Halk yine 'sırrı' bilmeyecek

Avrupa Birliği (AB) uyum yasaları çerçevesinde değişiklik yapılan Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMUK) Tasarısı, "devlet sırrı"nı yine sır olmaktan çıkartmadı. Bir çok alanda yeni düzenlemeler getirilen CMUK'ta, "devlet sırrı" sayılan bilgilerin sadece mahkemeye açıklanabileceği belirtildi. Böylece yıllardır bir çok faili meçhul cinayetin açığa çıkartılmasını sağlayacak olan deliller, halktan yine gizlenecek. TBMM Adalet Alt Komisyonu'nda, bayram sonrası son şekli verilecek olan Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMUK) Tasarısı, önemli değişiklikler içeriyor. CMUK Tasarısı, suç nedeniyle ceza soruşturma ve kovuşturmasının nasıl yapılacağı, ceza davasının nasıl açılacağını, yürütüleceğini ve sonuca bağlanacağını kurallara bağlıyor. Tanık, davetiye, telefon, telgraf, faks, elektronik posta aracılığıyla çağrılacak. CMUK'ta dokunulmayan tek şey ise yine "devlet sırrı." Bir suç olgusuna ilişkin bilgiler, "devlet sırrı" olarak mahkemeye karşı gizli tutulamayacak. Tanıklık konumu, bilgilerin "devlet sırrı" niteliği taşıması halinde; tanık, sadece mahkeme tarafından dinlenebilecek. Buna karşın CMUK Tasarısı bir çok değişikliği de beraberinde getiriyor. Örneğin; Cumhurbaşkanı, başbakan, bakan ve milletvekilleri tanık sıfatıyla mahkemeye davet edilecek. Ancak Cumhurbaşkanı tanık beyanını ister konutunda isterse de yazılı olarak verebilecek. Bu kişilere tanık olarak dinleme durumlarında soru da sorulabilecek. Avukatlar; doktor, diş hekimi ve hemşire gibi tıp mesleği mensupları; mali işlerle görevlendirilmiş müşavirler ve noterler, bu sıfatları dolayısıyla hizmet verdikleri kişiler hakkında öğrendikleri bilgileri isterlerse mahkemelerde tanık sıfatıyla anlatabilecek. Tanığa görevinin önemi anlatılacak. Tanığa, dinlemeden önce gerçeği söylemesinin önemi, gerçeği söylememesi halinde yalan tanıklık suçundan dolayı cezalandırılacağı, doğruyu söyleyeceği hususunda yemin edeceği ve duruşmada mahkeme başkanı veya hakimin açık izni olmadan mahkeme salonunu terk etmeyeceği ifade edilecek.

---

CMUK'TA YAPILAN BAZI DEĞİŞİKLİKLER

TANIK KORUMA Örgüt suçlarında tanık koruma uygulaması getirilecek. Buna göre, tanık olarak dinlenecek kişilerin kimliklerinin ortaya çıkması kendileri veya yakınları açısından ağır bir tehlike oluşturacaksa; kimliklerin saklı tutulması için gerekli önlem alınacak. Tanıklık görevinin yapılmasından sonra, kişinin kimliğinin saklı tutulması veya güvenliğinin sağlanması için önlem alınacak.

DELİL TOPLAMA Bir suça dair delil elde etmek için şüpheli, sanık ya da mağdurun üzerinde iç beden muayenesi yapılabilmesi için vücuttan kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnekler alınması mahkeme kararıyla mümkün olacak. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından verilen karar, 24 saat içinde hakimin onayına sunulacak ve delil olarak kullanılmayacak. Üst sınırı 2 yıldan daha az hapis cezası gerektiren suçlarda kişi üzerinde iç beden muayenesi yapılmayacak, kişiden kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnek alınmayacak.

TELEFON DİNLEME Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmalarda hakim veya Cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli ya da sanığın telefonları 3 ay süreye dinlenebilecek. Bu süre, en çok 2 kez uzatılacak. Şüphelinin iletişimine aracılık eden kişilerin de telefonları dinlenebilecek, buradan elde edilecek bilgiler kanıt olarak kullanılacak.

GÖZALTI HAKLARI Yakalanan kişiye hakları, derhal kolluk güçleri tarafından hatırlatılacak. Gözaltı süresi, yakalama anından itibaren 24 saati geçmeyecek. Toplu olarak işlenen suçlarda delilerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin her defasında 1 günü geçmemek üzere 3 gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilecek. Tutuklu kişi duruşmaya bağsız olarak getirilecek. Gözaltına alınan kişi bırakılmazsa, en geç bu süreler sonunda sulh ceza hakimi önüne çıkarılıp sorguya çekilecek. Sorguda müdafii de hazır bulunacak.