3 Ağustos 2004 21:00
OPEC'te arz kalmadı
GÜNÜN YAZILARI
Uluslararası petrol fiyatları, ABD ham petrolünün varil fiyatının 44 doların üzerine çıkmasıyla yeni bir rekor kırdı. OPEC Başkanı Purnomo Yusgiantoro da, yüksek seyreden ham petrol fiyatlarını frenlemek üzere piyasaya arz edilebilecek ek petrol bulunmadığını açıkladı. Uzmanlar bir yıl içinde ham petrol fiyatlarının 50 doların üzerine çıkmasından endişeleniyor.
Endonezya'nın başkenti Cakarta'da düzenlediği basın toplantısında Purnomo, ''Petrolün fiyatı çok yüksek. Bu bir çılgınlık'' derken, şu anda OPEC'in elinde fiyatları düşürmek için piyasaya sürecek petrol fazlası bulunmadığını söyledi. OPEC'in fiyatları düşürmek için kısa vadede yapacak bir şey olmadığını açıklaması, fiyatları daha da artırdı. Purnomo, OPEC'in en büyük üyesi ve dünyanın bir numaralı petrol ihracatçısı Suudi Arabistan'ın Petrol Bakanı Ali el Naimi ile durumu görüştüklerini belirterek, ''Bakan Naimi bana ülkesinin üretimi artırabileceğini, ancak bunun zaman alacağını söyledi'' dedi.
Bu arada Cezayir Petrol Bakanı Chakib Khelil, OPEC ülkelerinin fiyatlarda bu yıl görülen hızlı çıkışı durdurmak için elinden gelen her şeyi yaptığını söylemişti. Cezayir'de gazetecilere yaptığı açıklamada Khelil, "OPEC hiçbir şey yapamaz" dedi.
Petrol fiyatları açıklamalar sonrasında New York'ta işlem görmeye başladığı 1983'ten bu yana en yüksek düzey olan 44.23 dolara çıktı. Londra'nın Brent ham petrolü ise ise 21 sent artışla varil başına 40.18 dolardaydı. ABD gösterge ham petrol fiyatları, 2003 sonundan bu yana 14.45 dolar ile yüzde 49 değer kazandı.
Rusya etkili Dünyadaki üretimin yaklaşık üçte birini karşılayan Ortadoğu bölgesine ilişkin güvenlik endişeleri ile Nijerya, Norveç ve Rusya gibi diğer büyük petrol üreticilerinin petrol arzının kesintiye uğraması ya da uğrama ihtimali petrol piyasasının yükselmesini destekleyen etkenler olmuştu. Yükselişte iflas tehlikesiyle karşı karşıya kalan Rusya'nın YUKOS'un petrol ihracatına ilişkin belirsizliği de etkili oldu.
PETROL FİYATLARI NİYE YÜKSEK? ÇİN ETMENİ Fiyat artışının ekonomik nedenlerinin en önemlilerinden biri petrol talebinin artması. Buna en önemli etmen, Çin ekonomisindeki olağanüstü büyüme. Uzmanlar Çin'in yanı sıra Hindistan'ın da talebinin düzenli olarak arttığına işaret ediyor.
YEDEK KAPASİTE YOKLUĞU Fiyat artışında bir başka etmen, başta OPEC olmak üzere, ihracatçı ülkelerin kapasitelerinin son sınırına dayanması. OPEC'in, arzı daha fazla artırma şansı bulunmuyor. Rusya, Meksika, İngiltere, Norveç gibi kartel dışı ihracatçıların da arz miktarını ciddi biçimde artırma olanakları yok.
TEKELLEŞME-SPEKÜLASYON Petrol sektöründeki tekelleşmenin fiyat artışlarıyla paralel olarak hız kazanması da arzı artırmayı güçleştiren bir başka engel olarak ortaya çıkıyor. Birleşmeler ve satın almalar yoluyla petrol şirketlerinin sayısının azalması, tutulan stokların azalmasını da beraberinde getirdiğinden, fiyatları kontrol altında tutmak için gerektiğinde piyasaya sürülebilecek arz miktarını sınırlıyor. Şirketlerin işine gelen yüksek petrol fiyatlarının bu yöndeki spekülasyonlarla da arttırıldığı vurgulanıyor.
SİYASAL GERGİNLİKLER Fiyatların yükselmesinin siyasal nedenlerinin başında Irak'taki durum geliyor. Irak'ta petrol üretiminin yeterli ve güvenli bir şekilde yürütülememesi fiyatların yükselmesinde rol oynuyor. Rusya'da petrol devi YUKOS'un eşiğine gelmesi Rusya'nın petrol arzının güvenilirliği hakkında soru işaretleri uyandırıyor.
KAYNAKLARIN KITLAŞMASI Petrol kaynaklarının azalması da fiyatlar üzerinde baskı yapıyor. Büyük petrol rezervlerinin bulunması giderek zorlaşırken, işletimler için gereken masraf da giderek artıyor. Büyük rezervlerin yokluğunda küçük rezervler işletmeye açılıyor ve bunlarda üretilen petrolün birim fiyatı büyük rezervlerden daha pahalıya geliyor.
Rusya etkili Dünyadaki üretimin yaklaşık üçte birini karşılayan Ortadoğu bölgesine ilişkin güvenlik endişeleri ile Nijerya, Norveç ve Rusya gibi diğer büyük petrol üreticilerinin petrol arzının kesintiye uğraması ya da uğrama ihtimali petrol piyasasının yükselmesini destekleyen etkenler olmuştu. Yükselişte iflas tehlikesiyle karşı karşıya kalan Rusya'nın YUKOS'un petrol ihracatına ilişkin belirsizliği de etkili oldu.
PETROL FİYATLARI NİYE YÜKSEK? ÇİN ETMENİ Fiyat artışının ekonomik nedenlerinin en önemlilerinden biri petrol talebinin artması. Buna en önemli etmen, Çin ekonomisindeki olağanüstü büyüme. Uzmanlar Çin'in yanı sıra Hindistan'ın da talebinin düzenli olarak arttığına işaret ediyor.
YEDEK KAPASİTE YOKLUĞU Fiyat artışında bir başka etmen, başta OPEC olmak üzere, ihracatçı ülkelerin kapasitelerinin son sınırına dayanması. OPEC'in, arzı daha fazla artırma şansı bulunmuyor. Rusya, Meksika, İngiltere, Norveç gibi kartel dışı ihracatçıların da arz miktarını ciddi biçimde artırma olanakları yok.
TEKELLEŞME-SPEKÜLASYON Petrol sektöründeki tekelleşmenin fiyat artışlarıyla paralel olarak hız kazanması da arzı artırmayı güçleştiren bir başka engel olarak ortaya çıkıyor. Birleşmeler ve satın almalar yoluyla petrol şirketlerinin sayısının azalması, tutulan stokların azalmasını da beraberinde getirdiğinden, fiyatları kontrol altında tutmak için gerektiğinde piyasaya sürülebilecek arz miktarını sınırlıyor. Şirketlerin işine gelen yüksek petrol fiyatlarının bu yöndeki spekülasyonlarla da arttırıldığı vurgulanıyor.
SİYASAL GERGİNLİKLER Fiyatların yükselmesinin siyasal nedenlerinin başında Irak'taki durum geliyor. Irak'ta petrol üretiminin yeterli ve güvenli bir şekilde yürütülememesi fiyatların yükselmesinde rol oynuyor. Rusya'da petrol devi YUKOS'un eşiğine gelmesi Rusya'nın petrol arzının güvenilirliği hakkında soru işaretleri uyandırıyor.
KAYNAKLARIN KITLAŞMASI Petrol kaynaklarının azalması da fiyatlar üzerinde baskı yapıyor. Büyük petrol rezervlerinin bulunması giderek zorlaşırken, işletimler için gereken masraf da giderek artıyor. Büyük rezervlerin yokluğunda küçük rezervler işletmeye açılıyor ve bunlarda üretilen petrolün birim fiyatı büyük rezervlerden daha pahalıya geliyor.
Evrensel'i Takip Et