Dayanışma güçlendirilmeli

TEKSİF’de sendikalaştıkları için işten atılan Rimaks ve Özak işçilerine destek vermek için Türkiye’ye gelen İspanyol Sendikacı Isodor Boix Lluch, sendikal örgütlenme önünde engellerle mücadelede daha çok uluslararası dayanışmaya ihtiyaç olduğunu dile getirdi. Gazetemizin sorularını yanıtlayan Lluch, İspanya’daki Fiteqa Sendikasının Uluslararası Sekreteri, aynı zamanda Uluslararası Tekstil, Hazır Giyim ve Deri İşçileri Federasyonu’nun (ITGLWF) temsilcisi.

Türkiye’de, sendikalaştıkları için birçok işçi işten atılıyor. Bunların başında da uluslararası şirketler geliyor. Ziyaret ettiğiniz yerlere ilişkin gözlemlerinizi aktarır mısınız?
Türkiye’ye birkaç defa geldim. İhracat yapan çok uluslu ihracat firmalarına bağlı işyerlerinde sendikal özgürlüklerin uygulanmasına ilişkin yaşanan sıkıntıları takip etmeye çalışıyorum. Türkiye’deki sendikalar yasası oldukça sınırlayıcı, bu yasalar ILO yasalarına ve diğer uluslararası sözleşmelere aykırı. Çalışanların örgütlenme hak ve özgürlükleri önünde birçok engel var. Baraj, noter şartı gibi sorunlar var. Rimaks’ın sadece İstanbul’daki fabrikasında değil, diğer fabrikalarında da aynı sorunlar var. Deri üreten DESA’da (İtalyan Prada markasına çalışıyor), Novamed’de (Alman ilaç üreticisi), PAKSAL etikette de durum aynı. DESA’da sorun 1.5 yıldır sürüyor. Uluslararası alanda bu firmaları teşhir ettik, uluslararası çalışma yasalarını ihlal ediyorlar. Yasalar olması gerektiği gibi uygulanmıyor.
Örneğin Zara ile sendika arasında anlaşmazlık sürüyor. Zara’yı temsilen bir sendikacı ile geldik, sorunun çözümü için onlarla somut bir toplantı yapmak istiyoruz.

Bu işyerlerinde örgütlenme açısından başlıca sorun hangisidir?
Türkiye açısından öncelikle sendikal örgütlenmeyi engelleyen yasaların değişmesi gerekiyor. Bu görev Türkiye’deki sendikacılara, Avrupa’dan dayanışma ise bize düşmektedir. Örneğin Bursa’da gittiğim yerlerde yasaların uygulanmasına ilişkin ciddi sorunlar söz konusu. İşçilerin yüzde 63-64’ü TİS’ten yararlanamıyor. Türkiye’de çalışanların yüzde 5’i sendikalı. Sendikaların gücüne rağmen bu oran çok düşüktür. Çok uluslu şirketlerden istediğimiz sendikal haklara uymaları, gidip başka yerde üretmelerini istemiyoruz. Müşterilerin, tedarikçilerin baskısını artırmaya çalışıyoruz. Bu firmaların çoğu aleyhlerine kampanya ya da reklam istemez. Tüketicinin tepkisini alıp olumsuz bir izlenim bırakmaktan yana değiller. Bunlar olurken başka ülkelere kaçma durumu da ortaya çıkabiliyor. Örneğin, Zara’yı üreten Inditex yasalara uymaktan yana bir tutum içerisinde.

Dayanışmanın güçlendirilmesi için nasıl bir çalışma içerisindesiniz?
Dayanışma ve mücadele için uluslararası bir mekanizmanın oturmasını istiyoruz. Dayanışma önemlidir, sorun herkesi ilgilendiriyor. Ama kolay değil. Avrupalı işçi işinin başka yere kaydığını düşünüyor, yabancı işçiyi kendi düşmanı olarak görüyor. Fakat bakıyorsunuz şirket buradan da başka yere kaçıyor. Yani uluslararası dayanışma yetersiz.
Bu alanda sendikal bir çalışma olmalı, bunun gerekli olduğuna ikna olmalıyız. Örneğin Zara’daki gelişmeleri hemen uluslararası planda aktarıyoruz. Uluslararası çalışma yasalarının bağlayıcılığını daha etkin hale getirmemiz gerekiyor. İşyerlerinin sendikalarla bu alanda bir anlaşma yapmaları doğru olur.
(İstanbul/EVRENSEL)

---

iŞSiZLiK ARTIYOR

Bize biraz da İspanya’da ki durumdan söz edebilir misiniz?
İspanya’da da ekonomik kriz ana sorun olarak ortaya çıkıyor. Sanayi üretimi ve gelir düzeyi düştü. 2009’da olduğu gibi, bu yıl sonuna kadar ulusal gelir daha da düşecek. Ülkemizdeki işsizlik oranı yüzde 20, bu orana kayıt dışı çalışmayı da dahil ediyoruz, yani 4 milyon işsiz var. Bize göre kayıt dışı işsizliktir. 2011’de işsizlik daha da artacaktır. İspanya’da iş yasası ve emeklilik yasası değiştirilmek isteniyor. 29 Eylülde genel grev yapılacak. Büyük katılım olmasını bekliyoruz, çağrıyı iki büyük sendika yaptı, UGT (Genel İşçi Birliği) ile İşçi Komisyonu. Bu iki sendika emekçilerin yüzde seksenini temsil ediyor. Sendikalara üyelik artıyor. İspanya’da çalışanların yüzde 18’i sendikalı. Yeni iş yasası işten çıkarmayı kolaylaştırıyor. Bir işyerinde işlerin azaldığı varsayıldığında çalışanlar daha rahat işten çıkartılabilecek. Sektörüne göre yüzde 20, yüzde 45 olan tazminat hakları değiştirilmek, emeklilik yaşı 65’den 67’ye çıkarılmak isteniyor. Emeklilik maaşını hesaplama yöntemi değiştirilmek isteniyor, TİS’ler de durum aynı. Yapılmak istenen değişiklikler önemli bir sorun, hükümetin kimseye sormadan aldığı tek yanlı bir karar. Fakat şunu belirtmek istiyorum, ekonomik krizler her zaman mücadeleyi artırmaz. Yabancı düşmanlığı, bireysel çıkarlar vs. öne çıkartılıyor. Fakat karamsar olmamak lazım. 29 Eylül uluslararası mücadele günü. Daha organize eylemler hayata geçirmeliyiz. Grev yapmak sorun değil. Örneğin, Yunanistan’da peşe peşe çok fazla eylem yapıldı, bu olumlu sonuçlara yol açmadı. Avrupa’nın sorunu mücadelenin, dayanışmanın koordine edilebilmesi. Daha fazla dayanışma gerekiyor.
Sinan İmrek