Manila İzlenimleri (6)

Defterimizde kalan Filipin dipçelerini paylaşarak yolculuğa son veriyoruz:- Filipinler’de 7 bin107 ada var. Adaların yalnızca üçte birinde insan yaşıyor. 11 en büyük adada yaşayan insanlar, ülke nüfusunun yüzde 95’ini oluşturuyor. - Filipinler’in dindışı dinlenceleri şunlar: Yılbaşı (31 Aralık-1 Ocak), Halk İktidarı Günü (25 Şubat), Bataan Günü (9 Nisan- Japon işgali sırasında tutsak kamplarına yürümeye zorlanan 66 bin Filipinli askerin 20 bininin yolda, 25 bininin hapiste öldüğü Bataan Direnişi anılıyor.) İşçi Bayramı (1 Mayıs), Bağımsızlık Günü (12 Haziran), Ninoy Aquino Günü (21 Ağustos), Ulusal Kahramanlar Günü (Ağustos’un son pazarı), Bonifacio Günü (30 Kasım), Rizal Günü (30 Aralık).- Filipinliler’in onda biri, yurtdışında çalışıyor ve toplamda, soyaklarına (aile), yılda ülke TYܒsünün (Toplam Yerel Üretim) onda birini gönderiyorlar. Generk (devlet), işçilerin yurtdışında çalışmasını destekliyor bu nedenle. 92 milyonluk Filipin nüfusu, Asya’nın en hızlı artan nüfuslarından. Bu hızlı nüfus artışının nedenlerinden biri, çoğunluğu Katolik olan ülkede, Katolik Kilisesi’nin doğum denetim yöntemlerine karşı çıkması. Nüfus artışı, yerinde sayan tutumyapıyla (ekonomi) birlikte, kişibaşı TYܒyü düşürüyor. Nüfusun çoğu genç ve yarısı kentlerde yaşıyor. Filipinliler’in sekizde biri, Manila Anakent Bölgesi’nde yaşıyor.- 1991’de Clark ve Subic Koyu’ndaki Amerikan üslerinin kapanmasının nedeni, yakındaki Pinatuba Yanardağı’nın patlayarak bölgeyi kor püskürtü altında bırakması. Filipinli solcu rahipler “Tanrı’dan buldular sonunda; dualarımız gerçek oldu” demiş olmalılar. Filipin egemenleri, bu üslerin kapatıldığı döneme dek, Amerikan Ordusu’ndan yıllık 100 milyon dolar kira alıyordu. Üslerin kapatılması konusu, Filipin Yasama Kurulu’nda (Millet Meclisi) büyük tartışmalara yol açmıştı. (Japonya’da hâlâ kapatılamıyor bu üsler ve ABD’nin Filipinler’de başka üsleri de var.) - Dünyanın en büyük 10 alışveriş özeğinden üçü, Filipinler’in TYܒsünün üçte birini oluşturan Manila Anakent Bölgesi’nde. Üçünün de sahibi, bir Çinli-Filipinli.- Filipinler’de toplam gelirin yüzde 97’si, nüfusun yüzde 15’inin elinde. - Filipinler, dünyanın en çok hintcevizi üreteni, üçüncü büyük muz üreteni. Bir muz cumhuriyeti! Ya da hintcevizi cumhuriyeti! Ülkede hintcevizinin özel önemi var: Filipinler’in geleneksel mimarlığı, nipa kulübesi (hintcevizi kulübesi). Bunlar, palmiye damlı tahta ya da bambu yapılar. İspanyollar’ın gelişiyle taş evler (bahay na bato) geliyor. Ayrıca, Filipinler’de deyim olarak, beyin, hintcevizine karşılık geliyor. “Beyni kullan” anlamında “hintcevizini çalıştır” deniyor. (Türkçe’de ise “saksıyı çalıştır” diye bir söz var.) ‘Hintcevizi’ sözü, AB(D)li gibi yaşayan Filipinliler için de kullanılıyor: Dışı kahverengi, içi beyaz! - Manila’da gezmenlerin (turist) gidip rahatlıkla gezmenevi (otel) ve tur bulabilecekleri özel bölgeler bulunmuyor. Bu, gezmenlik açısından olumsuz. Gezmenlere yönelik üçkağıtçılık yaygın.- Manila’da birçok Kore aşevi (lokanta) var; çünkü İngilizce öğrenmeye Manila’ya gelen birçok Güney Koreli öğrenci var.- Filipinler’de madencilik ve kerestecilik nedeniyle, ormanlık alanlar hızla yok oluyor; yerli halklar (örneğin Manobolar), yerlerinden yurtlarından ediliyor. Filipinler’in güzelim mercan adaları, küresel ısınma, kirlilik ve çevre düşmanı balıkçılık etkinlikleri nedeniyle hızla yitip gidiyor. - Ezen ülkede yayılmacılığa/sömürgeciliğe karşı çıkmakla, ezilen ülkede karşı çıkmak farklı. Yazar Mark Twain, ABD-Filipinler Savaşı sırasında yayılmacılığa karşı çıkan ABD’lilerin başını çekiyor. - Filipinler’de 400 bin seks işçisi olduğu sanılıyor. Yani ülkede yaklaşık olarak 228 kişiden biri seks işçisi ve bunların beşte biri 18 yaş altında. (Bu sayılar, abartılı görünüyor.) Japon mafyası yakuza, Filipinler’e seks turları düzenliyor. Ülkede seks işçiliği, kağıt üstünde yasak olsa da; polislere rüşvet verilip durum geçiştiriliyor. Angeles ve San Fernando (Manila’nın kuzeyinde 1.5 saat uzaklıkta), ülkenin seks satım özeği. Çocuk seksi var burada. Angeles içinde ise Balibago, Kırmızı Fener Sokağı. Eskiden Amerikan üssünün bulunduğu Angeles’te, bugün 10 bin seks işçisi olduğu sanılıyor; üssün açık olduğu dönemlerde 10 katıymış bu sayı. - Filipinler’de birçok üniversitenin başı rahip! Din, sokakta pek etkili görünmese de, siyasette etkin. Bunun dışında, feribotlar kalkarken, görüntülükte (ekran) bir İsacı duası gösteriliyor ve okunuyor. Malezya’da ve Filipinler’de, Muhammedcilik’in ve İsacılık’ın hep söylenegelen ‘yardımsever’liğine karşın, sokaklar, evsiz dolu. Kendilerinden başka kurtarıcıları yok onların! (bitti)İlgilisine KaynakGezgin, U. B. (2008). Asya-Pasifik’te Bu Hafta (39): Dünden bugüne Filipinler... (3 bölüm olarak)Evrensel gazetesi Evrensel Hayat eki, sayı 199, 27 Nisan 2008. http://evrensel.net/ekhaber.php?haber_id=29750 Evrensel gazetesi Evrensel Hayat eki, sayı 200, 4 Mayıs 2008. http://evrensel.net/ekhaber.php?haber_id=30172 Evrensel gazetesi Evrensel Hayat eki, sayı 201, 11 Mayıs 2008. http://evrensel.net/ekhaber.php?haber_id=30618 Gezgin, U. B. (2007). Asya yazıları. İzmir: Ara-lık Yayınevi.
Dr. Ulaş Başar Gezgin