14 Ağustos 2010 00:00

YENİ DÜNYA

Ülkemizde ve dünyada şirketlerin 6 aylık bilançoları açıklanmaya başladı. Bir önceki çeyrekte olduğu gibi açıklanan kar oranları pek çok sektörde beklentilerin üzerinde seyretti.

Paylaş

Ülkemizde ve dünyada şirketlerin 6 aylık bilançoları açıklanmaya başladı. Bir önceki çeyrekte olduğu gibi açıklanan kar oranları pek çok sektörde beklentilerin üzerinde seyretti. İMKB-100 endeksini TL bazında rekora sürükleyen yurt dışı endeksleri kriz öncesi seviyelere yaklaştıran başlıca etken de bu idi.
Gerek ülkemizdeki gerekse de dışarıdaki şirket bilançolarında ortak bir özellik göze çarpıyor. Satış gelirlerin düşmesine rağmen, kar marjındaki yükseliş sayesinde karlar kriz öncesi seviyeleri yakalıyor hatta kimi örneklerde aşıyor. Elbette hammadde fiyatlarının ucuzlaması da bunda önemli bir etken, ama başlıca unsur işgücü maliyetlerindeki ucuzluk. Kısacası, işçiye ödenmeyen ücretler, işverenin hanesine kar olarak yazılıyor.
Bu şirketlere ülkemizden çarpıcı bir örnek de Erdemir. Şirket yılın 2. çeyreğinde piyasa beklentisinin yaklaşık yüzde 50 kar açıkladı böylece yılın ilk yarısında karı 400 milyon lirayı aştı. Açıklanan kar Erdemir büyülüğünde bir şirket için büyük gözükmeyebilir ama daha önemlisi aynı süreçte işçi ücretlerinin nasıl bir seyir izlediği. Hatırlayacaksınız, 2009 yılının Nisan ayında OYAK grubu Erdemir’de örgütlü olan Türk-Metal Sendikası ile masaya oturmuş ve işçi ücretlerinde 16 aydır süresiyle yüzde 35 kesinti uygulanması konusunda uzlaşma sağlanmıştı. Bu karar üzerine ise işçiler “bizi satanı biz de satarız” diyerek ilçedeki sendika şubesini basmıştı.
Erdemir 2009 yılının son çeyreğinden itibaren üst üste üç çeyrek kar açıkladı, ne var ki işçi ücretlerinde yapılan kesinti geri alınmadı. Bu yılın Haziran ayında şirket yetkilileri kriz sürecinde fedakarlık gösteren işçilere dört ay süresiyle 250 TL’lik ek ödeme yapılacağını duyurmuş, ama kesintilerin geri alınmasına yanaşmamıştı. Şirketin bu hamlesi Referans gazetesinde “Erdemir’den işçisine ahde vefa” başlığıyla yer bulmuştu (Şirket yetkilileri muhtemelen o haberi “sizin bilmediğiniz vefayı eloğlu İstanbul’dan görmüş” diyerek işyerinde panolara astırmıştır). Aynı haberde işçilerden yapılan kesinti sayesinde toplamda 250 milyon lira civarında bir tasarruf sağlandığı da bildiriliyordu. Yani anlaşılan o ki, bu kesintiler olmaksızın da şirket yılın ilk yarısını karla kapatabilecekti.
Erdemir elbette önümüzdeki yüzlerce örnekte sadece biri. Geçtiğimiz günlerde açıklanan Fortune 500 raporunun özeti de tartıştıklarımızı doğrular yöndeydi. 2009 yılında şirketlerin 429’u kar açıklarken sadece 71’i zarar açıklamıştı. Bir önceki seneye göre satış gelirleri yüzde 33 seviyesinde düşmesine rağmen, net karlarının yüzde 62 oranında artması dikkat çekiciydi. Yine 2009 içerisinde aynı şirketler tarafından toplamda 43.333 kişinin işine son verilmesi de artan karlılığın kaynağını gözler önüne sermekteydi.
Sermaye cephesindeki parlak kar rakamlarına rağmen ekonominin geneline dair benzer bir tablo çizmek pek kolay değil. Bir yanda parlak şirket bilançoları, diğer yandan zayıf makro ekonomik göstergeler. Tüketici harcamalarındaki büyüme güç kaybediyor, borçluluk oranı tekrar yükselirken, kredi kartlarında geri ödeme sorunları sıklaşıyor. Ve elbette böylesi bir ortamda tüketici güven endeksi (özellikle gelişmiş ülkelerde) güç yitiriyor. ABD ve Avrupa’da işsizlik oranları halen oldukça yüksek seyrettiği gibi, tüketimdeki büyümenin dolayısıyla da yatırımların iyice hız kestiği bir ortamda toparlanması zor gözüküyor. Aynı durum ücretler genel seviyesi için de söz konusu. Hal böyle olunca tüketici cephesindeki daralma da kaçınılmaz hale geliyor.
Önce ücretleri olabildiğince aşağı çekip, bir işçiye iki kişilik iş yaptırarak maliyetleri düşür. Bu sayede kar üzerine kar açıkla. Sonra ise piyasada talep zayıf, stoklar birikiyor, üretsem kime satacağım diye sızlan. Alın size kapitalistin yüzlerce yıldır değişmeyen çelişkisi!
MURAT BİRDAL
ÖNCEKİ HABER

Deprem değil rant öldürür!

SONRAKİ HABER

Marmarabirlik, zeytin fiyatlarında düzenleme yaptı

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...