Ya Kriz Yönetim Merkezi?

Kriz Yönetim Merkezi MGK’ya sınırsız yetkiler veren bir örgütlenme. Gerekli görülen hallerde tüm yetkinin askerlere devredilmesinin yasal dayanağı. 1995 yılından itibaren oluşturulması yolunda adım atılan ve Erbakan’ın başbakanlığı döneminde yani 9 Ocak 1997 tarihinde de 22871 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Kriz Yönetim Merkezi halen uygulamada.
NATO ÖRGÜTÜ GEREKÇESİYLE RET
İstanbul Barosu’nun iptali için açtığı dava Danıştay tarafından tüm NATO ülkelerinde mevcut olan bir NATO örgütlenmesi olduğu gerekçesiyle reddedilmişti. Şimdi Balyoz Harekatı ve EMASYA tartışmaların odağında. EMASYA kaldırıldı. Şimdi yeni bir sorunun gündeme gelme vakti: Bir NATO kurumu olan ve halka karşı açılan savaşların dayanağı olan Kriz Yönetim Merkezi’nin varlığı da tartışmaya açılacak mı?
EVRENSEL MANŞETİNE TAŞIDI
11 Temmuz 1995 tarihli Evrensel gazetesi Kriz Yönetim Merkezi’ni manşetinden ‘MGK’ya Sınırsız Yetki’ diyerek duyurmuştu. MGK’nın etkinliğinin artıran yönetmenliğin hazırlıklarının yapıldığını duyuran haberde Başbakanlık Müsteşar Vekili Ali Naci Tuncer imzalı bir taslağın tüm kurumlara gönderildiği belirtiliyordu. Kriz olarak adlandırılan durumlarda yetkinin MGK’ya devredilmesini öngören Buhran (Kriz) Yönetim Merkezi konusunda kurumlardan görüş isteniyordu.
y11 Ocak 1997 tarihli Emek gazetesinin manşetinde de Kriz Yönetim Merkezi’nin Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdiği duyuruluyordu.
y21 Eylül 1997 tarihli Emek gazetesinde de Kıbrıs’ta çıkan S 300 füzeleri krizi nedeniyle dış politikanın Kriz Yönetim Merkezi’ne dayandırılarak askerlere devredildiği açıklanıyordu.
y22 Aralık 1997 tarihli Emek gazetesinin manşeti ise ‘Kriz yönetim Merkezi’ni NATO kurdurdu’ idi.
EMASYA
YETMEZ
Evrensel ve Emek gazetelerinin Kriz Yönetim Merkezi’nin varlığına ve antidemokratik yapısına ilişkin bu haberleri defalarca yayınlanmasına rağmen diğer medya kuruluşlarında konuyla ilgili hemen hemen hiçbir haber çıkmadı. Oysa bugün tartışma konusu olan EMASYA Protokolü’nün dayandığı yer Kriz Yönetim Merkezi. Yani EMASYA’ın iptal edilmesi Kriz Yönetim Merkezi durduğu müddetçe fazla bir anlam taşımıyor. Antidemokratik yapılanmalar ortadan kaldırılacaksa bunların en başında Kriz Yönetim Merkezi gelmekte.
DANIŞTAY’IN İTİRAFI!
Danıştay’ın İstanbul Barosu’nun davasını reddetme gerekçesi bu kurumun antidemokratik olup olmamasından öte bir NATO kurumu olduğu için tartışması bile olmaz anlamına gelen bir açıklamadır. NATO’ya bağlı tüm ülkelerde kontrgerilla örgütlenmesinin olduğu da bilinmektedir.
KATLİAM BAŞARISI!
EMASYA Protokolü’ne dayanak oluşturan Kriz Yönetim Merkezi’nin Gazi Olaylarında ve Kardak krizinde son derece ‘Başarılı olarak denendiği’ zamanın Başbakanlık müsteşarı tarafından açıklanmaktadır. ‘Başarılı’ uygulamalardan Gazi olaylarında halkın üzerine kolluk kuvvetleri tarafından açılan ateş sonucu 22 insan öldürüldü. Bu olaylarda Susurlukçu özel timcilerin uzun namlulu silahlarla ateş açarkenki görüntüleri Evrensel gazetesinde yer aldı.
BALYOZLA BENZERLİK
Kardak krizinde de Yunanistan’la savaşın eşiğinden dönülmüştü. Balyoz harekatında Yunanistan’la savaş uçaklarının hava sahası için gerilimli uçuşları sırasında kendi uçağımızın düşürülmesinden bahsedilmesi Balyoz Harekatı ile Kriz Yönetim Merkezi’nin başarılı uygulama örneği arasında ilginç çağrışımlar da yapmakta.

---

KURULUŞ HAZIRLIKLARI
11 Temmuz 1995 tarihli Evrensel ‘MGK’ya Sınırsız Yetki’ manşeti altında Kriz Yönetim Merkezi’ni sayfalarına taşıdı. O tarihte henüz taslak halinde olan Kriz Yönetim Merkezi’nin işlevi ve örgütlenme şeması Başbakanlık Müsteşar Vekili Ali Naci Tuncer imzası ile tüm kurumlara görüşlerini iletmesi için gönderiliyordu.
Buna göre Buhran (Kriz) Yönetim Merkezi vasıtasıyla MGK kriz hallerinde yönetime el koyuyordu. Ağır ekonomik sorunlardan radyasyon ve hava kirliliğine kadar kapsamı geniş tutulan ‘kriz’ hallerinde MGK’nın etkinliğini artıran yönetmenlik hazırlandığı Evrensel’de duyuruluyordu. ‘Kriz’ hallerinde Kriz Yönetim Merkezi MGK Sekreterliği bünyesinde teşkil edilecek ve gerektiğinde bu merkezler hareket merkezi haline dönüştürülebilecek. Bu merkezlerin personelini ise MGK belirleyecek.
BİLDİK BAHANE
Bu merkez, ‘Devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü ile milli hedef ve menfaatlerine yönelik hasmane tutum ve davranışlarda, anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya hak ve hürriyetlerini ortadan kaldırmaya yönelik şiddet hareketlerinde, tehlikeli salgın hastalıklar, büyük yangınlar, radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikli kimyasal ve teknolojik olaylarda, ağır ekonomik bunalımlarda ve bunlara ilişkin durumların olağanüstü hal, sıkıyönetim veya seferberlik ve savaş hali ilanından önce ayrı ayrı veya birlikte vuku bulduğu hallerde’ devreye girecek.
KATLİAM BAŞARIYLA YAPILDI!
Taslağın giriş bölümünde Kriz Yönetim Merkezi’nin Yunanistan’la baş gösteren Kardak Kayalıkları krizinde ve 22 kişinin kolluk kuvvetleri tarafından öldürüldüğü Gazi Olaylarında faaliyete geçirilmesinin denendiğini ve ‘başarılı sonuç’ elde edildiği de belirtiliyor. Verilen iki ‘başarılı’ örnek de göstermekte ki radyasyon, hava kirliliği gibi maddeler işin cilasını oluştururken esas hedeflenen toplumsal olaylarda yetkinin MGK’ya ve askere devredilmesi.
MECLİS DEVRE DIŞI
MGK, Bakanlar Kurulu’nun teklifi ve Başbakan’ın direktifi ile faaliyete geçmesi öngörülen Kriz Yönetim Merkezi, MGK Genel Sekreterliği Bilgi Toplama, Araştırma ve Değerlendirme Başkanı başkanlığında ‘çekirdek’ olarak MGK Sekreterligi nezdinde kurulup, çalıştırılacak.
Kriz Yönetim Merkezi’nin sıkıyönetim, savaş hali ve seferberlik ilanından farkı ise bunları Meclisin onayına sunma zorunluluğu varken Kriz Yönetim Merkezi’nin Başbakanın talebiyle devreye girecek ve yetkilerin MGK’ya devredilecek olması.
GİZLİ ANAYASA YETER
Kriz Yönetim Merkezi’nin kirze esas olan konu ile ilgili politik direktif esaslarını belirleyecek, mevcut politik direktif veya Milli Güvenlik Siyaset Belgelerinde ihtiyaç duyulan değişikliklere ait kararlar alabilme yetkisi de bulunmakta. Gizli Anayasa olarak bilinen Milli Güvenlik Siyaset Belgelerinde yapılan değişikliklerin meclis onayına sunulmayan Anayasa değişiklekleri anlamına geldiği de ortada.

---

ASKER DIŞ POLİTİKAYA EL KOYDU
Emek gazetesinin 21 Eylül 1997 tarihindeki manşeti ‘Askerin Yönetimi Tescillendi’. Kıbrısta baş gösteren S-300 füzeleri krizi ile birlikte yetkiler MGK Genel Sekreteri’nde toplandı. S-300 füzeleri ile ilgili bilgilendirme amacıyla Genelkurmay’ın hükümete verdiği brifingte askerin dış politikaya el koyduğu açıkça belirtildi. Adaya asker sevkinden füze rampalarının bombalanmasına kadar her türlü önlemi alma yetkisini Genelkurmay’ın devraldığı hükümet üyelerine belirtildi. Başbakan Mesut Yılmaz ve hükümet üyeleri dış politikaya askerin el koyduğunun açıklandığı Genelkurmay’ın brifingini ses çıkarmadan dinledi.

---

‘KRİZ YÖNETİM MERKEZİ’Nİ NATO KURDURDU’
22 Aralık 1997 tarihinde ise Emek gazetesinin manşeti yukarıdaki gibi. Haber Kriz Yönetim Merkezi’nin yasaya aykırı olduğu ve iptali için Danıştay’a açtığı davaya Başbakanlık’ın verdiği yanıttan oluşuyor. Başbakanlık İstanbul Barosu’na verdiği yanıtta Kriz Yönetim Merkezi’nin bir NATO kuruluşu olduğu, NATO’nun talimatıyla kurulduğu ve tüm NATO üyesi ülkelerde bulunduğu gerekçesiyle Türkiye’de de kurulduğunu Danıştaya yazdığı yazıda açıkladı.
BAŞBAKANLIK BİLDİRDİ
DANIŞTAY İPTAL ETTİ
Başbakanlık Danıştay’a yazdığı yazıda şöyle dedi:
‘Kriz yönetim sistemi, bugün üyesi bulunduğumuz NATO’ya dahil tüm ülkelerde düzenlenmiş ve uygulanmıştır. NATO anlaşması gereğince devletimiz NATO’nun merkezi kriz sistemine dahil olduğu gibi, ülkesinde de milli kriz yönetimi sistemi kurmakla yükümlüdür.’Başbakanlığın bu açıklaması üzerine Yücel Sayman’ın başkanı olduğu İstanbul Barosu’nun açmış olduğu Kriz Yönetim merkezi ile ilgili dava Danıştay tarafından reddedilmişti.
NATO üyesi ülkelerin tamamında kurulması zorunlu olan bir başka örgütlenmenin kontrgerilla örgütlenmesi olduğu ve NATO’ya girişle beraber Türkiye’de de kontrgerillanın kurulduğunun bilinmesi NATO’nun başka hangi örgütlenmelerin kurulması talimatını verdiği sorusunu akıllara getirmekte.

---

KRİZ YÖNETİM MERKEZİ YASALAŞIYOR
Emek gazetesinin 11 Ocak 1997 tarihli manşeti olan ‘Örtülü Sıkıyönetim Hazırlığı’ ile Kriz Yönetim Merkezi’nin Resmi Gazetede yayınlanarak yasallaştığı duyurulmakta.
‘Olağanüstü’ durumlarda yönetime el koyacak olan Kriz Yönetim Merkezi’nin yönetmenliği 9 Ocak 1997 tarihli Resim Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdiği haberi Emek gazetesinin manşeti.
SIKIYÖNETİM EMEKÇİLERE KARŞI
11 Temmuz 1995 tarihli Evrensel’de verilen haberde tek satırı bile değiştirilmeden Kriz Yönetim Merkezi yönetmenliği Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdiği duyuruldu. Artık idarenin Meclis kararı olmaksızın MGK’ya devredilmesinin yasal dayanağı oluşturulmuştu. Yine Emek gazetesinin 12 Ocak 1997 sayılı nüshasında da sendikacılardan görüş alınarak ‘Örtülü Sıkıyönetim Emekçiye Karşı’ manşeti altında Kriz Yönetim Merkezi’nin esas hedefinin muhalifler ve emekçiler olduğu sendikacılar tarafından dile getirilmekte.
Semih Hiçyılmaz