Tatlandırıcı tekellerine
   yeni kıyaklar geliyor

Avrupa Birliği hazırladığı reform tasarısı ile şeker pancarı üretimini kısarak, Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) tekellerinin önünü açmaya hazırlanıyor. Kasımda AB Komisyonu'na sunulacak tasarı pancar üretimini azaltmayı ve şeker fabrikalarının kapatılmasını öngörüyor. NBŞ tekellerinin üretim kotası ise 100 bin tondan 300 bin tona çıkarılacak. Türkiye'de ise bugün reforma uyum için toplantı yapılacak. Avrupa Birliği'nin (AB) yaklaşık 40 yıldır değişmeyen şeker rejiminin, 2003 yılında başlatılan Ortak Tarım Politikası (OTP) reform süreci ve Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) isteklerinin etkisiyle, bu yıl sonunda değiştirilmesi bekleniyor. Bu kapsamda AB Komisyonu'nun hazırladığı şeker piyasası reform tasarısının kasımda yapılacak olan Tarım Konseyi toplantısında kabul edilmesi öngörülüyor. AB Komisyonu'nun reform tasarısında şeker reformunun amaçları, "OTP reformu ile uyumlu bir şeker sektörü oluşturmak, piyasa dengelerini sürdürülebilir kılmak, daha açık ve rekabetçi bir piyasa yaratmak, en rekabetçi ülkelerde üretim faaliyetlerinin ve istihdamın devamlılığını sağlamak, en az rekabetçi üye ülkelerin üretimden vazgeçerek yeniden yapılanmaları için onlara daha cazip koşullar sunmak" olarak sıralanıyor. Ancak reformun ana hedefini NBŞ üretimini artırmak oluşturuyor. Reforma göre şeker pancarı üreticileri için zorunlu olan kotalar azaltılmayacak ancak, bir sonraki yıla aktarma mekanizması, piyasadan şeker çekme ve özel depolama sistemlerinin yanı sıra, bir miktar kotanın "gönüllü yeniden yapılanma" programına girmesi sağlanacak. Şeker pancarı bu şekilde azaltılmaya çalışılırken, NBŞ üreten şirketlere verilen yılda 100 bin tonluk üretim hakkı, üç yıl içinde toplam 300 bin ton artırılacak.

Ayrıcalıklı ülkeler "Verim ve kârlılığı" düşük fabrikalar 4 yıl içerisinde kapatılacak, ancak kapanan fabrikalara ödeme yapılacak. Kapatılacak fabrikalara pancar teslim hakkı bulunan üreticilere de kayıplarının telafisi için 3 yıl süreyle doğrudan ödeme yapılacak. Reformla topluluk içi şeker ve şekerli ürün fiyatlarında, kotalı üretim miktarında önemli düşüş, kota dışı (C şekeri) üretiminin azalarak sona ermesi, NBŞ üretiminde artış bekleniyor. Reform programının etkisiyle üye ülkelerden; Yunanistan, İrlanda, İtalya ve Portekiz'de pancar üretimin çok ciddi boyutlarda düşmesi, hatta giderek sona ermesi, Çek Cumhuriyeti, İspanya, Danimarka, Letonya, Litvanya, Macaristan, Slovakya, Slovenya ve Finlandiya'da üretimin sürmesi ancak önemli ölçüde azalması öngörülüyor. Avusturya, Belçika, Fransa, Almanya, Hollanda, Polonya, İsveç ve İngiltere gibi merkez ülkelerde üretimin az miktarda düşeceği veya mevcut düzeyde kalacağı öngörülüyor.

Türkiye kolları sıvadı Türkiye ise bu reform sürecin uyum için erkenden kolları sıvadı. AB'nin açıkça NBŞ tekelleri için yapacağı değişiklikleri masaya yatırmak üzere bugün Bilkent Otel'de bir toplantı yapılacak. "AB Şeker Rejimi Reformu ve Türkiye Şeker Sektörü" konulu, toplantıda, AB'nin şeker reformu, bu reformun Türkiye'ye etkisi, dünya şeker piyasasındaki gelişmeler, Türkiye'de şekerde özelleştirme, nişasta bazlı şeker politikaları ele alınacak. Toplantıya, İngiltere ve Hollanda'dan da uzmanlar katılacak. Reform sürecinde AB üreticisinin zor durumda kalmamaları için tedbirler alınırken. NBŞ tekellerinin önünü açmak için neler dayatılacağı belli değil. Toplam üç oturumdan oluşan toplantıya, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Müsteşarı Haşim Öğüt, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Adem Şahin, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Yavuz Cabbar katılacak.

---

TATLANDIRICI PAYI 20 YILDA ARTTI Nişasta bazlı şekerin yanı sıra dünya tatlandırıcı piyasasında bir de yüksek yoğunluklu tatlandırıcıların (YYT) payı artıyor. Şeker Kurumu'nun, FAO verilerinden yaptığı derlemeye göre, dünya genelinde 1985'te 91.5 milyon ton olan beyaz şeker üretimi, 1990'da 101.5 milyon tona, 2000 yılında 117.2 milyon tona, 2003 yılında da 129.6 milyon tona çıktı. Aynı yıllar itibariyle, beyaz şeker eşdeğeri olarak, yüksek yoğunluklu tatlandırıcı (YYT) üretimi, 7.2 milyon tondan 8.5, 13.8 ve 16.9 milyon tona, nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretimi de 6.2 milyon tondan 7.6, 11.7 ve 11.7 milyon tona yükseldi. Bu dönemde, beyaz şeker üretimi yüzde 41.6 artarken, YYT üretiminde yüzde 134.7, NBŞ üretiminde yüzde 88.7 artış kaydedildi. Üretimdeki artışa paralel, dünya tatlandırıcı piyasasında şekerin payı yüzde 87.2'den yüzde 81.9'a gerilerken, NBŞ'nin payı yüzde 5.9'dan yüzde 7.4'e, YYT'nin payı ise yüzde 6.9'dan yüzde 10.6'ya çıktı. Dünyada, 1985'te, beyaz şeker eşdeğeri olarak 104.9 milyon ton olan tatlandırıcı üretimi, 1990'da 117.6 milyon tona, 2000'de 142.7 milyon tona, 2003 yılında da 158.3 milyon tona çıktı. Dünya tatlandırıcı pazarı bu dönemde yüzde 50.9 büyüdü.

---

REFERANS FİYATLAMASI GETİRİLİYOR Şeker üretiminin azalmasını öngören reform AB üreticisini tamamen piyasa mekanizmasına terk etmeyecek. Müdahale sistemi kaldırılacak, ancak müdahale fiyatının yerine referans fiyat açıklanacak. Bu fiyatlar ise şimdiden belli. Şeker referans fiyatları; 2006/07 dönemi için 631.9 avro/ton, 2007/08 dönemi için 476.5 avro/ton, 2008/09 dönemi için 449.9 avro/ton, 2009/10 döneminden itibaren 385.5 avro/ton olacak. Fiyatların referans fiyatın altına düşmesi durumunda özel depolama sistemi kurulacak. Piyasa dengelerinin sürdürülebilirliğini güvenceye almak için 2006/07 döneminden başlamak üzere şeker pancarı fiyatlarında iki yılda yüzde 39'luk indirim öngörülüyor. Halen 43.63 avro/ton olan pancarın minimum fiyatı 2006/07 pazarlama yılı için 32.86 avro/ton, ondan sonraki yıllar için 25.05 avro/ton olacak.