'Turuncu darbe'deki ABD parmağı

ABD yönetiminin Ukrayna'da kendine bağlı bir ekibi iktidara getirmek için son iki yıldır "kesenin ağzını açtığı" ortaya çıktı. Batı medyasında yer alan haberlere göre Bush yönetimi, iki yıl boyunca Ukrayna'daki muhalif siyasi örgütlenmelere 65 milyon dolar akıttı. Bunun yanı sıra Amerikancı lider Viktor Yuşçenko'nun ABD'ye yaptığı ziyaretin masraflarını üstlendi. Dahası, geçen ayki tartışmalı seçimleri "Yuşçenko'nun kazandığı" sonucuna varan sandık başı anketlerinin organize edilmesine destek oldu.

Anket organizasyonu Sandık başı anketleri, 21 Kasım seçimlerinde muhaliflerin "hile yapıldığı" suçlamasına en önemli dayanak olmuştu. Bu anketler, ABD'nin de dahil olduğu 8 ülkenin büyükelçilikleri ve ABD bağlantılı 4 büyük kuruluş tarafından yönlendirildi. Bu kuruluşların üçü Ulusal Demokrasi Vakfı (NED), Avrasya Vakfı ve Rönesans Vakfı. NED'in adı, Venezüella'daki darbe girişimine da karışmıştı. Avrasya Vakfı doğrudan ABD Dışişleri Bakanlığı'na bağlı çalışırken, Rönesans Vakfı, Amerikalı milyarder George Soros'a bağlı. Bu vakıf, ayrıca ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan fon alıyor. Anket organizasyonuna katılan diğer ülkeler ise İngiltere, Hollanda, İsviçre, Kanada, Norveç, İsveç ve Danimarka oldu. Çalışma kapsamında; tam 28 bin Ukraynalı seçmene kime oy verdikleri soruldu. Böylesi büyük bir organizasyonun ne kadara mal olduğu bilinmiyor. Amerikalı yetkililer, bu 65 milyon doların, her yıl "dünyaya demokrasi götürmek" amacıyla ayrılan 1 milyar dolarlık fondan kullanıldığını açıkladılar.

Aracı kurumlar Para, hiçbir zaman doğrudan Ukraynalı muhalif partilere verilmedi ve aracı kurumlar kullanıldı. Bu aracılar ise; Carnegie Vakfı ile, Cumhuriyetçi ve Demokrat partilere bağlı çalışan "düşünce kuruluşları" oldu. Bu kuruluşlar eliyle "seçim eğitimi" verildi, insan hakları forumları oluşturuldu ve çeşitli medya gruplarına para akıtıldı. ABD'den bu yolla para alan örgütlerden bazılarının isimleri de açıklandı. Bunlardan biri, "Siyasi ve Hukuki Reformlar Merkezi" adlı "sivil toplum örgütü". Bu kuruluşun yöneticileri, doğrudan para almanın yanı sıra, USAID (ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı) eliyle ABD'ye götürüldü ve üç hafta boyunca "siyasi danışmanlık" konusunda eğitildiler. USAID; "Ukrayna Reform Eğitimi Merkezi" adlı başka bir "sivil toplum örgütü"ne de para verdi. Bu kuruluş, Ukrayna'da radyo ve televizyon programları yayınlıyor ve Ukraynalı gazetecilere "eğitim" veriyor. Cumhuriyetçi Parti'ye bağlı olan Uluslararası Cumhuriyetçi Enstitüsü (IRI) ise, geçen yıl "50'den fazla ülkede demokrasiyi teşvik etmek" amacıyla ABD Hazinesi'nden 25.9 milyon dolar aldı. Söz konusu ülkeler arasında Ukrayna da bulunuyor.

Yuşçenko'nun ABD ziyareti USAID, aralarında "Uluslararası Siyasi Çalışmalar Merkezi"nin de bulunduğu başka birçok Ukraynalı kuruluşa da para akıttı. Bu merkezin danışma kurulunda Viktor Yuşçenko da bulunuyor. Yuşçenko, Şubat 2003'te ABD'ye giderek Başkan Yardımcısı Dick Cheney, Dışişleri Bakan Yardımcısı Richard Armitage ve Cumhuriyetçi Parti yöneticileriyle görüşmüştü. Bu ziyaretin masraflarını IRI karşıladı. Demokrat Parti'ye bağlı Ulusal Demokratik Enstitü (NDI) de, "sivil darbe" girişiminde etkili oldu. NDI, geçen yıl "dünya çapında demokrasiyi geliştirmek" amacıyla ABD Hazinesi'nden 48 milyon dolar aldı. Bu kuruluşun başında, ABD'nin eski dışişleri bakanlarından Madeleine Albright bulunuyor. NDI, devlet başkanlığı seçimleri sürecinde kurulan "Ukrayna Seçmenler Komitesi"nin temel mali kaynağı oldu. Bu kuruluş, 21 Kasım seçimlerinin "hileli" olduğunu iddia ediyor. NDI ayrıca; 35 kişilik bir "seçim gözlemcileri" ekibi kurdu. Bu ekibin başında, Ukrayna'nın eski Yüksek Mahkeme Yargıcı Abner Mikva yer alıyordu. Ayrıca, ABD'den kendi "gözlemci" ekibini de gönderdi.