Hazar Denizi'nde doğalgaz çatışması

Geçtiğimiz günlerde İran ile iş yapan hükümetlerden Tahran yönetimi ile ilişkilerini kesmelerini isteyen ABD yönetimi, İran ile Pakistan ve Hindistan arasında kurulması planlanan doğalgaz boru hattına "kesinlikle karşı" olduğunu belirtti. Konuya ilişkin bir açıklama yapan Beyaz Saray sözcüsü Steve Mann, "ABD yönetimi, Hazar Denizi boyunca uzanan olası doğalgaz boru hattı projelerini, planların içinde İran olmadığı sürece desteklemektedir" dedi. Açıklamasında, ABD yönetiminin Hazar Denizi bölgesinde, "düyanın en büyük ikinci doğalgaz üreticisi İran'ı dışta tutacak" alternatif projeleri olduğunu belirten Mann, "Pakistan ile Hindistan, doğalgaz boru hattı konusunda, İran ile ortaklık yapmaktan çok, Türkmenistan-Afganistan-Pakistan (TAP) boyunca uzanan boru hattını beklemelidirler" diye konuştu.

ABD dayatması Aynı toplantıda söz olan enerji uzmanı Dan Millison da, Mann'ın açıklamalarına destek vererek, "Olası İran-Pakistan-Hindistan (IPI) boru hattı, TAP'a rakip olacaktır. Ancak, Pakistan ile Hindistan'ın TAP'dan elde edeceği sıvılaştırılmış doğal gaz, IPI'dan elde edilecek gazdan, hem kullanım hem de ekonomik olarak daha yararlıdır" dedi. Türkmenistan'dan elde edilecek doğalgaz projesinin "uzun soluklu" olmasına karşın, "kaynakların ve ortakların güvenilir" olduğunun savunan Millison, "IPI'nın 2 bin 600 km. olacağı ifade ediliyor. Ancak, TAP daha kısa ve kolay erişilebilir bir boru hattı. Bin 680 kilometre uzunluğunda olması beklenen TAP, daha ucuz kaynak sağlayacak ve Hindistan ile Pakistan'a IPI'dan daha çok yararlı olacak" diye konuştu.

İslamabad ve Delhi kararlı Washington yönetiminin bu açıklamalarına karşın, Hindistan ile Pakistan hükümetleri İran ile 2006 Haziran ayında masaya oturacaklarını belirttiler. ABD'nin "şerh"ine rağmen dünyanın en büyük doğalgaz üreticisi İran ile söz konusu plana ilişkin şubat ayından itibaren görüşmelere başlayacaklarını ifade eden Pakistan ve Hindistan yönetimleri, doğalgaz boru hattı inşasının 2007'de başlayacağını ve 2011'de son bulacağını işaret ettiler. IPI'nın sadece, "ekonomik bir değeri" olmadığını belirten İslamabad ve Yeni Delhi hükümetleri ayrıca, projenin iki ülke arasındaki "barış" ilişkilerine hizmet edeceğini ve "karşılıklı güven" yaratacağını da dile getirdiler. Bu arada bazı diplomatik kaynaklar, İran, Pakistan ve Hindistan arasındaki doğalgaz anlaşmasının önünde bazı pürüzler bulunduğunu öne sürdüler. Hindistan ile Pakistan hükümetlerinin arasında bir sorun olmadığını belirten diplomatik kaynaklar, "Delhi ile İslamabad, İran ile yapacakları anlaşmasının her ne kadar ABD yönetimi ile olan ilişkilerine zarar vermeyeceğini düşünse de, üçlü anlaşma konusunda temkinli davranmaktan kendilerini alamıyorlar. PIP planlarını desteklemek konusunda daha rahat olan Hindistan, şu durumda ABD ile uzun süreli çıkarlarını gözden geçirirken, Pakistan da, kararını gözden geçiyor" ifadelerini kullandılar.