Karadeniz'in görkemli eli; Macahel

Doğu Karadeniz'in Gürcistan sınırındaki Macahel bölgesi, balta girmemiş ormanlar tabirini doğruluyor. 2 bin 500'e yakın Macahelli'ye hiçbir geçim olanağı tanımayan Macahel'deki doğal güzellik nefesleri kesiyor. Türkiye'de kendince korunması gereken 4 bölge seçen Dünya Bankası (DB) ise Macahel'i "korumaya" talip. Macahel, Artvin ili Borçka ilçesinin kuzeydoğusunda, Gürcistan sınırına bitişik bir bölgenin adı. Gürcü dilinde Maca (el) ve Hel (bilek) kelimelerinden oluşan bu isim; bölgenin coğrafik yapısına denk düşüyor. Bilek kısmında yer alan Camili (Hertvis) ile bir parmak gibi bunlara uzanan 5 köyden (Düzenli-Zetvge, Efeler-Efrat, Kayalar-Kuvabistav, Maral-Mindiyat ve Uğur-Ariya) oluşan bölgenin devamında Gürcistan'a ait 12 köy daha var ve vadi Batum'da sonlanıyor. 1921'de yapılan refarandumda bu 6 köy, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde kalmayı seçmiş ve o günden bu yana ülkenin en ucunda unutularak kaderine terk edilmiş. Sadece Gürcülerin yaşadığı bölge, ekonomik nedenlerden dolayı 1950'li yıllarda büyük göçler vermiş İstanbul'a. 2 bin 500 kişinin yaşadığı bu köylerde ortak sorunlarını çözmek amacıyla bir köy birliği oluşturulmuş. Birbirlerine bu kadar bağlı yaşayan Macahelliler, doğaya da gözleri gibi bakmışlar. Ormanlar, 30-40 metrelik dev ağaçlar, eşsiz bitki türleri ve yabani hayvanlarla dolu.

Batum'dan Hopa'ya Macahellilerin en acil sorunu ve ihtiyacı; yol. Macahelliler Gürcistan ile yapılan sınır protokolü sonrasında izin alındığı takdirde ilk olarak Batum'a oradan Hopa'ya geçiş yapıyorlar. Borçka'ya direk geçişin sağlanması için tünel yapılması talebi ise ortada duruyor. Ahşap evleri ile sepet, kaşık, hedik (kar ayakkabısı), kilim, şal gibi ürünler işlemeciliğin en ileri örnekleri ve aynı zamanda birer geçim kaynağı. Çok sesli halk korosunu da unutmamak lazım. Bir sağlık ocağı ile bir ilköğretim okulunun bulunduğu Macahel'de halkın hiçbir ekonomik geliri yok. Turizmin geliştirilmesi için valiliğin de desteklediği bir pansiyonculuk talebi var ise de henüz adımları atılmamış. Macahellilerin sınırlı kaynaklarını, arıcılık, hayvancılık ve fındık üretimi oluşturuyor. O da kendilerine yetecek kadar. Destek bekleyen bir diğer alan da; arıcılık. Macahel'e özgü saf Kafkas arı cinsi, oldukça verimli ve değişikliğe uğramamış.

DB proje yürütüyor 1990'lı yıllara kadar kaderine terk edilen Macahel'in bitki türleri üzerine araştırma yapan akademisyen Yücel Çağlar, Türkiye kamuoyuna da Macahel'i sokmayı başardı. Ancak bu tanışma Macahellilere pahalıya patladı. Bölgede hâlâ tartışılan bir konu, Dünya Bankası'nın buraya talip olması. Şu anda bölgede, DB'nin GEF 2 Projesi (Türkiye'de Biyolojik Çeşitlilik ve Sürdürülebilir Doğal Kaynaklar Yönetimi Projesi) ile TEMA vakfınca oluşturulan "Camili ve Karagöl Orman Ekosistemlerinin Sürdürülebilir Yönetimi Entegre Projesi" uygulanıyor. Projenin amacı, "Önemli biyocoğrafik ve biyolojik çeşitlilik açısından zengin 4 önemli pilot alanda, katılımcı yaklaşımla, etkili ve sürdürülebilir koruma alanı ve yönetimi tesis etmek, biyolojik çeşitliliği korumak ve bu alanlardan elde edilen başarılı uygulamaları ülke düzeyinde yayacak mekanizmayı kurmak" olarak belirtiliyor. Bu amaçta gözle görünen bir terslik olmamasına rağmen Macahelliler ve Artvin dernekleri çalışmayı süphe ile takip ediyorlar.

Güven sorunu Ankara'da Macahel'i tanıtan fotoğrafları sergileyen Artvin Kalkınma ve Eğitim Vakfı Genel Sekreteri Demir Akın, DB'nin bir yandan doğanın ve çevrenin kirliliğinde önemli bir etkisi olmasına rağmen bir yandan da kirliliğe karşı projelere imza atmasını iki yüzlü bir politika olarak değerlendirdi. Ülkelerin çevrenin kirlenmesine göz yumduğunu ve Macahel'de de çevre kirliliğinin başladığına dikkat çeken Akın, bölgenin kurtarılması için ciddi eylemler yapılması gerektiğini söyledi.