Hakkari’de 31 toplu mezar var

MEZOPOTAMYA Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma Dayanışma ve Kültür Derneği (MEYA-DER) Yüksekova Temsilciliği, Hakkari ve ilçelerinde 1990 ve 2005 dönemine ait toplu mezarlara ilişkin yaptığı çalışma “toplu mezar” vahşetinin sanıldığından da fazla olduğunu ortaya çıkardı. 15 yıllık süre içinde 31 toplu mezar tespit eden MEYA-DER temsilciliği, bu mezarlarda 390 kişinin gömüldüğünü ortaya çıkardı.
Toplu mezarları “Kirli savaşın kirli yüzü” olarak değerlendiren MEYA-DER Yüksekova Temsilcisi Ömer Çakır, ortaya çıkan toplu mezarlarda bulunanların kimlik tespit işlemi için gerekli girişimlerin bir an önce başlatılmasını ve cenazelerin ailelere teslim edilmesini istedi.
30 yıllık çatışmalı dönemde bölgede “Hukuk kaidelerinin tümünün çiğnendiğini” belirten Çakır, “Sistemin bu coğrafyaya yolladığı güvenlik güçleri adeta ölüm yarışı içine girdi. Bu yarış sonucunda sağ ele geçebilecek veya ölmemesi için çaba gösterecek bir anlayışın yerine toplu ölümleri uygun gördüler” dedi.
YENİ TOPLU MEZARLAR OLMASIN
Öldürme olaylarında sık sık gündeme gelen cenazelerin tahrip edilmesine de değinen Çakır, “Mağdur aileleri olarak devlete çağrımız biran önce ateşkes sürecine cevap vererek bundan sonra yaşanacak ölümlerden, yeni toplu mezarlardan sorumlu olmasın” diye konuştu. Çakır, yaptıkları araştırmalarda 1990 ve 2005 dönemine ait 390 kişinin gömülü olduğu 31 toplu mezar tespit ettiklerini belirterek, “toplu mezar” vahşetinin sanıldığından da fazla olduğunu ifade etti.
Çatışmalı süreçte iki oğlunu yaşanan çatışmalarda yitiren Naciye İke, Türkiye’nin toplu mezar gerçekliği ile yüzleşmesini istedi. Çatışmalarda yitirdiği 2 oğlundan birinin cenazesini alamayan İke, oğlunun ortaya çıkan toplu mezarda olabileceğini belirtti. İke, toplu mezarlar ve faili meçhulleri araştıracak ve ortaya çıkaracak bir komisyonun oluşturulmasını istedi.
HUKUK ÇİĞNENDİ
Bölgede ortaya çıkan toplu mezarların açılması ve yeni toplu mezarlara dair çalışmalar yürütülmesi gerektiğini vurgulayan İHD Yüksekova Temsilcisi Bedirhan Alkan ise, “Öncelikle devlet iç hukukunu ve savaş hukukunu düzenleyen Cenevre Sözleşmesi’nin sistematik bir şekilde ihlal etmiştir. Yine Türkiye Birleşmiş Milletler zorla kaybedilmelere karşı bildirgeyi ihlal etmiştir. Yaşanan bu ihlallere göz önünde bulundurularak bir an önce toplu mezarlar ve kayıplar komisyonları kurularak bölgedeki tüm toplu mezarlar ortaya çıkarılmalıdır” diye konuştu. Alkan, Hakkari başta olmak üzere, Şemdinli, Yüksekova’daki toplu mezarların açılması için gerekli işlemlerde bulunacaklarını da söyledi.
İŞTE BAZI TOPLU MEZARLAR
MEYA-DER’in tespit ettiği toplu mezarlardan bazıları şöyle: 1991’de Beytüşşebap’a bağlı Şikefta Reşi alanında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 38 PKK’li Beytüşşebap’ta toplu olarak gömüldü. 1992’de yaşanan çatışmalarda yaşamını yitiren 120 PKK’li Şemdinli’nin Derecik’te (Rubarok) İç Güvenlik Taburuna defnedildi. Toplu mezarın bulunduğu alanın tel örgüleriyle örülerek mayınlı alan yapıldığı öğrenildi. 1994’de Hakkari’ye bağlı Dargeçit (Peyanis) mıntıkası Dimi köyü Çiya Reşki alanında çıkan çatışmada yaşamını yitiren ve yaralı olarak yakalandıktan sonra insanlık dışı yöntemlerle öldürülen 43 PKK’liye ait toplu mezar, Dimi köyü ile Duav köyü arasında bulunuyor. (Hakkari\DİHA)
Sami Yılmaz