İskandinavya’da casusluk skandalı

ABD Büyükelçiliklerinin Norveç, Danimarka ve İsveç’te yüzlerce kişiyi izlediklerinin ve fişlediklerinin açığa çıkması bu ülke hükümetlerini güç durumda bıraktı. İsveç ve Norveçli yetkililer ABD’nin bilgileri dışında izleme yapıldığını iddia ederlerken aydınlar ve demokratik kitle örgütleri, olayların kapsamlı bir şekilde soruşturulmasını ve yasa dışı fişlemeler yapanlar hakkında işlem yapılmasını talep ediyorlar.
ABD’nin casusluk faaliyetleri ilk kez Norveç’te açığa çıktı. ABD’nin Norveçli eski asker ve polislerinden oluşturduğu 15-20 kişilik bir birimin 10 yıldan beri Norveç vatandaşlarını izledikleri ve özel bir sisteme kaydettikleri belirlendi. ABD’nin yıllar boyu sürdürdüğü casusluk faaliyeti sağ ve sol yelpazede yer alan tüm partilerin tepkisine yol açtı. Parti yetkilileri tüm kartların masaya yatırılmasını isterlerken Başbakan Jens Stoltenberg herkesin Norveç yasalarına karşı saygılı olması gerektiğini söyledi. Başsavcılık ise İhtilalci Kızıl Parti’nin başvurusu üzerine olay hakkında soruşturma başlattı.
ABD’nin benzeri faaliyetlerinin İsveç’te sürdürdüğünün açığa çıkması, İsveç hükümetini güç durumda bıraktı. Alelacele bir basın toplantısı düzenleyen Adalet Bakanı Beatrice Ask, ABD’nin 2000 yılından bu yana izleme ve fişleme faaliyetini sürdürdüğünü açıkladı. Ask, izlemele ve fişlemelerin hükümetin bilgisi dışında yapıldığını söyledi. ABD’nin İsveç Başkonsolosluğu yazılı bir açıklama yaparak büyükelçilik bölgesindeki faaliyetlerin izlenmesi için bir birimleri olduğunu doğruladı ve yasalar çercevesinde faaliyet yürüttüklerini iddia etti. ABD Büyükelçilğinde görevli bir kişi, izleme ve fişleme faaliyetini yürüten bir birim bulunduğunu, kişilerin saç renklerinden konuştukları dile kadar pek çok bilgiyi arşivlediklerini, Stockholm bölgesinde yapılan gösteri ve yürüyüşleri izlediklerini açıkladı.
Hükümet yetkilileri ABD’nin casusluk faaliyetlerinden haberleri olmadıklarını iddia ederlerken halk, izleme faaliyetlerinin hükümetin bilgisi dahilinde yapıldığına inanıyor. İsveç’in en yüksek tirajlı Aftonbladet gazetesinin yaptığı ankete katılanların yüzde 84’ü ABD’nin izleme ve fişleme faaliyetlerini hükümetin bilgisi dahilinde yaptığını düşünüyor.
Uzmanlar ve aydınlar, ABD’nin İsveç ve Norveç’teki fişlemelerinin suç olduğu noktasında görüş birliğindeler. Göteborg Üniversinde hukuk profesörü olarak görev yapan Dennis Öllborg, ABD’nin Büyükelçilik bölgesi dışında yaptığı izlemeleri casusluk olarak değerlendirdi. İzleme faaliyetlerinin İsveç istihbarat Teşkilatının yardımı ile yapılmışssa bunun İsveç vatandaşlarını yabancı güçlere satmak olduğunu söyleyen Töllborg, bunun ihanet ve sınırlı bir devlet darbesi olarak nitelenmesi gerektiğini vurguladı.
Ünlü yazar Jan Guillo, İsveç vatandaşları hakkında yabancı bir güce bilgi vermenin casusluk olduğunu söyledi ve bunu yapanlar hakkında yasal işlemlerin yapılmasını istedi.
İsveç ve Norveç’te casusluk tartışmaları sürerken Danimarka Televizyonunun 2. Kanalına açıklama yapan eski ABD Büyükelçiliği görevlilerinden biri, en az 14 kişiden oluşan bir birimin Danimarka vatandaşlarını izlediğini açıkladı. Açıklama karşısında hükümet yetkilileri suskun kalırlarken muhalefet partileri, Adalet Bakanı Lars Barfoed’i iddialar hakkında bilgi vermesi için toplantıya davet etti. Yazılı bir açıklama yapan Barfoed, ABD’nin yasa dışı izleme faaliyetlerinden hükümetin haberinin olmadığını iddia etti.
(Stockholm/EVRENSEL)


Murat Kuseyri