Van'da ağalık halen etkili

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyoloji Bölümü tarafından yapılan araştırmaya göre, Van'da 15 aşiret ve bu aşiretlere bağlı 75 kabile bulunuyor. "Aşiret Yapıları ve Karakteristik Özellikleri" başlıklı araştırmaya göre, aşiret yapılanması, bugün sadece Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sürüyor. Kan bağı ve soy etkenlerine bağlı olarak bir veya birden fazla kabilenin birleşmesiyle meydana gelen aşiretlerin başında "aşiret reisi" veya "aşiret ağası" bulunuyor. Cumhuriyet dönemiyle birlikte resmi bir unvan olmaktan çıkan "ağalık" kavramı, halen halk arasında kullanılıyor ve ağaların otoritesi devam ediyor. Ağalığın Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde, hâlâ bir kurum ve sosyokültürel yapı olarak devam ettiği belirtilen araştırmada, şöyle deniliyor: "Ağalık kurumu esas olarak büyük toprak mülkiyetine dayanmakla birlikte, özellikle aşiret ilişkileri söz konusu olduğunda bu kurumda farklı ekonomik ve toplumsal ilişkiler görülür. Özellikle devlet gücünün zayıf olduğu, kamusal hizmetlerin halka ulaşmadığı yerlerde ağalık bir toplumsal kurum olarak, halkla devlet arasındaki boşluğu doldurmaktadır. Bölgenin siyasal tarihine bakıldığında her siyasal partinin ağa ve aşiret desteğini kazanabilmek için statükocu tavır sergilediği ve siyasal iktidarların da mevcut yapının korunması konusunda destek oldukları görülmektedir." Aşiretlerin her dönemde değişik siyasal oluşumlarda yer aldığı ve her dönemde parlamentoda temsilci bulundurduğu kaydedilen araştırmada, bu temsilcilerin genellikle aşiret veya kabile liderleri olduğu belirtiliyor. Aşiretlerin ayakta kalabilmek için seçimlerde aşiret mensuplarının oylarını uygun şekilde birden fazla partiye kanalize ederek milletvekillerinin ve iktidarın belirlenmesinde kilit rol oynadıklarına dikkat çekilen araştırmada, "Birden fazla parti desteklendiği için iktidar değişikliklerinden fazla etkilenmemektedirler" deniliyor. Van'ın geleneksel toplumsal örgütlenme biçiminin, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin geleneksel örgütlenme biçimiyle karakterize edilen aşiret yapılanması olduğuna işaret edilen araştırmada, Van'da 15 aşiret ve 75 kabile bulunduğu vurgulanıyor.