ÖRGÜTLÜ BASIN

İzlanda’da geçen hafta patlayan volkanın tüm Avrupa’yı kaplayan kül bulutu altında, 16-18 Nisan tarihlerinde, Avrupa’daki gazeteci sendikalarının temsilcilerinin oluşturduğu Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ) Genel Kurulu, Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın (TGS) ev sahipliğinde İstanbul’da toplandı.
İzlanda felaketi; ne doğal afetlerin, ne ekonomik krizlerin, ne basın ve ifade özgürlüğü üzerindeki kısıtlamaların, ne işçi sınıfı mücadelesinin, ne de rejim değişikliklerinin Avrupa’daki etkilerinin yerel düzeyde kalamayacağını bir kez daha gösterdi.
Genel Kurul’un açılışında yaptığımız konuşmada, hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmayan uygulamalara işaret ederek, “Türkiye’nin üzerine çekilecek siyah bir örtünün bir ucu Fransa’ya, bir ucu İngiltere’ye, bir ucu Almanya’ya kadar uzanır” deme ihtiyacı hissettik.
Avrupalı gazetecilerin İstanbul buluşması, toplumun bilgi ve haber gereksiniminin giderilmesinde önemli bir yere sahip olan medya çalışanları ile toplumsal dinamiklerin öncüsü olan işçi sınıfının temsilcilerinin ortak hareket alanlarını görmelerini de sağladı.
Uluslararası İşçi Sendikaları Konfederasyonu (ITUC) Genel Sekreteri Guy Ryder, işçi hareketinin zor yönlerini dile getirdiklerinde gazetecilerle bazen iyi geçinemeseler de, onların desteğiyle daha iyi bir noktaya ulaşacaklarına inandıklarını ifade etti.
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) Önceki Genel Sekreteri Mustafa Türkel, “Tekel mücadelesiyle medyanın ve uluslararası işçi hareketinin önemini çok daha iyi kavradık. Gazeteciler özgür ve örgütlü olmadan, sendikal hareket özgür ve örgütlü olamaz” dedi.
EFJ Genel Sekreteri Aidan White, gazeteci sendikalarının, diğer sendikal hareketlerle daha fazla işbirliği içinde olması gerektiğini vurguladı.
***
Avrupa’da hukuk devleti ve demokrasi üzerinde bir tartışma yok ama gazetecilik bakımından işler kötüye gidiyor. Taşeronlaştırma, işten çıkarmalar, iş saatlerinin artırılması uygulamaları yaygınlaşıyor.
Batı Avrupa sermayesi, Avrupa Birliği’nin açıldığı Doğu ve Güneydoğu Avrupa’daki düşük standartları hızla benimseyerek, Marx’ın işaret ettiği açgözlülükle, daha fazla kâr etme içgüdüsüyle ve tüm yıkıcılığıyla sınır tanımıyor.
Halkın haber alma, doğru ve gerçek bilgiye ulaşma hakkını kullanmasının ve ifade özgürlüğünün bir aracı olan medyanın, sermayenin egemenliğine girmesi; bu sermaye gücünün iktidar ile yakın işbirliği içinde olmasının özgür ve nitelikli yayıncılığı olumsuz etkilemesi; Fransa ve İtalya örneklerinde olduğu gibi başbakan ve cumhurbaşkanlarının, devletten mali destek gören yayın kuruluşlarına doğrudan müdahalesi ve bu kuruluşların yönetim kademelerini kendi yakınlarıyla doldurmaları Avrupa’daki gazeteci sendikalarının eleştirdiği uygulamaların başında geliyor ve onlar için geniş bir mücadele alanı oluşturuyor. Uygar dünyanın tarafsız devleti konumundaki İsviçre’de gazetecilerin 6 yıldır toplu iş sözleşmesi imzalayamamasına, bu ülkenin Cenevre kentinde her yıl haziran ayında toplanan Uluslararası Çalışma Örgütü nasıl yaklaşır acaba?
Bütün bu olumsuz gelişmeler, Avrupa’da medya sektöründe sendikal örgütlülüğün zayıflatılmasıyla birlikte yaygınlaşıyor. Sendikal örgütlülük; özgür yayıncılık ve editoryal bağımsızlığın teminatı bakımından ciddi bir kontrol mekanizmasıdır.
Ama burada sorumluluğu tek başına sendikal örgütlere ve çalışanlara yüklemek de fazlasıyla kolaycılık olacaktır. İktidarı ele geçiren sermaye, medyada sendikal örgütlüğü zayıflatan yasal ve fiili hak ihlallerine bilerek göz yumuyor. Çünkü medyayı kendi kontrolleri altında tutmak işlerine geliyor.
***
Avrupa’da durum böyleyken; Türkiye’de, demokrasinin geleceği, yargı bağımsızlığı ve hukuk devleti ilkeleri üzerinde ciddi tartışmaların yapıldığı bir ortamda, “İşlerin aslında iyiye gittiği, devlet organlarının askeri vesayetten kurtulup sivilleştiği, medyanın da aynı paralelde bu siyasi iktidar sayesinde sivilleştiği, diğer yandan istihdamın genişlemesinin önündeki en büyük engelin kıdem tazminatı olduğu” savunmaları, olayları özüne bakarak değil biçimsel olarak tartışma alışkanlığımızdan ta Tanzimat dönemlerinden beri kurtulamadığımız anlamına geliyor. İktidarların sihirli sopasıyla sivilleştirildiği iddia edilen medya, bir siyasi gücün güdümünden çıkıp öteki siyasi gücün güdümüne girer. Tam da sivil toplumun kendisi olan işçi hareketinin haklarını ve taleplerini görmezden gelen bir medyanın; kendi bünyesindeki sendikalaşma hareketlerine saygı duymayan bir sahiplik yapısının sivilleşme anlayışının tarikat vesayetinden sıyrılabilmesi de mümkün değildir.
***
EFJ Genel Kurulu’nun Türkiye açısından bir başka anlamı elbette, Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın bir temsilcisinin EFJ Yönetim Kurulu’na seçilmiş olmasıdır. Böylece Türkiye’deki basın çalışanları, önümüzdeki
3 yıllık dönemde Avrupa’nın başkenti sayılan Brüksel’de temsil hakkına sahip olacaktır. Türkiye’nin AB üyeliği sürecinde önemli bir dönem olan 2010-2013 yıllarında, gazetecilerin sendikal haklarıyla ilgili sorunlar, basın ve ifade özgürlüğü önündeki engeller, AB yetkililerine doğrudan doğruya aktarılabilecek. Bunun ilk sonuçlarını, bu yılın sonbaharında yayımlanacak AB İlerleme Raporu’nda hep birlikte görebileceğiz.
ERCAN İPEKÇİ