Temiz elbise giyebilmek için

Clean Clothes (Temiz Elbiseler), merkezi Hollanda’da bulunan dünyanın değişik ülkelerinde 300 civarında sendika, gençlik örgütü ve yardım kuruluşunun üyesi olan uluslararası bir kuruluş. Örgütün amacı, tekstil ve ayakkabı sektöründe çalışanların çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve emekçilerin özgürce sendikalarda örgütlenebilmeleri.
Aydın’da kurulu Menderes Tekstil’de yaşanan iş kazaları ve patronun sendika düşmanı tutumunun İsveç kamuoyuna yansımasından sonra harekete geçen “Temiz Elbiseler”, Menderes işçilerinin mücadelelerini desteklemek için gösteri ve kampanyalar düzenledi. “Temiz Elbiseler”in İsveç Seksiyonu İşçi ve Memur Konfederasyonları, Kızıl haç, Emmaus gibi yardım kuruluşları ve İsveç kiliseleri tarafından oluşturuldu. Örgütün yöneticilerinden Milan Bogicevic, sorularımızı yanıtladı.

Menderes Tekstil’de yaşananlardan haberiniz olduktan sonra hangi girişimlerde bulundunuz?
Menderes Tekstil, IKEA, Wal-Mart, Kohls ve Carrefour gibi büyük tekellere üretim yapıyor. En büyük müşterisi de dünyanın birçok ülkesinde satış mağazaları bulunan IKEA.
Konunun İsveç basınına yansımasının ardından, durumu IKEA yöneticilerine ilettik ve önlem alınmasını istedik. Aynı zamanda da mart ayının sonlarında IKEA’nın Stockholm’de bulunan mağazası önünde bir gösteri yaparak, IKEA’nın Menderes Tekstil işverenine karşı tavır almasını talep ettik. IKEA yöneticileri, Menderes’i denetlemek amacıyla ekip göndereceklerini söylediler. Birkaç ekip göndermelerine rağmen pratikte değişen bir şey olmadı. Menderes patronu, sendika düşmanı tutumunu sürdürmeye devam etti.

Sizin tepkiniz ne oldu?
Mayıs ayının sonunda durumu yeniden değerlendirdik. Menderes’in üretim yaptığı IKEA, Wal-Mart, Kohls ve Carrefour’un fabrikadaki koşulların iyileştirilmesi için yeterli baskıyı yapmadığını saptadık. İşyerinde çok ciddi, ölümle sonuçlanan iş kazaları yaşanıyor; patron, sendikada örgütlenen işçileri işten atıyordu. Ama buna rağmen Menderes’in müşterisi olan büyük tekeller, sessiz kalıyor ya da sorunu geçiştirmeye çalışıyorlardı. Buna sessiz kalamazdık. Menderes işçileri için sürdürdüğümüz kampanyayı yaygınlaştırma kararı aldık. İsveç’te sürdürülen kampanyayı Norveç, Hollanda, Almanya, Fransa ve ABD başta olmak üzere 13 ülkeyi içine alacak şekilde genişlettik.

Kampanya neleri içeriyor?
Menderes’in üretim yaptığı tekeller, tüm girişimlerimize rağmen sorumluluklarını yerine getirmediler. Onları harekete geçirmek için tüketicilerin baskısı gerekiyordu. Her ülkede ayrı ayrı imza kampanyaları örgütlendi. İsveç ve Norveç’teki tüketiciler IKEA, Almanya’dakiler Otto, Fransa’dakiler Carrefour, ABD’dekiler de Wal-Mart’a protesto mektupları ve kartpostalları gönderdiler. “Temiz Elbiseler”in şubeleri, kampanya yürütülen ülkelerdeki tekellerin yöneticileri ile toplantılar yaptılar.

Tekeller veya Menderes’in tutumunda herhangi bir değişiklik oldu mu?
IKEA, fabrikalarda inceleme yaptırdı ve rapor hazırladı. Ancak raporu bize vermediler ve kamuoyuna da açıklamadılar. Biz raporun kamuayına açıklanmasını talep ediyoruz. Menderes, bize başvurarak tüm işçilerin eğitimden geçirileceğini bildirdi.

Eğitim neyi amaçlıyor?
İşçilerin iş ve sendika yasalarını öğrenmelerini amaçlıyor. Belirlenen dört ayrı zamanda işçiler, özgürce örgütlenme haklarını öğrenmeleri için eğitime tabi tutulacaklar.

Sorun, işçilerin haklarını bilmemesinden değil Menderes işvereninin işçilerin örgütlenme hakkına saygı göstermemesinden kaynaklanmıyor mu?
Evet, sorunun kaynağı o ama biz yine de tüm işçilerin haklarını öğrenmeleri için eğitimden geçirilmelerini, ileriye yönelik bir adım olarak değerlendiriyoruz. Ancak bunu hiçbir zaman yeterli görmüyoruz. Baskılar sonucu birşeyler yapma gereğini duydular ve işçileri eğitimden geçirmeye başladılar. Bizim Menderes’ten esas talebimiz, Teksİf yöneticilerini muhatap alarak onlarla görüşmesi ve toplusözleşme imzalaması. Fakat Menderes patronu, işçilerin meşru temsilcisi olan Teksİf ile görüşmeyi kabul etmiyor. Bunu sağlayana kadar kampanyayı sürdüreceğiz.

Son dönemde kampanyada bir duraksama olduğu gözleniyor...
Uluslararası Tekstil İşçileri Federasyonu Başkanı Neil Kearney, sonbaharda yaşamını yitirdi. Onun ölümü bu konudaki çalışmaları etkiledi. Bu arada Türkiye’den Teksİf Sendikası da kampanyanın gevşetilmesini istedi. Bu nedenle ağırdan aldık. Teksİf’ten işaret alır almaz kampanyayı hızlandıracağız.
(Stockholm/EVRENSEL)

---

‘IKEA, KENDİ KURALLARINI ÇİĞNİYOR’Birçok ülkede IKEA’ya üretim yapan şirketlerde sendikal hak ihllalleri yaşanıyor. Buna karşı ne yapmayı düşünüyorsunuz?
IKEA’nın belirlediği davranış kodları var. Hem IKEA’nın hem de ona üretim yapan şirketlerin bu kodlara uymaları, çalışanların haklarına saygı göstermeleri gerekir. Ancak pratikte bu işlemiyor. IKEA’nın gereğini yapmaması halinde IKEA’ya yönelik ciddi bir kampanya başlatacağız ve kendisinin koyduğu kodların takipçisi olmasını talep edeceğiz. İmza kampanyaları, paneller, basın açıklamaları yapacağız; IKEA’nın mağazaları önünde protesto gösterileri örgütleyeceğiz.
Murat Kuseyri