu söyleyerek avunuyorlardı. Ama şimdi esnek çalışmanın en alası uygulanıyor fabrikada. Bize kalan da, işçi çıkarma olmaması avuntusu işte” diyerek, eskiye oranla çalışma düzenlerinin çok bozuk olduğunu belirtiyor.
Üzerlerinde ağır bir işsizlik baskısı bulunan işçilerin fabrikadaki gelişmeleri değerlendirirken dikkat çeken ve sık sık görülen bir diğer olgu ise kendilerini patronun yerine koymaları oluyor. “Hurda fiyatları 500-600, demir fiyatı 700 lira. Bir de elektriğe epey zam geldi, siparişler de düşük, ben de işverenin yerinde olsam böyle yapardım” diyerek açıklamaya çalışan işçilerin üzerinde, patronların, “Batıyoruz, zarar ediyoruz” propagandasının ne kadar etkili olduğu görülüyor.
ALTIN ÇAĞI YAŞAYAN İŞVERENLER İŞÇİYİ UNUTMUŞTU
2005-2008 arasında hurda 250, demir fiyatı 1200 lirayken adeta altın basan işverenler, bu dönemde ne bir prim ne bir iyileştirme yapmayarak bu refah ve kâr dönemini atlatırken, şimdi ise işyerlerinde sürekli zarar ettiklerini, işçi çıkarmamak için üretim yaptıklarını iddia ederek işçilerin kazanılmış bütün haklarını ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Bu durumu tartıştığımız İDǒten 2 işçi, “İşverenler 1 lira bile zarar etmek istemez. Kârının azalmasını da istemez. Zor dönemlerde en çok bedeli her zaman biz ödüyoruz ama bunu anlatamıyoruz. Sendika da onlarla iş birliği yapıyor. Bu uygulamanın sadece bizim fabrikada olmayacağını, Bakırçay’da bütün fabrikalarda uygulanacağını söylediler. Ama diğer fabrikalar hâlâ 3 vardiya. HABAŞ sürekli çalışıyor, Ege Çelik zaten çok az işçiyle çalışıyor, Sider’de de bir gerileme görünmüyor. Ama elektrik fiyatlarının artmasının üretimi etkilediğini söylüyor işverenler” diyor. (İzmir/EVRENSEL)

---

CER-ÇELİK İŞÇİLERİ MAHKEMELİK OLUYOR
Öte yandan, Bornova’da kurulu olan Cer-Çelik fabrikası işçileri, alacaklarının tanzimi için mahkemeye gitmeye hazırlanıyor. Fabrika bundan yaklaşık 2 ay önce maliyet artışını öne sürerek üretimi durdurmuş, işçilere ise kısmi çalışma ödeneğinden ücretlerinin yüzde 60’ının ödeneceğini söyleyerek izne çıkarmıştı.
Şu an İş-Kur’dan ayda 820 lira aldıklarını söyleyen işçiler, işverenin içeride kalan paralarını ödeyeceğini taahhüt ettiğini, ama bunu da ödemediğini, bu durumun da ne kadar süreceğini bilmediklerini söylüyorlar. Ücretleri görece daha yüksek olan bir grup işçi ise aldıkları bu ücretin düşük olduğunu, kendilerine sorulmadan böyle bir uygulama yapıldığını, detaylı anlatılması durumunda kabul etmeyeceklerini söyleyerek, içerideki birikmiş paralarını ve tazminatlarını alarak işten ayrılmak istiyor. Ancak işveren buna yanaşmıyor. İşçiler bu durum karşısında mahkeme yoluyla haklarını aramaya çalışırken, diğer işçiler de fabrikanın çalışıp çalışmayacağının ve bu sürecin ne zaman biteceğinin açıklanmasını istiyor.
Turan Kara